Καλοκαιράκι με Amicamp. Λέτε;

Όπως θα γνωρίζετε όσοι ασχολείστε με τα τεκταινόμενα στον χώρο της Amiga ή όσοι διαβάζετε τακτικά αυτό εδώ το blog, τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται σε ετήσια βάση ένα event με κεντρικό θέμα την "Μεγάλη Κυρία" του home computing, με ιδιαίτερο βάρος στις σύγχρονες υλοποιήσεις της και τις εκδόσεις του λειτουργικού της στον 21ο αιώνα (AmigaOS 4.x, MorphOS, AROS). Η διοργάνωση αυτή ονομάζεται Amicamp, και ήδη έχουν διεξαχθεί 7 (να τα εκατοστήσουμε!).

Για την φετινή χρονιά το Amicamp είχε προγραμματιστεί να λάβει χώρα το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε, ήτοι στις 28-29 Μαρτίου. Όπως καταλαβαίνετε κάτι τέτοιο δεν κατέστη δυνατό λόγω της τρέχουσας κατάστασης με την πανδημία του κορονοϊού, καθώς μία διοργάνωση σαν το Amicamp με αρκετό κόσμο σε έναν κλειστό χώρο θα ήταν αφενός... αυτοκτονία για όσους θα συμμετείχαν και αφετέρου θα ήταν εγγυημένη η αποτυχία της.

Με τα παραπάνω στο μυαλό και ορθά σκεπτόμενοι οι διοργανωτές του Amicamp αποφάσισαν εγκαίρως να αναβάλλουν το όλο gathering για το καλοκαίρι που θα μας έρθει, και πιο συγκεκριμένα για το παρθενικό Σαββατοκύριακο του Ιουλίου (4-5/7). Φυσικά, την ώρα που γράφω αυτές τις λέξεις κανείς δεν γνωρίζει τι θα έχει συμβεί μέχρι τότε και εάν το διάστημα των τριών μηνών που θα μεσολαβήσει θα αποδειχτεί επαρκές προκειμένου να ησυχάσουμε από τον κορονοϊό, να ξαναβγούμε από τα σπίτια μας και να αρχίσουμε σιγά-σιγά να επιστρέφουμε στους κανονικούς ρυθμούς της ζωής μας και στην καθημερινή ρουτίνα μας που εσχάτως αρχίσαμε να νοσταλγούμε!

Ελπίζοντας πρώτα απ' όλα λοιπόν να έχουμε άπαντες την υγεία μας και να τελειώσουν οι περιπέτειές μας με την αποτελεσματική αντιμετώπιση και τον περιορισμό του ιού, φαίνεται εξαιρετική προοπτική το να μπούμε στον Ιούλιο ξεκινώντας με ένα Αμιγκικό Σαββατοκύριακο ξενοιασιάς και διασκέδασης, για να μπορέσουμε να καθαρίσουμε μια και καλή το μυαλό μας από το (πρωτόγνωρο για τη γενιά μας) διάστημα του κατ' οίκον εγκλεισμού και του φόβου για τα χειρότερα.

Μετά από όλα αυτά άλλωστε το Amicamp φαίνεται σαν μια εξαιρετική ιδέα για το καλοκαίρι, δεν συμφωνείτε;

The speed of BASIC: η παράξενη περίπτωση του Commodore 128 και η τελική κατάταξη (μέρος 5ο)

Να 'μαστε και πάλι με το τελευταίο μέρος του θέματος για την ταχύτητα της γλώσσας BASIC στα δημοφιλέστερα 8/16bit μηχανήματα (τα προηγούμενα μέρη μπορεί να τα βρείτε εδώ: 1ο, 2ο, 3ο και 4ο).

Τα όσα θα διαβάσετε στη συνέχεια δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να αλλάξουν ριζικά ό,τι αποκομίσατε από την ανάγνωση των προηγούμενων μερών και, για να λέμε και την αλήθεια, έχουν περισσότερο εγκυκλοπαιδική σημασία παρά ουσιαστική. Θα ασχοληθούμε λοιπόν κάπως εκτενέστερα με την περίπτωση του Commodore 128, ενός υπολογιστή που είχε πάμπολλες ιδιαιτερότητες, μία εκ των οποίων θα μας απασχολήσει και στη συνέχεια.

Αν θυμάστε τα αποτελέσματα των benchmarks στα 3 πρώτα μέρη, ο Commodore 128, αν και εφοδιασμένος ουσιαστικά με τον ίδιο επεξεργαστή με τα υπόλοιπα 8bit μοντέλα της Commodore, ήταν ο πιο αργός μεταξύ των ομόσταυλών του. Προφανώς έπαιζε ρόλο η πολυπλοκότητα (;) της Commodore BASIC 7.0, αλλά τι συνέβαινε με την ταχύτητα του 8502; Αυτή δεν γινόταν πουθενά αντιληπτή;

Ο Commodore 128 διέθετε 2 chip γραφικών: το VIC-II, το ίδιο δηλαδή με αυτό του Commodore 64 για συμβατότητα με τον πρόγονό του, αλλά και το VDC, που του παρείχε 80στηλο text mode και γραφικά υψηλής ανάλυσης. Όταν ο 128άρης λειτουργούσε σε C64 mode τότε επιστρατευόταν το VIC-II, το οποίο λειτουργούσε στο 1MHz όπως και ο 8502. Θα περίμενε κανείς όταν λειτουργούσε σε C128 mode λοιπόν να επιστρατεύεται το VDC, έτσι δεν είναι; Ε, και ναι, και όχι. Βλέπετε, το VDC είχε άλλη έξοδο από το VIC-II - μιλάμε για chips στον ίδιο υπολογιστή, μην ξεχνιόμαστε - οπότε, για να μπορούν να χρησιμοποιούσουν το μηχάνημα όσοι δεν διέθεταν RGB monitor, όταν ο 128άρης "έπαιζε" σε 40στηλο mode απεικόνισης χρησιμοποιούσε το VIC-II. Έλα όμως που το τελευταίο δεν είχε τη δυνατότητα να λειτουργήσει στα 2MHz! Το αποτέλεσμα των αλλοπρόσαλλων αυτών επιλογών ήταν το εξής: όταν ο υπολογιστής λειτουργούσε σαν Commodore 128 αλλά με composite monitor ή τηλεόραση να απεικονίζει 40 στήλες κειμένου και ο επεξεργαστής του να τρέχει στο 1MHz και όταν κάποιος χρησιμοποιούσε RGB οθόνη με 80στηλη απεικόνιση ο επεξεργαστής (και το VDC) να τρέχει στα 2MHz! Αλλά - και εδώ είναι το καλύτερο - υπήρχε η δυνατότητα, ακόμα και στο 40στηλο να "γυρίσουμε" τον επεξεργαστή στα 2MHz. Πώς; Μα, απλούστατα, χρησιμοποιώντας τις εντολές FAST και SLOW και κόβοντας την απεικόνιση στην οθόνη, ακριβώς όπως συνέβαινε δηλαδή και με τον ZX81 μερικά χρόνια νωρίτερα! Και, αν με τον ZX81 αυτό μπορούσε να γίνει εν μέρει αποδεκτό λόγω της πολύ χαμηλής τιμής του και της εποχής που κυκλοφόρησε, τι μπορεί κανείς να πει για τον Commodore 128; Αστεία και απαράδεκτα πράγματα θα έλεγα αν με ρωτούσατε για ένα μηχάνημα που ούτε φτηνό ήταν και αποτελούσε και τον διάδοχο του πλέον επιτυχημένου home computer παγκοσμίως...

Με όλα τα παραπάνω ως δεδομένα, θα επαναλάβουμε λοιπόν τα benchmarks 1-8 σε FAST mode λειτουργίας, κλείνοντας την απεικόνιση στην οθόνη μέχρι την ολοκλήρωση των υπολογισμών. Τα αποτελέσματα, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε, διαφοροποιούνται αρκετά:

Benchmark #1

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 1,2 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 2,2 sec

Benchmark #2

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 5,7 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 11,7 sec

Benchmark #3

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 10,7 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 22,2 sec

Benchmark #4

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 11,2 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 23,7 sec

Benchmark #5

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 12,5 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 26,4 sec

Benchmark #6

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 20 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 42,75 sec

Benchmark #7

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 32,50 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 68 sec

Benchmark #8

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 61 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 128,5 sec

Βλέπουμε από τα παραπάνω ότι στα 2MHz ο υπολογιστής λειτουργεί στην διπλάσια ταχύτητα (ποιος θα το περίμενε;) και κάνει πάνω-κάτω τον μισό χρόνο σε όλες τις δοκιμές. Τον κατατάσσει όμως αυτό στην κορυφή των 8μπιτων; Όχι, όπως θα δούμε αν συγκρίνουμε τους χρόνους του με αυτούς των Acorn BBC model B & Electron και Amstrad CPC 464:

Benchmark #1

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 0,8 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 1,11 sec
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 1,13 sec

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 1,2 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 2,2 sec

Benchmark #2

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 3,1 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 3,4 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 4,01 sec

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 5,7 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 11,7 sec

Benchmark #3

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 8,1 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 9,4 sec  

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 10,7 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 11,12 sec 

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 22,2 sec

Benchmark #4

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 8,7 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 9,8 sec

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 11,2 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 11,76 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 23,7 sec

Benchmark #5

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 9,0 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 10,39 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 12,4 sec

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 12,5 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 26,4 sec 

Benchmark #6

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 13,9 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 18,72 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 19,33 sec 
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 20 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 42,75 sec

Benchmark #7

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 21,2 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 28,71 sec

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 30,81 sec 
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 32,50 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 68 sec  

Benchmark #8

Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 34,48 sec 

Acorn BBC Micro model B (6502/2MHz) --> 49,9 sec
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 61 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 72,53 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 128,5 sec 

Όσοι περίμεναν θριάμβους, προφανώς θα απογοητεύτηκαν: ο Commodore 128 μόλις 3 στις 8 φορές κατόρθωσε να "χωθεί" μέσα στην πρώτη τριάδα των 8μπιτων, και αυτό στην 3η θέση και χωρίς απεικόνιση στον οθόνη! Δεν το λες και μεγαλειώδες όπως και να το κάνουμε...

Στο σημείο αυτό, και μετά την - απολύτως λογική - παραίνεση του φίλου μου Δημήτρη Φ. (dimfil) δοκιμάσαμε και κάποιες πιο εξελιγμένες διαλέκτους της BASIC στους Atari XL και Commodore 64, ήτοι τις Turbo BASIC XL και Simon's BASIC. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, η Turbo BASIC XL λίγο-πολύ επιβεβαιώνει το πρώτο συνθετικό της ονομασίας της, ενώ, από την άλλη, η Simon's BASIC, η οποία ποτέ δεν διαφήμισε την ταχύτητά της, αποδείχτηκε ότι... καλώς έπραξε! Για να δούμε τι αποτελέσματα μας έδωσαν λοιπόν οι δύο εξ' Αμερικής 8μπιτοι:


Benchmark #1

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 0,85 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 1,2 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 1,5 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 2,2 sec

Benchmark #2

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 3,27 sec

Atari 800XL (6502/2MHz) --> 7,3 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 9,3 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 10,5 sec

Benchmark #3

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 7,94 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 17,6 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 19,5 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 19,7 sec

Benchmark #4

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 8,74 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 18,8 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 21 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 24,1 sec

Benchmark #5

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 9,58 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 21 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 22,3 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 26,3 sec

Benchmark #6

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 14,74 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 29,5 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 34 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 40,3 sec

Benchmark #7

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 24,71 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 54 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 55,4 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 60,1 sec

Benchmark #8

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 56,53 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 118 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 119,3 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> - sec

Μάλιστα. Αφού λοιπόν διαπιστώσαμε ότι με την κατάλληλη γλώσσα οι 8μπιτοι Atari είναι, speed-wise, άλλα μηχανήματα, και πριν πάμε στην συνολική κατάταξη, θα εξετάσουμε και μια νέα, ολόφρεσκια προσθήκη: αναφέρομαι στον ZX Spectrum Next, ο οποίος θα μας δείξει πόσα απίδια πιάνει ένας Z80A (σε FPGA) στα 28MHz απέναντι στον παλιό, καλό ZX Spectrum.

Benchmark #1

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 0,8 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 4,4 sec


Benchmark #2

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 1,45 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 8,2 sec


Benchmark #3

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,2 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 20 sec


Benchmark #4

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,1 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 19,2 sec


Benchmark #5

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,55 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 23,1 sec


Benchmark #6

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 8,45 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 53,4 sec


Benchmark #7

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 12,32 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 77,6 sec


Benchmark #8

ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 36,8 sec
ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 239 sec


Όπως αναμενόταν, ο ZX Spectrum Next, παρά το γεγονός ότι η Next BASIC είναι υπερσύνολο της Sinclair BASIC που βασίζεται στην τελευταία (με ό,τι κακό αυτό συνεπάγεται από άποψη ταχύτητας) είναι κατά πολύ πιο σβέλτος από τον original 48άρη Spectrum και, συνολικά, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, βρίσκεται στην κορυφή των 8μπιτων, χωρίς όμως να μπορεί να πλησιάσει τις κορυφαίες επιδόσεις των 16μπιτων με πολύ πιο χαμηλά χρονισμένους επεξεργαστές...

Τώρα λοιπόν που έχουμε ολοκληρωμένη εικόνα από όλα τα μηχανήματα, θα σας αραδιάσω όλα τα αποτελέσματα με οτιδήποτε  ήταν δυνατόν να δοκιμαστεί συν μερικά μηχανήματα-έκπληξη, των οποίων τα αποτελέσματα συνέλεξα από το internet. Πάρτε βαθειά ανάσα και πάμε λοιπόν!

Benchmark #1

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,007 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,04 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,40 sec
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 0,8 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,40 sec
Acorn Atom (6502/1MHz) --> 0,5 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 0,60 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 0,85 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 0,85 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 1,10 sec

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 1,11 sec
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 1,13 sec

Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 1,2 sec

Commodore 64 (6510/1MHz) --> 1,2 sec

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 1,2 sec
Apple II (6502/1,022MHz) --> 1,3 sec
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 1,5 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 1,5 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 1,6 sec
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 1,6 sec
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 1,6 sec
Oric-1 (6502/1MHz) --> 1,8 sec
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 1,9 sec

Commodore 128 (8502/1MHz) --> 2,2 sec

Atari 800XL (6502/2MHz) --> 2,2 sec

Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 2,9 sec
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 4,4 sec

Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 4,5 sec

Benchmark #2

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,011 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,15 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,80 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,95 sec
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 1,45 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 2,10 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 3,1 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 3,2 sec

Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 3,27 sec 
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 3,4 sec 
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 4,01 sec
Acorn Atom (6502/1MHz) --> 5,1 sec 
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 5,2 sec 
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 5,4 sec
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 5,7 sec

Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 6,9 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 7,2 sec
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 8,3 sec

Apple II (6502/1,022MHz) --> 8,5 sec 
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 8,7 sec
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 8,8 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 9,3 sec

Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 9,3 sec
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 10,2 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 10,5 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 11,7 sec
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 15,2 sec
Oric-1 (6502/1MHz) --> 17,1 sec

Benchmark #3

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,024 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,37 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,2 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,45 sec  
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,2 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 4,1 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,1 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 7,94 sec 
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,1 sec
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 9,2 sec 

Acorn Atom (6502/1MHz) --> 9,5 sec  
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 10,7 sec 
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 11,12 sec
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 12,1 sec 
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 15,5 sec

Apple II (6502/1,022MHz) --> 16 sec  
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 16,4 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 17,6 sec
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 17,9 sec 
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 18,1 sec 
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 19,1 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 19,5 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 19,7 sec

Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 21,1 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 22,2 sec 
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 22,8 sec 
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 25,4 sec

Oric-1 (6502/1MHz) --> 29 sec

Benchmark #4

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,024 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,33 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,25 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,35 sec  
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,1 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,1 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,8 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,7 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 8,74 sec 
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 9,7 sec 

Acorn Atom (6502/1MHz) --> 10,8 sec  
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 11,2 sec 
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 11,76 sec
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 12,6 sec 
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 15,8 sec 
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 17,1 sec

Apple II (6502/1,022MHz) --> 17,8 sec  
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 18,8 sec 
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 19,5 sec
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 19,6 sec
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 20,4 sec 
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 21 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 21,6 sec 
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 22,8 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 23,7 sec 

Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 24,5 sec 
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 27,4 sec

Oric-1 (6502/1MHz) --> 31,4 sec

Benchmark #5

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,025 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,35 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,35 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,5 sec  
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 3,55 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,75 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 7,6 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 9 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 9,58 sec 
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 10,3 sec 

Acorn Electron (6502/2MHz) --> 12,4 sec 
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 12,5 sec  
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 13,6 sec  
Acorn Atom (6502/1MHz) --> 13,9 sec  
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 18,3 sec
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 18,6 sec 
Apple II (6502/1,022MHz) --> 19,1 sec  

Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 20,6 sec 
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 20,8 sec 
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 21 sec
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 22,3 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 23,3 sec 
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 24 sec 
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 25,8 sec
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 26,1 sec  
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 26,4 sec 

Oric Atmos (6502/1MHz) --> 33 sec

Oric-1 (6502/1MHz) --> 38 sec

Benchmark #6

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,072 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,66 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,30 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 2,2 sec  
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 8,45 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,7 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 13,9 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 14 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 14,74 sec 
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 18,72 sec 
Acorn Atom (6502/1MHz) --> 19,1 sec   
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 19,2 sec 

Commodore 128 (8502/2MHz) --> 20 sec  
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 23,5 sec  
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 27,2 sec
Apple II (6502/1,022MHz) --> 28,6 sec   
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 29,5 sec 
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 30,7 sec  
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 34 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 34,3 sec  
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 34,4 sec  
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 37,6 sec 
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 42,75 sec  
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 45,6 sec
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 49,7 sec 
Oric-1 (6502/1MHz) --> 51,8 sec

Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 55,3 sec 
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 61,6 sec  

Benchmark #7

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,096 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 1,04 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,76 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 3,85 sec  
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 12,32 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 13,2 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 20,65 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 21,2 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 24,71 sec 
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 28,71 sec  
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 29 sec 

Acorn Atom (6502/1MHz) --> 31,1 sec  
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 32,5 sec  
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 37,4 sec  
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 42,2 sec  
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 42,7 sec 
Apple II (6502/1,022MHz) --> 44,8 sec  
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 47,5 sec
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 50 sec  
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 54 sec
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 55,4 sec  
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 58,3 sec 
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 68 sec  
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 68,5 sec 
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 68,5 sec

Oric-1 (6502/1MHz) --> 77,8 sec 
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 80,7 sec 
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 84,4 sec  

Benchmark #8

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,12 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,85 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,4 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,4 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 9,65 sec
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 34 sec  
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 35 sec   
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 36,8 sec
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 49,9 sec
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 56,53 sec 
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 61 sec   
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 72,53 sec  
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 78,85 sec   

Acorn Atom (6502/1MHz) --> 92 sec  
Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 99 sec 
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 106,3 sec   
Apple II (6502/1,022MHz) --> 107 sec  
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 118 sec 
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 119,3 sec
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 128,5 sec  
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 129 sec  
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 136 sec

Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 229 sec  
Oric-1 (6502/1MHz) --> 230 sec 
Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 236 sec   
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 253 sec 
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 382 sec   

Atari 800XL (6502/2MHz) --> 412 sec   

Και επειδή με όλα τα μηχανήματα μαζεμένα και όλα τα benchmarks να... χάσατε τη μπάλα (δεν σας αδικώ καθόλου, πιστέψτε με), αν σας κούρασαν όλα τα υπόλοιπα δώστε βάση στην παρακάτω και τελευταία κατάταξη, που βασίζεται στους μέσους χρόνους του κάθε μηχανήματος:

Μέσος χρόνος-Τελική κατάταξη

PC (Celeron/2400MHz) (QBASIC) --> 0,047 sec

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,117 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,2 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 6,24 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 8,64 sec
ZX Spectrum Next (Z80A/28MHz) (Next BASIC) --> 8,71 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 11,3 sec    
Acorn BBC micro model B (6502/2MHz) --> 14,3 sec
Amstrad CPC 464 (Z80A/4MHz) --> 14,5 sec  
Atari 800XL (6502/2MHz) (Turbo BASIC XL) --> 15,85 sec  
IBM PC (8088/4,77MHz) --> 17,6 sec   
Commodore 128 (8502/2MHz) --> 19,35 sec   
Acorn Electron (6502/2MHz) --> 20,05 sec  
Acorn Atom (6502/1MHz) --> 22,8 sec  

Commodore VIC-20 (6502/1MHz) --> 28,7 sec 
Apple II (6502/1,022MHz) --> 30,4 sec   
Commodore 64 (6510/1MHz) --> 33,1 sec
Commodore Plus/4 (8501/1,76MHz) --> 33,13 sec   
Commodore 64 (6510/1MHz) (Simon's BASIC) --> 35,1 sec 
Dragon 32 (6809/0,89MHz) --> 36,2 sec  
Commodore 128 (8502/1MHz) --> 40,68 sec  
Oric Atmos (6502/1MHz) --> 44,1 sec

Spectravideo SVI-328 (Z80A/3,6MHz) --> 46,7 sec    
Sinclair ZX81 (Z80A/3,5MHz) (Fast mode) --> 51,2 sec  
Sinclair ZX Spectrum (Z80A/3,5MHz) --> 58,5 sec  
Oric-1 (6502/1MHz) --> 59,6 sec 
Atari 800XL (6502/2MHz) --> 73,1 sec  
Texas Instruments TI-99/4A (TMS9900/3MHz) --> 76,6 sec

Ουφ, τέλος. Επιτέλους!

Τι συμπεράσματα μπορούμε να εξάγουμε από την παραπάνω (τελική) κατάταξη; Λοιπόν, το πρώτο και προφανέστερο όλων είναι ότι το πού βρέθηκε τελικά το κάθε μηχάνημα στην παραπάνω λίστα οφείλεται κατά μεγάλο μέρος στο 8ο benchmark: αν την "πάλεψε" σε αυτό θα τα πήγε γενικώς καλά. Αν όχι, θα την έπαθε σαν τον Atari ST (STOS) που ενώ κανονικά θα τερμάτιζε στην 3η θέση, το 8ο benchmark τον... καταβαράθρωσε στην 6η! Επίσης συμπεραίνουμε ότι όλα τα μηχανήματα της Acorn, ανεξαρτήτως εποχής και αρχιτεκτονικής ήταν εξαιρετικά γρήγορα (στην BASIC, πάντα). Ότι υπάρχει χάσμα μεταξύ 8bit και 16bit μηχανημάτων. Ότι ο IBM PC μάλλον τελικά δεν επικράτησε για την ταχύτητά του (λες και δεν το ξέραμε!). Ότι ο VIC-20 ήταν ο πλέον "τίμιος" 8μπιτος Commodore σε ό,τι είχε να κάνει με την σβελτάδα της BASIC. Ότι ο Apple II, παρά τα χρονάκια του (μιλάμε για υπολογιστή του 1977, αν θυμάστε) τα πήγαινε γενικώς καλά. Ότι αν είχαμε μετρήσει τον ZX81 σε SLOW mode ακόμα θα χρονομετρούσαμε! Ότι ο Oric Atmos με τον Oric-1 είχαν αρκετά μεγάλη διαφορά στην ταχύτητα μόνο και μόνο χάρη στην επιδιόρθωση κάποιων bugs στην ROM (κατά τα άλλα σαν hardware ήταν ίδιοι). Ότι τα μηχανάκια της Sinclair καθώς και οι 8bit Atari γενικώς... σερνόντουσαν. Ότι η Turbo BASIC XL έδινε πραγματικά φτερά στα 8μπιτα Atari, μετατρέποντάς τα από ουραγούς σε ισάξιους ανταγωνιστές των κορυφαίων 8bit micros. Ότι ο ZX Spectrum Next, όπως ήταν αναμενόμενο για ένα τόσο σύγχρονο μηχάνημα, παίζει σε μια δική του κατηγορία, μεταξύ 8μπιτων και 16μπιτων. Και, τέλος, ότι το πλέον αργό μηχάνημα του συγκριτικού είχε 16μπιτο επεξεργαστή (TI-99/4A)!

 Φυσικά, το ένα και απόλυτο συμπέρασμα ως απόρροια όλων των παραπάνω αλλά και όλων των προηγούμενων είναι ότι, τελικά, για την ταχύτητα που μπορεί να πετύχει η BASIC κάποιου υπολογιστή παίζει πολύ μεγαλύτερο ρόλο η ίδια η διάλεκτος της γλώσσας, παρά τα MHz, ο επεξεργαστής, τα custom chipsets και οτιδήποτε άλλο...

Αυτά. Ελπίζω να το χαρήκατε κι εσείς όσο και εγώ (λάθος κατακλείδα, έτσι; Κάτι κατάλαβα...).

Review: Edge Grinder (Amstrad CPC/Commodore 64)

Edge Grinder (Amstrad CPC/Commodore 64) - Jason Kelk(C64)/Paul Kooistra (Amstrad)/Trevor Smila Storey (Graphics)/Sean Odie Connolly (Music)
   

Πριν από 5 περίπου χρόνια, ξεκίνησε ένα ενδιαφέρον project, που ονομάστηκε Format Wars. Σκοπός αυτού ήταν η δημιουργία νέων - εξαιρετικής ποιότητας - παιχνιδιών στον Commodore 64 και η μεταφορά αυτών, από ταλαντούχους προγραμματιστές σε άλλα formats, σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν τον original τίτλο του Commodore 64! Δυστυχώς, η ιδέα αυτή δεν τράβηξε πολύ, καθώς δημιουργήθηκε μόνο ένας τίτλος από το group Cosine (Jason Kelk, Trevor Smila Storey, Sean Odie Connolly) τον οποίο και ανέλαβε να μεταφέρει στον Amstrad CPC ο Paul Kooistra. Το παιχνίδι αυτό, λέγεται Edge Grinder.

Το Edge Grinder είναι ένα οριζόντιο shoot 'em up που χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά γραφικά, εθιστικό gameplay, υπέροχη μουσική και… μόνο ένα level! Ναι, δεν διαβάσατε λάθος, το Edge Grinder αποτελείται από ένα μόνο - μεγάλο - level, καθώς είχε δημιουργηθεί ώστε να χωράει σε ένα cartridge των 16ΚΒ! Εντάξει, ακόμα και με ένα level είναι πραγματικά απορίας άξιο το πώς κατόρθωσαν οι άνθρωποι της Cosine να "στριμώξουν" μια τέτοια παιχνιδάρα σε 16ΚΒ αλλά, όπως θα έχουν ήδη καταλάβει όσοι παρακολουθούν τη στήλη καιρό, οι σύγχρονοι προγραμματιστές μπορούν πραγματικά να βγάζουν… λαγούς απ' το καπέλο τους όταν έχουν όρεξη και διάθεση καθώς το ταλέντο μας έχουν δείξει επανειλημμένως ότι το έχουν!

Πέραν του μεγέθους του, άλλα "ιδιαίτερα" χαρακτηριστικά του Edge Grinder είναι η παντελής απουσία ηχητικών εφέ, η απουσία power-ups, το γεγονός ότι το διαστημόπλοιό μας διαθέτει ένα όπλο που δεν αλλάζει και δεν αναβαθμίζεται και, τέλος, το… edge grinding, απ' όπου και πήρε το όνομά του το παιχνίδι. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μπορούμε να… γδέρνουμε τις κόχες του διαστημοπλοίου μας στα background graphics χωρίς να χάνουμε και, μάλιστα, κερδίζοντας και πόντους όταν το κάνουμε με επιτυχία! Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε έλεγχο του sprite collision με τα γραφικά του περιβάλλοντος, το αντίθετο μάλιστα: πηγαίνετε με φόρα προς τον… τοίχο και θα δείτε! Όχι, απλά σημαίνει ότι το sprite collision είναι εξαιρετικά υλοποιημένο - θα μπορούσε άνετα να χαρακτηριστεί σεμιναριακού επιπέδου. Στα παραπάνω να προσθέσουμε δύο ακόμα στοιχεία του Edge Grinder, το γεγονός ότι η οθόνη... μπιστάει (!) και το ότι απουσιάζουν οι επίγειοι στόχοι.

Όλο λοιπόν αυτό το "πακέτο" που περιγράψαμε μέχρι τώρα, ανέλαβε να μεταφέρει με επιτυχία  ο Paul Kooistra στον Amstrad CPC. Από τα όσα έχουμε δει μέχρι τώρα για τη δουλειά του σε προηγούμενα reviews, το αποτέλεσμα αναμενόμενο: το έκανε τέλεια! Το παιχνίδι είναι πρακτικά το ίδιο και στα δύο formats και, αν θέλουμε σώνει και καλά να εντοπίσουμε διαφορές θα πρέπει να σταθούμε στο οπτικό αποτέλεσμα, καθώς η κίνηση στον Amstrad δεν είναι τόσο ομαλή όσο στον 64άρη (αλλά πλησιάζει… ανησυχητικά!) και η χρωματική παλέτα του Commodore δεν έχει τη "ζωντάνια" αυτής του Amstrad. Επίσης, η μουσική στον Commodore ακούγεται ελάχιστα καλύτερα - αλλά αυτό οφείλεται ξεκάθαρα στην συνολική υπεροχή του SID απέναντι στο ΑΥ-3-8912…

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, το gameplay του Edge Grinder είναι εθιστικότατο - βασικά, είναι αυτό ακριβώς που θα έπρεπε να είναι! Με μια λεπτομέρεια όμως: ναι, δεν θα πρωτοτυπήσω, αναφέρομαι στο θέμα του autofire! Σε όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού απαιτείται να πυροβολούμε με ρυθμούς (γρήγορου) πολυβόλου, καθώς οι αντίπαλοι δεν καταστρέφονται με μία βολή μόνο. Έτσι λοιπόν, στον Commodore 64, με το ωραίο του autofire, το Edge Grinder μετατρέπεται σε… βόλτα στο πάρκο (!), καθώς τερματίζεται αρκετά εύκολα. Στον Amstrad από την άλλη, τα πράγματα είναι κατά τι διαφορετικά, καθώς, η έλλειψη autofire καθιστά το παιχνίδι πολύ πιο δύσκολο - σε σημείο που να είναι προτιμότερη η αποφυγή των αντίπαλων διαστημοπλοίων, παρά η προσπάθεια καταστροφής τους! Το παράξενο είναι ότι, στην περίπτωση της έκδοσης για Amstrad, εάν χρησιμοποιήσουμε εξομοιωτή, εκεί λειτουργεί το autofire (πραγματικά περίεργο, γιατί στο Star Sabre για παράδειγμα δεν συνέβαινε κάτι τέτοιο) με αποτέλεσμα, ό,τι χάνεται από playability λόγω δυσκολίας στο πραγματικό μηχάνημα να κερδίζεται στην εξομοίωση! Τι να πει κανείς, το είδαμε κι αυτό…

Συνοψίζοντας, και αφήνοντας στην άκρη το θέμα του autofire και της ανισορροπίας του gameplay ανάλογα με την ύπαρξη ή την απουσία αυτού, το Edge Grinder, αν και μικρό σε διάρκεια, είναι ένα υπέροχο παιχνίδι. Και, πραγματικά, αξίζουν συγχαρητήρια στα μέλη του group Cosine αλλά και στον Paul Kooistra που δείχνει να ξέρει το εκλεκτό τέκνο του Alan Sugar καλύτερα κι απ' την… παλάμη του!

Βαθμολογία: 8/10

 Το παραπάνω review δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο 11ο τεύχος του περιοδικού Retro Planet, που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2016.

The speed of BASIC: Amiga και Atari ST (μέρος 4ο)

Λοιπόν, αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες 10 μέρες πάνω-κάτω, από τότε δηλαδή που - κάποιοι νωρίτερα, κάποιοι αργότερα - πήραμε απόφαση να κλειστούμε σπίτια μας για τα καλά, θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω ολίγον τι απογοητευτικό. Βλέπετε, πίστευα ότι με τόσο χρόνο στα χέρια τους, άπαντες, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, θα έβρισκαν κάτι εποικοδομητικό, δημιουργικό ή επιμορφωτικό να ασχοληθούν. Τι στο διάολο, τόσα χρόνια γκρινιάζουμε ότι δεν βρίσκουμε χρόνο για το ένα, καιρό για το άλλο, κλπ. Τώρα, δεν είναι μονάχα οι μέρες που πέρασαν, αλλά και οι υπόλοιπες 35 ημέρες μέχρι να μπει ο Μάιος, οπότε, σύμφωνα με τα πλέον αισιόδοξα σενάρια (στο επίπεδο του ουτοπικού, εδώ που τα λέμε), θα μπορούμε σιγά-σιγά να αρχίσουμε να ξεμυτίζουμε από τις εξώπορτές μας και να βγάλουμε τα ασπρουλιάρικα κορμιά μας στον ανοιξιάτικο ήλιο. Συνολικά μιλάμε για 45 ημέρες, το ελάχιστο. Ποια είναι η αντίδραση των "συναδέλφων" ρετρο-κομπιουτεράδων πρωτίστως αλλά και των υπολοίπων μελών της ελληνικής κοινωνίας γενικότερα;

Βράστα Χαράλαμπε, είναι η απάντηση. Τι έγραφα; "εποικοδομητικό, δημιουργικό ή επιμορφωτικό"; Ναι, καλά. Το 80% τουλάχιστον εκεί έξω (εκεί μέσα, για να είμαστε και ακριβείς) συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται σε μια τεράστια ουρά σε κάποια δημόσια υπηρεσία ή σε κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς ή στην αίθουσα αναμονής κάποιου ιατρείου. Κοινώς δεν βρίσκουν κάτι ουσιαστικό για να ασχοληθούν, αλλά, αντίθετα, αναλώνονται στο να βρίσκουν τρόπους να σκοτώνουν τον χρόνο τους, λες και θα κάτσουν μέσα για 45 λεπτά, και όχι για 45 μερόνυχτα. Και, όχι μονάχα αυτό, αλλά ταυτόχρονα γκρινιάζουν κι από πάνω. Και εδώ έρχομαι να ρωτήσω: γιατί καλέ μου άνθρωπε δεν αντιμετωπίζεις όλον αυτόν τον ελεύθερο χρόνο ως απρόσμενο δώρο και επιλέγεις να τον δεις ως καταναγκαστικό έργο; Κομμάτι της ζωής σου είναι, γιατί δεν προσπαθείς να το εκμεταλλευτείς για να περάσεις καλά και να κάνεις πράγματα; Δικαιολογίες του τύπου "και τι να κάνω κλεισμένος μέσα στους 4 τοίχους;" προφανώς δεν στέκουν στην εποχή του internet: sorry αδερφέ, αλλά μπορείς να κάνεις τα πάντα. Είσαι διασυνδεδεμένος με όλο τον πλανήτη και μπορείς ανά πάσα στιγμή να επικοινωνήσεις με τον οποιονδήποτε, να μελετήσεις/χαρείς οποιοδήποτε ανθρώπινο έργο και να έχεις πρόσβαση σε ό,τι δημιούργησε η ανθρώπινη διανόηση και η ανθρώπινη σοφία τα χιλιάδες χρόνια της ύπαρξης του είδους μας. Κινηματογράφος, βιβλία, μουσική, ζωγραφική, τηλεόραση, video games, περιοδικά, εφημερίδες, επιστήμες και τέχνες, τα πάντα βρίσκονται στο χέρι σου, σε απόσταση μερικών clicks του ποντικιού: αν εσύ επιλέγεις να μην τα αγγίξεις, να μην τα χαρείς, να μην τα γευτείς και αντ' αυτού λιώνεις στα social media, ε, τότε είσαι απλά άξιος της μοίρας σου και αυτές οι μέρες που θα μείνεις κλεισμένος μέσα θα είναι οι χειρότερες της ζωής σου. Μη γκρινιάζεις όμως, εσύ το επέλεξες. Εσύ, και κανένας άλλος.

Α, κι αυτό το πράγμα με τα social media ώρες-ώρες πραγματικά με ξεπερνάει: πώς την βρίσκουν έτσι οι άνθρωποι και αντί να κάνουν οι ίδιοι οτιδήποτε ουσιαστικό και παραγωγικό προτιμούν να κρίνουν τις πράξεις και τα έργα των άλλων, και, όχι μονάχα αυτό, αλλά να θεωρούν κιόλας ότι επιβάλλεται να μας τρίψουν στα μούτρα ολονών την άποψή τους, για την οποία φυσικά είναι 100% βέβαιοι (καθώς κατέληξαν σε αυτήν μετά από βαθειά σκέψη μικροδευτερολέπτων). Και να φανατίζονται κιόλας με δαύτην, και να ψάχνουν μέσα από likes και dislikes να βρουν συμμάχους και εχθρούς. Και να αναζητούν κάθε τόσο και λιγάκι ήρωες και αποδιοπομπαίους τράγους, χωρίς να μπορούν να χωνέψουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων δεν ανήκει σε καμία από τις δύο κατηγορίες και κατά συνέπεια δεν οφείλει να καταταχθεί σε κάποια εξ' αυτών! Το ότι φτάσαμε στο σημείο όλος σχεδόν ο "πολιτισμένος" (με πάρα πολλά εισαγωγικά) κόσμος να βρίσκεται ταυτόχρονα κλεισμένος σπίτι του και να μολύνει ως άλλος - λιγότερο θανατηφόρος αλλά εξίσου ενοχλητικός - ιός με τα εγκεφαλικά του περιττώματα τα social media μάλλον δείχνει ότι αυτός ο κόσμος στον οποίο ζούμε έχει πιάσει πάτο για τα καλά και ίσως να χρειάζεται ένα δραστικό restart. Ένα hard reset, βρε αδερφάκι μου. Να είναι ο κορονοϊός αυτό; Τι να σας πω; Ούτε το μέλλον μπορώ να διαβάσω αλλά ούτε και είμαι κάτι παραπάνω από ένας χομπίστας που λατρεύει τους παλιούς υπολογιστές και γουστάρει να ασχολείται με δαύτους και από την άλλη απεχθάνεται όσους βροντοφωνάζουν τις απόψεις τους επί παντός επιστητού χωρίς να τους ζητηθεί και όσους ψάχνουν απεγνωσμένα να ενταχθούν κάπου και να γίνουν ακόλουθοι κάποιου. Όχι, ευχαριστώ, δεν θα πάρω...

Εντάξει λοιπόν, αφού σας έπρηξα με πολυλογία άσχετη με το θέμα της ανάρτησης, ας επανέλθουμε στα "δικά μας": BASIC, φίλες και φίλοι. Η φιλικότερη και δεύτερη πλέον "κουσουριασμένη" γλώσσα προγραμματισμού (εντάξει, υπάρχει πάντοτε και η COBOL, ευτυχώς) για υπολογιστές, ένα από τα σημαντικότερα κριτήρια επιλογής home micro για κάποιους πίσω στα 80s. Είδαμε στα προηγούμενα μέρη του θέματός μας πώς τα πήγαν από άποψη ταχύτητας οι δημοφιλέστεροι 8μπιτοι computers, τώρα έφτασε η ώρα να ανέβουμε κατηγορία: 16-24-32bit, ανάλογα με το πώς βάφτιζε η κάθε εταιρία τον υπολογιστή της..

Ξεκινάμε λοιπόν βάζοντας στο παιχνίδι των 8 κλασικών benchmarks του Personal Computer World δύο υπολογιστές που είχαν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά άπαντες σχεδόν επέλεξαν να σταθούν στις διαφορές τους: ναι, φυσικά αναφέρομαι στην Amiga της Commodore και τον ST της Atari...

Αυτοί οι δύο υπολογιστές, πέραν του ότι ήταν 16μπιτοι (για την ακρίβεια, οι επεξεργαστές τους είχαν 16bit data bus), ήταν τα πρώτα home micros που κυκλοφόρησαν χωρίς γλώσσα BASIC (ή, πιο σωστά, χωρίς οποιαδήποτε γλώσσα προγραμματισμού) στην ROM τους. Έτσι λοιπόν, υπάρχουν δεκάδες διάλεκτοι BASIC που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κάποιος, και οι οποίες διαφέρουν ριζικά από άποψη ταχύτητας, δυνατοτήτων, εκμετάλλευσης του hardware, κλπ. Ξεκίνησα τις δοκιμές με τις παλαιότερες διαλέκτους της γλώσσας για τα δύο μηχανήματα, ήτοι την Atari BASIC για τον ST και - κρατηθείτε - την ABasic της Metacomco για την Amiga, η οποία είχε προηγηθεί χρονικά της Microsoft BASIC που γνωρίζουν άπαντες και η οποία δινόταν μαζί με τις 1.2 και 1.3 Amiga 500. Οι δύο αυτές διάλεκτοι που επέλεξα λοιπόν, ως γλώσσες που δημιουργήθηκαν ενώ ακόμα δεν είχε ολοκληρωθεί το hardware στο οποίο θα έτρεχαν, έχουν ουκ ολίγα "θεματάκια". Ένα από αυτά είναι φυσικά και η ταχύτητα, καθώς, για να το θέσουμε απλά, μάλλον οι επιδόσεις τους αδικούν κατάφωρα το προικισμένο υλισμικό για το οποίο προορίζονται. Για να δούμε όμως και με αριθμούς τι έκαναν...

Παραθέτω παρακάτω τα αποτελέσματα σε όλα τα benchmarks με τη σειρά, μαζί και με αυτά του ταχύτερου 8μπιτου, του BBC Micro της Acorn, ως μέτρο σύγκρισης. Τα listings των benchmarks μπορείτε να τα βρείτε στα 3 προηγούμενα μέρη, δηλαδή εδώ, εδώ και εδώ.

Benchmark #1

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 0,6 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 0,85 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 1,10 sec

Benchmark #2

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 2,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 3,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 3,20 sec

Benchmark #3

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 4,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,10 sec

Benchmark #4

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,80 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,70 sec

Benchmark #5

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,75 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 7,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 9 sec

Benchmark #6

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,70 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 13,90 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 14 sec

Benchmark #7

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 13,20 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 20,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 21,20 sec


Benchmark #8

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 9,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 49,90 sec

Όπως μπορείτε να συμπεράνετε από τα παραπάνω, σε όλα ανεξαιρέτως τα benchmarks η Amiga βρίσκεται στην πρώτη θέση, και ο Atari ST την ακολουθεί, πλην των benchmarks 1, 2 και 6 στα οποία τον προσπερνάει, έστω και με ελάχιστη διαφορά, ο BBC.

Και, δεν μπορεί να πει κανείς, εντάξει, καλά τα πάνε τα 16μπιτα, είναι σαφώς ταχύτερα από την πλειοψηφία των 8μπιτων. Αυτή είναι όμως η πραγματική τους διαφορά; Δεν έχετε την εντύπωση ότι θα μπορούσαν και καλύτερα;

Έτσι σκέφτηκα και εγώ, φίλες και φίλοι, και αποφάσισα να ξαναδοκιμάσω όλα τα benchmarks στον Atari ST χρησιμοποιώντας την STOS αντί της Atari BASIC. Η STOS είναι μία διάλεκτος της BASIC με κύριο αντικείμενο την δημιουργία παιχνιδιών, αλλά, όπως και να 'χει, είναι μια γλώσσα ανώτερη σε κάθε επίπεδο από την Atari BASIC και είναι και interpreter όπως και όλες οι υπόλοιπες γλώσσες της δοκιμής. Για να δούμε τα αποτελέσματα λοιπόν και με τα benchmarks του ST με την STOS στην κατάταξη...

Benchmark #1

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,40 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 0,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 0,85 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 1,10 sec

Benchmark #2

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,80 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 2,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 3,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 3,20 sec

Benchmark #3

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,45 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 4,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,10 sec

Benchmark #4

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,35 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,80 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,70 sec

Benchmark #5

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,50 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,75 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 7,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 9 sec

Benchmark #6

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 2,20 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,70 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 13,90 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 14 sec

Benchmark #7

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 3,85 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 13,20 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 20,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 21,20 sec

Benchmark #8

Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 9,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 49,90 sec 

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 78,85 sec  

Όπα, τι έγινε; Με την χρήση της STOS ο ST πραγματικά απογειώνεται, ξεχωρίζοντας με διαφορά όχι μονάχα από τα 8μπιτα, αλλά και από την άσπονδη φίλη του! Επιτέλους, ο αγώνας τώρα δικαιώνεται, έστω και με τριακονταπενταετή καθυστέρηση για του Atarάδες. Και, για όσους σταθήκατε στα αποτελέσματα του 8ου benchmark, να σας ενημερώσω ότι η συγκεκριμένη έκδοση της STOS που χρησιμοποίησα είχε κάποια bugs αναφορικά με τις πράξεις με χρήση αριθμών με κινητή υποδιαστολή και, αναμενόμενα, αυτό φαίνεται - και με το παραπάνω - στον υπολογισμό λογαρίθμων, ημιτόνων κλπ. Δυστυχώς δεν είχα στη διάθεσή μου την έκδοση 2.4 όπου και λύθηκαν αυτά τα θέματα για να ξαναδοκιμάσω το τελευταίο benchmark, οπότε σε αυτό ας κρατήσουμε ως βέλτιστο (για το ST) τον χρόνο που δίνει η Atari BASIC. Viva Atari!

Για μια στιγμή όμως: ΟΚ, με την STOS ο ST τα σαρώνει (σχεδόν) όλα, αλλά μήπως αυτό είναι κομμάτι άδικο για την Amiga; Άλλωστε, η "Μεγάλη Κυρία" είχε στο ρεπερτόριό της πολύ καλύτερες διαλέκτους BASIC από αυτήν της Metacomco, έτσι δεν είναι;

Φυσικά και έτσι είναι, και ως εκ τούτου αποφάσισα να χρησιμοποιήσω κάτι αντίστοιχο και στην Amiga, ήτοι την AMOS, το αδελφό προϊόν της STOS για τον υπολογιστή της Commodore. Για να δούμε τώρα τι γίνεται με την Amiga να πολεμάει με τα ίδια όπλα τον Atari...

Benchmark #1

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,40 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 0,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 0,85 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 1,10 sec

Benchmark #2

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,80 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,95 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 2,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 3,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 3,20 sec

Benchmark #3

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,20 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,45 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 4,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,10 sec

Benchmark #4

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,25 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,35 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,80 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,70 sec

Benchmark #5

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,35 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,50 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,75 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 7,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 9 sec

Benchmark #6

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,30 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 2,20 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,70 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 13,90 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 14 sec

Benchmark #7

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,76 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 3,85 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 13,20 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 20,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 21,20 sec

Benchmark #8

Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,40 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 9,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 49,90 sec

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 78,85 sec  

Μάλιστα! Αυτά είναι! Γι' αυτό την λένε "Μεγάλη Κυρία", λοιπόν. Με τη χρήση μίας αντίστοιχης γλώσσας (η AMOS είναι μεταγενέστερη και πιο εξελιγμένη έκδοση της STOS) η Amiga είναι από λίγο έως αρκετά ταχύτερη του ST. Και, φυσικά, με τη χρήση τέτοιων γλωσσών προγραμματισμού η διαφορά και των δύο ακόμα και από τα καλύτερα 8μπιτα είναι, απλά, χαώδης. Πώς αλλιώς δηλαδή να χαρακτηριστεί το 1,40 sec της ναυαρχίδας της Commodore συγκριτικά με τα 49,90 sec του BBC micro στο 8o benchmark; Ή τα 3,85 sec του ST με τα 21,20 sec του BBC στο 7ο benchmark;

Τέλος καλό, όλα καλά, λοιπόν; Χμμμ... Μάλλον όχι. Ίσως επειδή λόγω σχετικά ακριβής τιμής δεν μας πολυάγγιξε, ίσως επειδή μας ενδιέφεραν τα παιχνίδια που δεν ήταν το απόλυτο φόρτε του, έχουμε την τάση να ξεχνάμε ότι στην "γενιά των 16μπιτων" υπήρξε και άλλο ένα home micro - και μάλιστα αρκετά επιτυχημένο και με μεγάλη διάρκεια ζωής στην Αγγλική αγορά -, ο Acorn Archimedes. Αυτός, ως γνήσιος απόγονος του BBC micro ερχόταν με γλώσσα BASIC στην ROM του και με έναν επεξεργαστή αρχιτεκτονικής RISC (ARM), τα νεότερα μέλη της οικογένειας του οποίου βρίσκονται μέσα στα tablets, τα set top boxes και τα κινητά μας. Ας βάλουμε λοιπόν και έναν Αρχιμήδη στα benchmarks μας, shall we?

Benchmark #1

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,04 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,40 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 0,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 0,85 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 1,10 sec

Benchmark #2

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,15 sec

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 0,80 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 0,95 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 2,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 3,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 3,20 sec

Benchmark #3

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,37 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,20 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,45 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 4,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,10 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,10 sec

Benchmark #4

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,33 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,25 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,35 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,10 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 6,80 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 8,70 sec

Benchmark #5

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,35 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,35 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 1,50 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 5,75 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 7,60 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 9 sec

Benchmark #6

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,66 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,30 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 2,20 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,70 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 13,90 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 14 sec

Benchmark #7

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 1,04 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,76 sec 
Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 3,85 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 13,20 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 20,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 21,20 sec

Benchmark #8

Acorn Archimedes A3010 (ARM250/12MHz) --> 0,85 sec
Amiga (68000/7,14MHz) (AMOS) --> 1,40 sec 
Amiga (68000/7,14MHz) (ABasic) --> 9,40 sec
Atari ST (68000/8MHz) (Atari BASIC) --> 9,65 sec
BBC micro model B (6502/2MHz) --> 49,90 sec

Atari ST (68000/8MHz) (STOS) --> 78,85 sec  

Όπως βλέπετε, η υπεροχή του A3010 είναι σαφής. Φυσικά είναι Acorn (ένα το κρατούμενο), έχει BBC BASIC (2ο κρατούμενο), έχει RISC επεξεργαστή (3ο) και ο τελευταίος είναι και χρονισμένος παραπάνω από τον ανταγωνισμό, στα 12MHz (4ο). Ε, με όλα αυτά τι περιμένατε, να ερχόταν τρίτος ή κάτι τέτοιο;

Μετά τα παραπάνω ολίγα (;!;) θα σας αφήσω και για σήμερα. Σύντομα θα ανεβάσω και ένα ακόμη μέρος στην σειρά αυτή των αναρτήσεων, το 5ο και τελευταίο. Μέχρι τότε μείνετε σπίτι και μείνετε υγιείς!

Εγκατάσταση και χρήση υπολογιστών 8/16bit: αναλυτικός οδηγός

Μένουμε σπίτι.

Το έχετε κατανοήσει αυτό; Το έχετε εμπεδώσει; Θέλω να πιστεύω πως και. Αλλιώς τι καθόσαστε Κυριακάτικα και διαβάζετε αυτό το blog, ε;

Λοιπόν, με τα παρακάτω θα προσπαθήσω να σας δώσω ένα μικρό σπρώξιμο σε όλους εσάς που είσαστε κλεισμένοι μέσα και δηλώνετε λάτρεις του retro computing μεν, αλλά δεν κάνετε τίποτα άλλο παρά να scrollάρετε προς τα κάτω τα posts στο Facebook, δε. Ελπίζω με τους οδηγούς που ακολουθούν και αφορούν 4 δημοφιλή μηχανήματα των 80s (ZX Spectrum, Amstrad CPC, Commodore 16 & Plus/4, Atari ST) να σας δώσω την ώθηση να τα βγάλετε από τη ντουλάπα, να τα συνδέσετε, και να ασχοληθείτε μαζί τους. Για όσους δεν έχουν κάποιον από τους παρακάτω υπολογιστές στην κατοχή τους, δίνω και κάποιες συμβουλές όσον αφορά το τι να ψάξετε και πόσα να δώσετε. Είστε έτοιμοι; Πάμε λοιπόν!

Sinclair ZX Spectrum 16K/48K/+

Επιλογή μοντέλου & αγορά

Μιας και έχουμε να καταπιαστούμε με 3 διαφορετικά μοντέλα, οι επιλογές μας είναι οι εξής… 2: ο Spectrum 48K και ο Spectrum+. Λόγω σπανιότητας (και κατ’ επέκταση, ακριβότερης τιμής) του μοντέλου με τα 16ΚΒ μνήμης και λόγω του ότι τα μεγαλύτερα "αδέρφια" του είναι 100% συμβατά με αυτόν, ο Spectrum 16K δεν θα πρέπει να μας απασχολήσει καθόλου ως προοπτική, εκτός φυσικά από την περίπτωση που έχουμε ήδη κάποιον στην κατοχή μας! Από τα 2 μοντέλα που μας απομένουν λοιπόν, θα έλεγα να αγοράσετε όποιον σας αρέσει περισσότερο ή, απλά, όποιον βρείτε σε φθηνότερη τιμή! Επί της ουσίας οι μόνες διαφορές των δύο μηχανημάτων είναι το reset button και το πληκτρολόγιο (και, φυσικά, η εμφάνιση). Το reset button δεν μας απασχολεί, καθώς το interface που θα σας προτείνω στη συνέχεια του οδηγού να αγοράσετε διαθέτει ένα τέτοιο, άρα δεν καίγεστε για να έχετε και δεύτερο. Σε ό,τι αφορά το πληκτρολόγιο τώρα, ναι μεν του Spectrum+ είναι καλύτερο, αλλά, εγώ προσωπικά που είχα μάθει να γράφω ταχύτατα χρησιμοποιώντας τα keywords της BASIC του "γομολάστιχα" βολεύομαι περισσότερο με αυτόν. Συνεπώς, η επιλογή είναι καθαρά υποκειμενική. Τα χρήματα που προτείνω να ξοδέψετε είναι το πολύ 60€ για το μοντέλο των 48Κ με το τροφοδοτικό του και το πολύ 80€ για τον Spectrum+ (μαζί με το τροφοδοτικό του). Φυσικά, πακέτα που περιλαμβάνουν έξτρα κασέτες, καλώδια σύνδεσης, βιβλία οδηγιών, συσκευασίες, συνοδευτικές κασέτες, joysticks και joystick interfaces είναι λογικό να κοστίζουν περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση ελέγξτε ότι παίζουν όλα τα πλήκτρα γιατί οι καλωδιοταινίες του πληκτρολογίου του Spectrum μετά από τόσα χρόνια είναι πολύ πιθανό να έχουν αρχίσει να θρυμματίζονται!

Σύνδεση/μετατροπές

Ωραία λοιπόν, μετά από ψάξιμο σε ebay, Χρυσή Ευκαιρία, μέχρι και στο car.gr (ναι, μην το γελάτε, μέχρι κι εκεί μπορείτε να βρείτε retro υπολογιστές!) κατορθώσατε και εντοπίσατε κάποιον πωλητή που δεν ήθελε να βγάλει μηνιάτικο (!) με την πώληση του Spectrum, οπότε σας προμήθευσε έναν σε λογική τιμή. Με γεια σας! Τι κάνετε τώρα λοιπόν; Το πρώτο βήμα θα είναι να προμηθευτείτε λίγο δίκλωνο καλώδιο (σήμα + μπλεντάζ, περίπου 3 μέτρα) και 2 αρσενικά RCA connectors (συνολικό κόστος περί τα 5€, ανάλογα με το πόσο ακριβά θα σας χρεώσουν το καλώδιο). Αυτά μπορείτε να τα βρείτε σε οποιοδήποτε κατάστημα ηλεκτρονικών, όπως είναι ο Φανός, το Ράδιο Κατουμά κλπ. Στη συνέχεια, θα πάτε στο retroleum και θα αγοράσετε το SMART card interface (διαβάστε αναλυτική παρουσίαση εδώ) και μια επέκταση του καλωδίου τροφοδοσίας με διακόπτη ON/OFF (inline power switch for 48K Spectrums) - ναι, αυτό το σατανικό component που δεν καταδέχτηκε ποτέ ο "θείος" Sir Clive Sinclair να τοποθετήσει σε κανένα από τα μηχανήματά του! Φυσικά, εσείς, ως γνωστοί "μπρούκληδες" που είσαστε, θα δώσετε τις δύο έξτρα λίρες για να αποκτήσετε το διακοπτάκι και να κάνετε τη ζωή σας ευκολότερη και το βύσμα τροφοδοσίας του Spectrum λιγότερο… πολύπαθο! Επίσης, θα χρειαστείτε μια SD καρτούλα χωρητικότητας 1-4GB, οπότε υπολογίστε άλλα 5€ περίπου. Εδώ, ευτυχώς, τα έξοδά σας τελείωσαν!

Όσο θα περιμένετε να σας έρθουν από Αγγλία αυτά που παραγγείλατε, θα πρέπει να κάνετε μια αρκετά απλή μεν, καθόλα απαραίτητη δε μετατροπή στον Spectrum σας. Όπως ίσως θα γνωρίζετε, ο "θείος", προκειμένου να διατηρήσει το κόστος κατασκευής (και κατά συνέπεια και την τιμή πώλησης) σε χαμηλά επίπεδα, δεν εφοδίασε τον Spectrum παρά μόνο με τα απολύτως απαραίτητα. Έτσι, οποιαδήποτε έξοδος video ή audio πλην αυτής του τηλεοπτικού σήματος (RF) λάμπει δια της απουσίας της (εδώ δεν έβαλε διακόπτη ON/OFF, έξοδο για monitor θα έβαζε;). Επειδή το αναλογικό τηλεοπτικό σήμα έχει διάφορα θέματα (κακή ποιότητα, παρεμβολές, "νερά", είδωλα, απουσία ηχητικού σήματος) θα φροντίσουμε να εφοδιάσουμε τον Spectrum μας με εξόδους composite video και audio. Η διαδικασία είναι αρκετά απλή, και θα χρειαστείτε, εκτός από το καλώδιο και τα βύσματα που αγοράσατε, ένα κολλητήρι, λίγη κόλληση και λίγη σολντερίνη (soldering paste) για να πιάνει καλύτερα η κόλληση.

Βλέποντάς τους κανείς από πίσω καταλαβαίνει πόσο "ίδιοι" είναι τελικά. Τα καλώδια είναι δική μου προσθήκη!

Ξεσυνδέστε τα πάντα - δεν σας είπα άλλωστε να τα συνδέσετε! - και τοποθετήστε τον Spectrum σας "μπρούμυτα" (με το κάτω μέρος προς τα πάνω, δηλαδή) και ξεβιδώστε και αφαιρέστε τις βίδες που συγκρατούν άνω και κάτω μέρος βιδωμένα μεταξύ τους. Οι βίδες αυτές είναι 5 στην περίπτωση των "λαστιχένιων" 16Κ/48Κ και 8 στην περίπτωση του Spectrum+ (επιτέλους, μετά από όλα αυτά τα χρόνια απαντήθηκε το ερώτημα γιατί ήταν ακριβότερος!). Ξαναγυρίστε το μηχάνημα με το πληκτρολόγιο προς τα πάνω, και ανασηκώστε απαλά το πάνω καπάκι, όχι πολύ, γύρω στους 2-3 πόντους. ΠΡΟΣΟΧΗ: μην κάνετε απότομες κινήσεις και μην τραβήξετε το καπάκι πολύ μακριά γιατί υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να κοπούν οι 2 "χάρτινες" καλωδιοταινίες που ενώνουν το πληκτρολόγιο με το motherboard του υπολογιστή. Κατεβάστε το πάνω καπάκι προς τα κάτω (προς την κατεύθυνση του spacebar) γύρω στους 4-5 πόντους, έτσι ώστε να αποκαλυφθεί ο RF modulator και οι υποδοχές του κασετοφώνου. Ακουμπήστε απαλά το πάνω καπάκι στο κάτω, και πιάστε το κολλητήρι!

Κόψτε τα 3 μέτρα καλωδίου σε 2 κομμάτια του 1,5m έκαστο και "γυμνώστε" τις άκρες τους. Πάρτε το ένα από τα δύο καλώδια. Για την έξοδο του ήχου, κολλήστε (όπως στην φωτογραφία) το ένα καλώδιο (μπλεντάζ) στο κάτω έλασμα της υποδοχής "EAR" (αυτό που βρίσκεται προς την πλευρά του space) και το άλλο καλώδιο (σήμα) στο πάνω έλασμα. Ξύστε ελαφρά τα δύο ελάσματα με ένα λεπτό κατσαβιδάκι και χρησιμοποιήστε σολντερίνη προκειμένου να "πιάσει" η κόλληση. Ξεβιδώστε το ένα από τα δύο RCA βύσματα (κατά προτίμηση λευκό ή κόκκινο) και περάστε το καπάκι του στο καλώδιο. Στην άλλη άκρη του καλωδίου κολλήστε το μπλεντάζ στο μακρύ μεταλλικό έλασμα και το σήμα στο μικρό μεταλλικό έλασμα. Βιδώστε το καπάκι του βύσματος. Συγχαρητήρια, μόλις αποκτήσατε έξοδο audio!

Σύμφωνα με το κείμενο, θεωρήστε το λευκό καλώδιο ως "σήμα" και το κόκκινο ως μπλεντάζ. Η ψύκτρα σας μπορεί να μη βρίσκεται στην ίδια θέση, μη δίνετε σημασία!

Για την έξοδο composite video τώρα, πάρτε το 2ο καλώδιο που σας έχει μείνει, γυμνώστε τις άκρες του και κολλήστε το μπλεντάζ στο καπάκι του RF modulator. Επειδή ειδικά σε αυτό το σημείο η κόλληση πιάνει πολύ δύσκολα, ξύστε δυνατά ένα σημείο του με ένα κατσαβίδι ώστε να φύγει η επίστρωση, βάλτε λίγη σολντερίνη και κολλήστε. Το καλώδιο του σήματος θα το κολλήσετε στο "επάνω" ποδαράκι του RF modulator, αυτό που είναι προς την πίσω πλευρά του μηχανήματος. Ξεβιδώστε και το 2ο RCA βύσμα (κατά προτίμηση κίτρινο) και περάστε το καπάκι του στο καλώδιο. Στην άλλη άκρη του καλωδίου κολλήστε το μπλεντάζ στο μακρύ μεταλλικό έλασμα και το σήμα στο μικρό μεταλλικό έλασμα. Βιδώστε το καπάκι του βύσματος. Αν όλα πήγαν καλά, τώρα έχετε και έξοδο composite video.

Σύμφωνα με τα όσα διαβάσατε, το κόκκινο καλώδιο είναι το σήμα και το μαύρο η γείωση. Μη δίνετε σημασία στο άπρο καλώδιο.

Περάστε τα δύο καλώδια που κολλήσατε (video και audio) από το κενό του case γύρω από τις υποδοχές TV και EAR αντίστοιχα. Επανατοποθετήστε το πάνω καπάκι του Spectrum ακριβώς επάνω από το κάτω καπάκι, γυρίστε και πάλι το μηχάνημα με την κάτω όψη προς τα πάνω και βιδώστε τις βίδες. Το "κατσαβίδιασμα" τέλειωσε!

Τώρα, αφήστε τον Spectrum στην άκρη και πηγαίνετε στο PC σας. Κατεβάστε αυτό το torrent. Είναι μια μεγάλη συλλογή με images από παιχνίδια του Spectrum. Δεν περιλαμβάνει μόνο arcade games όπως λέει στον τίτλο του, έχει τα πάντα και μάλιστα τα έχει και σε formats .SNA και .TAP που είναι αυτά που θέλουμε και είναι συμβατά με το SMART card interface. Αφού κατεβάσετε τη συλλογή με τα παιχνίδια, αποσυμπιέστε την και κάντε format την SD καρτούλα που αγοράσατε σε FAT16. Αντιγράψτε μερικά παιχνίδια που θέλετε στην SD κάρτα, προσέχοντας να αλλάξετε το πρώτο μέρος του ονόματός τους (όχι την κατάληξη!) σε κάτι κατανοητό μέχρι 8 χαρακτήρες. Είστε έτοιμοι - τώρα θα πρέπει απλά να περιμένετε το ταχυδρομείο!

Σύνδεση και θέση σε λειτουργία

Λάβατε λοιπόν το πακέτο σας από το retroleum, το ανοίξατε και βγάλατε τα πράγματα από τη συσκευασία τους. Συνδέστε το SMART card interface στον edge connector του Spectrum και συνδέστε πάνω στο interface (στην αριστερή πλευρά του) ένα 9πινο joystick. Τοποθετείστε και την κάρτα μνήμης στο ειδικό slot με το label να "κοιτάζει" προς την πλευρά σας και ρυθμίστε τα DIP switches στις θέσεις ON-ON-OFF-ON από τα αριστερά προς τα δεξιά (τα νεότερα SMART card interfaces καταλαβαίνουν μόνα τους το μοντέλο του Spectrum που έχετε και δεν διαθέτουν DIP switches). Συνδέστε τα RCA βύσματα των καλωδίων που φτιάξατε στις αντίστοιχες υποδοχές της τηλεόρασής σας (εάν δεν έχει χρησιμοποιείστε ένα adaptor composite video σε scart) και ανάψτε την τηλεόρασή σας επιλέγοντας την κατάλληλη είσοδο ("composite video", "A/V", "side A/V" είναι μερικές από τις πιθανές ονομασίες της εισόδου composite σήματος - αν χρησιμοποιήσατε το scart adaptor επιλέξτε "scart" ή "RGB" video). Συνδέστε τώρα (παρεμβάλλετε, στην ουσία) και το καλωδιάκι με τον διακόπτη ON/OFF μεταξύ του τροφοδοτικού και του Spectrum και ανάψτε τον υπολογιστή. Αν όλα πήγαν καλά, θα βρεθείτε απέναντι σε μια οθόνη με λευκά γράμματα σε μαύρο φόντο, που θα δείχνει τα περιεχόμενα της SD κάρτας. Αν δεν το βλέπετε αυτό δοκιμάστε και με τον διακόπτη στην άλλη θέση (μιας και δεν γράφει πού είναι το ON και πού είναι το OFF). Αν και πάλι δεν βλέπετε τίποτα, τσεκάρετε από την αρχή όλα τα βήματα που ακολουθήσατε μέχρι να φτάσετε σε αυτό το σημείο: κάπου πρέπει να κάνατε κάποιο λάθος! Επίσης (δεν θα έπρεπε να το γράφω αυτό, αλλά τέλος πάντων), βεβαιωθείτε ότι το τροφοδοτικό του Spectrum είναι στην πρίζα, το πολύμπριζο είναι αναμμένο κλπ...

Εφόσον ο Spectrum σας λοιπόν λειτουργεί κανονικά, μπορείτε να πλοηγηθείτε στο filesystem της SD κάρτας χρησιμοποιώντας τα πλήκτρα Q, A, O, P και <ENTER> για πάνω, κάτω, αριστερά, δεξιά και επιλογή αντίστοιχα. Μπορείτε, αντί για τα πλήκτρα, να χρησιμοποιήσετε και το joystick για την πλοήγησή σας. Επιλέξτε το image που θέλετε να φορτώσετε και πιέστε <ENTER> ή το fire button του joystick. Ανάλογα με το είδος του image (.SNA ή .TAP) θα έχει φορτώσει μέσα στα επόμενα 1-5 δευτερόλεπτα. Τώρα, και με δεδομένο το ότι διαλέξατε κάποιο παιχνίδι που μπορεί να χρησιμοποιήσει joystick, επιλέξτε "Kempston joystick interface" από τις επιλογές του παιχνιδιού και ξεκινήστε! Μην ξεχνάτε πως, οποιαδήποτε στιγμή, μπορείτε, χρησιμοποιώντας το αριστερό κουμπί που βρίσκεται στην πάνω πλευρά του SMART card interface να κάνετε reset και να επιστρέψετε στην οθόνη επιλογής image. Τόσο απλά!

Διαγνωστικά

Όπως ίσως θα διαβάσατε στο review του SMART card interface, υπάρχει και η δυνατότητα εκτέλεσης διάφορων διαγνωστικών ελέγχων, χάρη σε ένα πρόγραμμα που είναι προεγκατεστημένο στην flash μνήμη της συσκευής. Αν θέλετε να το εκτελέσετε, με τον Spectrum σβηστό ρυθμίστε τα DIP switches στις θέσεις ON-ON-ON-ON. Ανάψτε τον Spectrum και το διαγνωστικό θα φορτωθεί αυτόματα. Μετά την ολοκλήρωσή του, σβήστε τον Spectrum και επαναφέρετε τα switches στις προηγούμενες θέσεις τους.

Κασετόφωνο

Spectrum χωρίς κασετόφωνο είναι σαν τοστ χωρίς ζαμπόν (όχι στ' αλήθεια!). Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι θέλετε να ζήσετε σε απόλυτο βαθμό την εμπειρία που μπορεί να σας προσφέρει το θαυματουργό μαύρο κουτί του θείου Clive σε συνδυασμό με ένα κασετόφωνο που κάπου βρήκατε. Ωραία λοιπόν, προμηθευτείτε ένα ζεύγος καλωδίων 3,5mm αρσενικό jack σε 3,5mm αρσενικό jack - αυτά που συνδέουν τα σύγχρονα PCs με τις οθόνες για να μεταφέρουν τον ήχο (ναι, αυτά με τα λαχανί βύσματα) σας κάνουν μια χαρά. Συνδέστε το ένα καλώδιο μεταξύ υποδοχών MIC του Spectrum και MIC του κασετοφώνου. Συνδέστε το δεύτερο καλώδιο μεταξύ των υποδοχών EAR του Spectrum και EAR του κασετοφώνου. Ρυθμίστε τα DIP switches του SMART card interface (με τον Spectrum σβηστό) στις θέσεις OFF-OFF-OFF-ON. Προμηθευτείτε κάποια (κάποιες;) κασέτα με κάποιο παιχνίδι, δώστε στον Spectrum σας LOAD"" και <ENTER> και πατήστε το PLAY στο κασετόφωνο. Σας περιμένει ένα πεντάλεπτο από τσιριχτούς ήχους και μπλε-κίτρινες γραμμές (συνήθως!) στο περιθώριο της οθόνης μέχρι να φορτώσει το παιχνίδι από την κασέτα. Φυσικά, οι πιθανότητες να συναντήσετε το απεχθές "R - Tape loading error" δεν είναι αμελητέες, παρόλο που ο Spectrum είχε το πλέον αξιόπιστο σύστημα εγγραφής/αναπαραγωγής από κασέτα που δοκίμασε ποτέ ο γράφων. Μην πτοείστε: αφαιρέστε το βύσμα από το EAR του κασετοφώνου, πατήστε το PLAY και, με τη βοήθεια ενός πολύ λεπτού κατσαβιδιού ρυθμίστε (με μικρές και σύντομες κινήσεις) την θέση της κεφαλής από την τρυπούλα που βρίσκεται ακριβώς από κάτω της. Ο απλός κανόνας είναι να την αφήσετε στο σημείο που ο ήχος ακούγεται πιο πρίμα...

Αφού λοιπόν ακολουθώντας τις οδηγίες της προηγούμενης παραγράφου αποκτήσατε και ένα κασετόφωνο που διαβάζει αξιόπιστα, να σας πω και μερικές εντολές για τον χειρισμό αυτού, που ίσως σας φανούν χρήσιμες. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

LOAD"" και <ENTER> για φόρτωμα του επόμενου προγράμματος στην κασέτα.

SAVE"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για αποθήκευση σε κασέτα του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη του υπολογιστή.

SAVE"<όνομα προγράμματος>" LINE x και <ENTER> για αποθήκευση σε κασέτα του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη του υπολογιστή και αυτόματη εκτέλεσή του από την γραμμή x όταν θα φορτωθεί.

SAVE"<όνομα>" SCREEN$ ή SAVE"<όνομα>" CODE 16384,6912 για αποθήκευση της οθόνης του Spectrum στην κασέτα.

MERGE"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για συγχώνευση του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη με αυτό που θα φορτωθεί από την κασέτα. Προσέξτε να μην υπάρχουν αλληλοεπικαλυπτόμενοι αριθμοί γραμμής!

RUN και <ENTER> για εκτέλεση του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.

LIST και <ENTER> για να δείτε το listing του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.

Για περισσότερες εντολές και τις λειτουργίες τους απευθυνθείτε στο manual του ZX Spectrum που μπορείτε να βρείτε online εδώ.

Από software, έχω να σας προτείνω να δοκιμάσετε κλασικούς τίτλους όπως τα Salamander, Deathchase, Football Manager, Manic Miner & Jet Set Willy, Bubble Bobble & Rainbow Islands, The Hobbit & Sherlock (adventure games) και, φυσικά, τα άπαντα της Ultimate Play The Game ξεκινώντας από τα Jetpac, PSSST, Atic Atac, Sabre Wulf και Knight Lore.

Sinclair ZX Spectrum 128K/+2/+3

Ο ομορφότερος, σπανιότερος και ακριβότερος όλων. Και είναι και Sinclair!

Αγορά

Οι 128άρηδες Spectrum, αν και εμπορικά ήταν επιτυχημένοι (τα μοντέλα της Amstrad, και κυρίως ο +2), ναι μεν μπορούν να βρεθούν αρκετά εύκολα, σίγουρα όμως δεν είναι τόσο διαδεδομένοι ούτε τόσο φθηνοί όσο οι 48άρηδες. Ξεκινώντας από τον 128άρη της Sinclair, που αποτέλεσε και το κύκνειο άσμα σε ό,τι αφορά τους υπολογιστές που κυκλοφόρησε η εταιρία προτού αγοραστεί από την Amstrad, θα σας πω μία λέξη: "μακριά"! Όχι, δεν έχω τίποτα με το συγκεκριμένο μηχάνημα, ίσα-ίσα που το θεωρώ και το ομορφότερο και κομψότερο της σειράς - κι έχει και τις εντολές πάνω στα πλήκτρα -, απλά, λόγω της σπανιότητάς του, είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν πρόκειται να το βρείτε σε λογική τιμή. Συνεπώς, το ξεχνάμε και προχωράμε στα μοντέλα που κατασκευάστηκαν από την Amstrad...

Τα 2 flavors του +2: ο μαύρος είναι σαφώς πιο ελκυστικός στο μάτι και θυμίζει και κάτι από (πραγματικό) Spectrum...

Οι Spectrum +2 και +3 λοιπόν, που σχεδιάστηκαν και κατασκευάστηκαν από την Amstrad από το 1986 και μετά, έχουν κάποια σαφέστατα πλεονεκτήματα και κάποια μειονεκτήματα σε σχέση με τα μοντέλα της Sinclair. Κατ' εμέ, το σημαντικότερο "κουσούρι" τους είναι το γεγονός ότι δεν υπάρχουν τυπωμένες οι εντολές της BASIC στο πληκτρολόγιο, καθιστώντας έτσι το μηχάνημα πρακτικά άχρηστο για προγραμματισμό σε 48Κ mode. Επίσης, αν και αυτό είναι εντελώς υποκειμενική κρίση, εμφανισιακά είναι αρκετά ουδέτεροι και αδιάφοροι, με μόνη εξαίρεση τον πρώτο, γκρίζο Spectrum +2 που τον θεωρώ προσωπικά από τους πλέον άσχημους υπολογιστές των 80s. Τέλος, σημαντικότατη είναι η έλλειψη μετρητή στο κασετόφωνο όλων των +2, γεγονός που καθιστούσε επίπονη την χρήση κασετών μεγάλης διάρκειας με πολλά προγράμματα αλλά και κάποιων multipart παιχνιδιών. Στο θέμα του κόστους τώρα, ο γκρίζος +2 αποτελεί μάλλον την πλέον λογική επιλογή, καθώς ήταν το πλέον δημοφιλές (και λιγότερο όμορφο) μοντέλο, πράγμα που σημαίνει ότι θα τον βρείτε να "κυκλοφορεί" σε πιο λογικές τιμές από τους υπόλοιπους. Θεωρώ ότι τα 120€ είναι η μέγιστη τιμή που θα πρέπει να δώσετε για ένα τέτοιο μηχάνημα μαζί με το τροφοδοτικό του, ενώ φυσικά διάφορα extras θα ανεβάσουν την τιμή του πακέτου παραπάνω. Εννοείται ότι αν βρείτε στην ίδια τιμή οποιοδήποτε μοντέλο Spectrum 128K σε καλή κατάσταση καλά θα κάνετε να το αγοράσετε: εγώ απλά δεν σας προτείνω κανένα από τα υπόλοιπα, γιατί θα σας κοστίσουν ακριβότερα χωρίς να σας προσφέρουν κάτι παραπάνω. Μόνο ο Spectrum +3 έχει κάτι "έξτρα", αλλά επιτρέψτε μου να θεωρώ το disk drive περιττή πολυτέλεια για έναν Spectrum αλλά και ταυτόχρονα έξτρα βάσανο εάν προσπαθήσετε να περάσετε τα προγράμματά σας σε δισκέτα. Φυσικά και δεν σας προτείνω να χρησιμοποιήσετε κασέτες: όπως και στην περίπτωση του άρθρου για τους Spectrum 16K/48K/+, θα καταφύγουμε σε άλλες, πιο σύγχρονες λύσεις!

Ο πλέον πλήρης και "δυνατός" Spectrum που κατασκευάστηκε ποτέ. Δεν θα μας χρειαστεί, πάντως!

Καλώδια και interfaces για αποθήκευση προγραμμάτων

Αφού αποκτήσατε τον Spectrum σας, θα χρειαστείτε ένα καλώδιο για τον συνδέσετε με την (σύγχρονη, κατά προτίμηση) τηλεόραση. Δεν θα πρότεινα σε καμία περίπτωση τη λύση του τηλεοπτικού (RF) σήματος, λόγω της πολύ κακής ποιότητας, που στον Spectrum 128K είναι χειρότερη αυτής του 48Κ επειδή περνάει και ο ήχος μέσα από το ίδιο σήμα, καθιστώντας έτσι δυσκολότερο το fine tuning του καναλιού. Αφού λοιπόν θα αναγκαστούμε να αγοράσουμε καλώδιο, ας αφήσουμε τα ημίμετρα (composite) και ας πάμε κατευθείαν σε ένα καλής ποιότητας scart καλώδιο. Μπορείτε να το προμηθευτείτε από εδώ (Spectrum +2) ή εδώ (Spectrum +3 και +2Α). Επίσης, αυτό εδώ είναι κατάλληλο για τον 128άρη της Sinclair. Επίσης, μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Δημήτρη (MasterGR) που αναλαμβάνει να σας φτιάξει κατά παραγγελία όποιο καλώδιο θέλετε. Όπως και να 'χει, υπολογίστε περί τα 15-20€ για την αγορά του scart καλωδίου, εκτός εάν πιάνει το χέρι σας, οπότε και θα σας προτείνω να συμβουλευτείτε τους οδηγούς κατασκευής του αείμνηστου Δημήτρη Στάση στο blog του, που βρίσκεται online χάρη στον Darth_Cotsos.

Στο παραπάνω κομμάτι για τα "μικρά" μοντέλα είχαμε επιλέξει το SMART card interface ως λύση αποθηκευτικού μέσου και joystick. Στην περίπτωση των 128άρηδων έχουμε αρκετές αντίστοιχες επιλογές, αλλά και το ίδιο το SMART card interface, από την έκδοση 2 και μετά. Εκτός αυτού έχουμε επίσης: το DivIDE 2K11, στα 50€ + ταχυδρομικά. Είναι μικρό, αξιόπιστο, χρησιμοποιεί (όπως και τα υπόλοιπα) το ESXDOS και μπορεί να χρησιμοποιήσει σχεδόν όλα τα formats από images για Spectrum. Δυστυχώς δεν διαθέτει υποδοχή για joystick, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε αυτές του Spectrum σας με αυτόν τον μετατροπέα ή να αγοράσετε ένα Kempston joystick interface με pass-through connector. Σε κάθε περίπτωση υπολογίστε +15€ περίπου. Οπότε, αφού θα δώσετε που θα δώσετε τα 65€, προτείνω ανεπιφύλακτα το DivMMC EnJOY, το οποίο, με 45 λίρες+ταχυδρομικά σας προσφέρει αποθήκευση σε SD κάρτα, ESXDOS, μελλοντικά firmware upgrades, Kempston joystick interface και συμβατότητα με όλα ανεξαιρέτως τα μοντέλα ΖΧ Spectrum. Αν μάλιστα είστε και ανοιχτοχέρηδες ή απλά δεν σας έχει αγγίξει η κρίση όσο τους υπόλοιπους, μπορείτε να το παραγγείλετε και "κουτάτο": με 60 λίρες Αγγλίας+ταχυδρομικά είναι η απόλυτη λύση σε ένα ιδιαιτέρως κομψό - και αισθητικής Sinclair - case. Μπορείτε να το αγοράσετε από εδώ. Επίσης, μόλις τώρα υπέπεσε στην αντίληψή μου και το DivIDE 2K14, το οποίο, με 55€+ταχυδρομικά, σας προσφέρει όλα τα καλά του DivIDE 2K11 με ενσωματωμένο Kempston joystick interface. Καθόλου άσχημα!

Από αυτό άρχισαν όλα: το DivIDE.

To DivIDE 2K11

To DivIDE 2K14 με την παράξενη σχεδίαση και το joystick port

DivMMC EnJOY με case: σε κάθε περίπτωση, η απόλυτη επιλογή!

Όπως και στην περίπτωση του οδηγού για τους "απλούς" Spectrums, έτσι και τώρα, κατεβάστε αυτό το torrent. Είναι μια μεγάλη συλλογή με images από παιχνίδια του Spectrum. Δεν περιλαμβάνει μόνο arcade games όπως λέει στον τίτλο του, έχει τα πάντα και μάλιστα τα έχει και σε (σχεδόν) όλα τα formats. Αφού κατεβάσετε τη συλλογή με τα παιχνίδια, αποσυμπιέστε την και κάντε format την SD ή CF καρτούλα που αγοράσατε (ανάλογα με το interface που τελικά επιλέξατε) σε FAT16. Αντιγράψτε μερικά παιχνίδια που θέλετε στην κάρτα, προσέχοντας να αλλάξετε το πρώτο μέρος του ονόματός τους (όχι την κατάληξη!) σε κάτι κατανοητό μέχρι 8 χαρακτήρες. Είστε έτοιμοι: με τον 128άρη σας σβηστό κουμπώστε την καρτούλα στο interface και ανάψτε τον υπολογιστή!

Από αριστερά προς τα δεξιά: SMART card interface, DivMMC EnJOY, DivIDE.

Χρήση

Εφόσον έχετε στον 128άρη Spectrum σας "κουμπωμένο" κάποιο interface όπως αυτά που σας παρουσίασα πριν που χρησιμοποιεί το ESXDOS, με το που θα ανάψετε τον υπολογιστή θα δείτε στιγμιαία την αρχική (μαύρη) οθόνη και κατόπιν το μηχάνημα θα κάνει RESET και θα βρεθείτε σε μια λευκή οθόνη που θα αναγράφεται το "(c) 1982 Amstrad". Στην ουσία βρίσκεστε στην 48Κ BASIC, αλλά αυτό δεν σας νοιάζει: πιέστε μία φορά του κουμπί ΝΜΙ στο interface σας και θα βρεθείτε στον explorer της κάρτας μνήμης που χρησιμοποιείτε. Χρησιμοποιώντας τα βελάκια (arrow keys) και το ENTER μπορείτε να πλοηγηθείτε στα περιεχόμενα της κάρτας μνήμης και να επιλέξετε το αρχείο που θέλετε να φορτώσετε. Αναλυτικά, όλα τα πλήκτρα που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε μπορείτε να τα δείτε στο ακόλουθο screenshot:

Αφού επιλέξετε το image που επιθυμείτε πατώντας ENTER αυτό θα φορτώσει και είστε έτοιμοι να παίξετε (εάν πρόκειται για παιχνίδι). Θυμηθείτε να επιλέξετε Kempston ή Sinclair joystick ανάλογα με το αν χρησιμοποιείτε το joystick port του interface σας ή αυτό του Spectrum, αντίστοιχα. Εάν θέλετε να φορτώσετε κάτι άλλο, δεν χρειάζεται καν RESET: πατήστε και πάλι το κουμπί NMI και πλοηγηθείτε στο επόμενο image της επιλογής σας!

Κασετόφωνο

Εδώ ισχύουν όσα έγραψα παραπάνω, οπότε τα αντιγράφω αυτούσια.

Spectrum χωρίς κασετόφωνο είναι σαν τοστ χωρίς ζαμπόν (όχι στ' αλήθεια!). Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι θέλετε να ζήσετε σε απόλυτο βαθμό την εμπειρία που μπορεί να σας προσφέρει το θαυματουργό μαύρο κουτί του θείου Clive σε συνδυασμό με κάποιες κασέτες με παιχνίδια που βρήκατε. Ωραία, λοιπόν! Με τον Spectrum σβηστό αφαιρέστε το interface και ανάψτε τον. Επιλέξτε το "Tape loader" (θεωρούμε ότι όλα αυτά τα κάνετε σε Spectrum +2). Τοποθετήστε την κασέτα στο κασετόφωνο που βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του μηχανήματος, γυρίστε την στην αρχή και πατήστε το PLAY.  Σας περιμένει ένα πεντάλεπτο από τσιριχτούς ήχους και μπλε-κίτρινες γραμμές (συνήθως!) στο περιθώριο της οθόνης μέχρι να φορτώσει το παιχνίδι από την κασέτα. Φυσικά, οι πιθανότητες να συναντήσετε το απεχθές "R - Tape loading error" δεν είναι αμελητέες, παρόλο που ο Spectrum είχε το πλέον αξιόπιστο σύστημα εγγραφής/αναπαραγωγής από κασέτα που δοκίμασε ποτέ ο γράφων. Μην πτοείστε: πατήστε το PLAY και, με τη βοήθεια ενός πολύ λεπτού κατσαβιδιού ρυθμίστε (με μικρές και σύντομες κινήσεις) την θέση της κεφαλής από την τρυπούλα που βρίσκεται ακριβώς από κάτω της. Ο απλός κανόνας είναι να την αφήσετε στο σημείο που ο ήχος ακούγεται πιο πρίμα...

O +2 μου με ένα DivIDE.

Αφού λοιπόν ακολουθώντας τις οδηγίες της προηγούμενης παραγράφου το κασετόφωνο του Spectrum σας διαβάζει αξιόπιστα, να σας πω και μερικές εντολές για τον χειρισμό αυτού, που ίσως σας φανούν χρήσιμες (ισχύουν για το 48Κ mode αλλά θεωρώ πως ακριβώς τα ίδια και με τον ίδιο τρόπο λειτουργούν και στο 128Κ mode). Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

LOAD"" και <ENTER> για φόρτωμα του επόμενου προγράμματος στην κασέτα.

SAVE"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για αποθήκευση σε κασέτα του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη του υπολογιστή.

SAVE"<όνομα προγράμματος>" LINE x και <ENTER> για αποθήκευση σε κασέτα του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη του υπολογιστή και αυτόματη εκτέλεσή του από την γραμμή x όταν θα φορτωθεί.

SAVE"<όνομα>" SCREEN$ ή SAVE"<όνομα>" CODE 16384,6912 για αποθήκευση της οθόνης του Spectrum στην κασέτα.

MERGE"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για συγχώνευση του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη με αυτό που θα φορτωθεί από την κασέτα. Προσέξτε να μην υπάρχουν αλληλοεπικαλυπτόμενοι αριθμοί γραμμής!

RUN και <ENTER> για εκτέλεση του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.

LIST και <ENTER> για να δείτε το listing του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.

Για περισσότερες εντολές και τις λειτουργίες τους απευθυνθείτε στο manual του ZX Spectrum +2 που μπορείτε να βρείτε online εδώ.

"Use only Sinclair joysticks"! Yeah, right!

Στο θέμα του software τώρα, θα είμαι απολύτως ειλικρινής μαζί σας: δεν είχα 128άρη Spectrum στην "εποχή του" και, όχι μόνο αυτό, δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω έναν τίτλο για 128άρη από τον αντίστοιχο για 48άρη - εκτός φυσικά και εάν ακούσω τη μουσική του! Συνεπώς, θα σας προτείνω να ρωτήσετε στα γνωστά fora (δοκιμάστε το iamretro) και να ρίξετε μια ματιά για αξιόλογα παιχνίδια και στο Top-10 του Retro Gamer, εδώ. Για demos τώρα, εδώ θα βρείτε πάρα πολλά και πολύ εντυπωσιακά.

Amstrad πάνω, Amstrad κάτω! Τι, ψέματα;

Commodore 16 (και Plus/4)

Δεν ξέρω τι είναι αυτό που με τραβούσε στον Commodore 16: ίσως το γεγονός ότι διατηρούσε το "σοβαρό" (έτσι πίστευα τότε) σχήμα με το πλήρες, κανονικό πληκτρολόγιο του Commodore 64 συνδυαζόμενο με μια πλήρη (σχετικά) διάλεκτο BASIC, 121 χρώματα (εκείνα τα χρόνια φαινόταν απίστευτο!), φτηνή τιμή και χρωματικές επιλογές στο case και το πληκτρολόγιο που το έκαναν - στα μάτια μου, τουλάχιστον - κατά πολύ ομορφότερο του 64άρη. Επειδή όμως το μηχάνημα κυκλοφόρησε μια εποχή που κανείς μας δεν είχε πάνω από έναν υπολογιστή στην κατοχή του, τελικά δεν τον απέκτησα: ήταν από δύσκολο μέχρι αδύνατο να εκθρονίσει από την κορυφή των προτιμήσεών μου τον Spectrum ή τον Commodore 64...

Η... σκούρα ψωμιέρα!

Όπως δεν τον απέκτησα και όλα τα χρόνια που μεσολάβησαν μέχρι σήμερα: τη μία η μανία με οτιδήποτε έφερε το λογότυπο "Amiga" ή τον τίτλο "επιταχυντής για Amiga", την άλλη η (επανα)συλλογή της "Big-Three" των 8μπιτων (ZX Spectrum-Amstrad CPC-Commodore 64) με όλα τα συμπαρομαρτούντα, την τρίτη διάφορες οικογενειακές ή κοινωνικές υποχρεώσεις, ο Commodore 16 πάντα μου τη γλύτωνε. Όχι πια, όμως: βρέθηκαν σε κάποια φάση 2-3 μαζεμένοι στο Amibay, η προσοχή όλων στράφηκε στους 2 που ήταν "κουτάτοι" κι έτσι μπόρεσα και χτύπησα τον 3ο, που ερχόταν μόνο μαζί με το τροφοδοτικό του και τίποτα άλλο, εκπληρώνοντας το μακροχρόνιο απωθημένο μου!

Τόσο όμοιοι και ταυτόχρονα τόσο διαφορετικοί!

Ομοιότητες και διαφορές στην πίσω πλευρά

Αλλά, ας αφήσουμε εμένα κι ας δούμε επιτέλους, τι χρειάζεται να κάνει κάποιος για να εντρυφήσει στον κόσμο του Commodore 16 τη σήμερον ημέρα; Πρώτα απ' όλα, να αγοράσει έναν! Ευτυχώς, σε πλήρη αντιδιαστολή με σχεδόν οτιδήποτε ρετρό, οι τιμές των 16άρηδων κυμαίνονται ακόμα σε λογικά επίπεδα και δεν έχουν ξεφύγει αδικαιολόγητα. Τι σημαίνει αυτό, πρακτικά; Ότι θα μπορέσετε να αποκτήσετε έναν Commodore 16 ξοδεύοντας από 50-120€ (με τα μεταφορικά) αναλόγως φυσικά κατάστασης, παρελκομένων και... φιλαργυρίας του πωλητή! Επειδή μάλιστα ο 16άρης συνήθως ερχόταν σετ με το κασετόφωνό του, είναι αρκετά πιθανό με 100-120€ να τον πάρετε κουτάτο, με manual, καλώδια και κασετόφωνο. Το οποίο φυσικά δεν πρόκειται να σας χρειαστεί ιδιαίτερα - εκτός αν πέσουν στα χέρια σας αρκετές κασέτες με παιχνίδια με κάποιον μαγικό τρόπο - γιατί, όπως θα δούμε στη συνέχεια, δεν θα παιδευτούμε με αποθηκευτικά μέσα του '80, αλλά θα πάμε σε άλλες, πιο σύγχρονες λύσεις.

Γιατί βρε Commodore, γιατί;

Επειδή η Commodore μέσα στην άπειρη σοφία της άλλαξε χωρίς τον παραμικρό προφανή λόγο τις υποδοχές για joystick και κασετόφωνο των υπολογιστών της σειράς "TED" (Commodore 16-116-264-364-Plus/4), τα πρώτα πράγματα που θα πρέπει να προμηθευτείτε είναι ακριβώς αυτά: ένας adaptor για σύνδεση "κανονικού" joystick με 9πινο βύσμα κι άλλος ένας για σύνδεση τυπικού κασετοφώνου για 64άρη. Τον πρώτο τον αγοράζετε από εδώ και τον δεύτερο από εδώ, σε μορφή κιτ, γεγονός που ναι μεν θα σας παιδέψει λιγουλάκι αλλά θα σας προσφέρει δημιουργική ικανοποίηση, γλυτώνοντάς σας ταυτόχρονα από λίγα ευρώ. Τέλος, για σύνδεση με τηλεόραση/monitor με ικανοποιητική ποιότητα εικόνας, μπορείτε να προμηθευτείτε ένα καλώδιο scart από εδώ (ευτυχώς η υποδοχή αυτή και το pinout της είναι ίδια με του Commodore 64). Φυσικά, θα πρέπει να σας πω ότι ίσως ο καλός φίλος (και μάστορας στο κολλητήρι) MasterGR μπορεί να σας τα φτιάξει ο ίδιος όλα αυτά, οπότε καλό θα είναι να του στείλετε ένα διερευνητικό email μπας και αποφύγετε ebay και Paypal...

Ωπ! Τι είναι τούτο;

Α, μάλιστα: ένα interface που μας δίνει έξοδο κασετοφώνου τύπου Commodore 64/VIC-20 στους Commodore 16 και Plus/4

Έτοιμο! Κι όχι μόνο αυτό, αλλά λειτουργεί κιόλας!

Το adaptorάκι για το joystick

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσω πως οτιδήποτε γράφτηκε μέχρι το σημείο αυτό, ισχύει απαράλλαχτο και στην περίπτωση του Commodore Plus/4. Ίδια βύσματα, ίδιοι αντάπτορες, ίδια ιστορία. Επειδή όμως ο Plus/4, λόγω της μεγαλύτερης μνήμης του διαθέτει software κυρίως σε δισκέτες, θα αναφέρω ξεχωριστά κάποια πράγματα γι' αυτόν στη συνέχεια του άρθρου. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι θα αντιμετωπίσουμε τον Commodore 16 ως υπολογιστή με αποθηκευτικό μέσο το κασετόφωνο (ή εξομοίωση αυτού) λόγω του μικρού μεγέθους των προγραμμάτων του και των Commodore Plus/4 ως υπολογιστή με αποθηκευτικό μέσο τη δισκέτα...

Ξεκινώντας λοιπόν με τον Commodore 16, το μέσο που θα χρησιμοποιήσουμε για αποθήκευση και ανάγνωση λογισμικού, δεν είναι άλλο από το ένα και μοναδικό Cassiopei. Το μικρό και θαυματουργό αυτό κουτάκι λειτουργεί άψογα και με τον Commodore 16 (και τον Plus/4, φυσικά) και χωράει στη μνήμη του εκατοντάδες αρχεία .PRG αλλά και πολλά .TAP - λόγω του μικρού τους μεγέθους. Η πλειοψηφία πάντως των παιχνιδιών για τον Commodore 16 υπάρχουν σε μορφή .PRG οπότε, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μπορείτε να δημιουργήσετε μια συλλογή με τα... άπαντα του μηχανήματος (!) και να τα περάσετε μέσω του PC σας στο Cassiopei. Από εκεί και πέρα, το φόρτωμα (αλλά και η αποθήκευση) είναι ζήτημα λίγων δευτερολέπτων! Το Cassiopei μπορείτε να το προμηθευτείτε από τον δημιουργό του Jan Derogee, από εδώ. Ωραία όλα αυτά, αλλά το software (λέγε με παιχνίδια!) που θα βρεθεί; Που αλλού, στο plus4world, δηλαδή εδώ. Ότι γράφει "16Κ" τρέχει στον Commodore 16, για τα υπόλοιπα θα χρειαστείτε  Commodore Plus/4...

Cassiopei: μικρό μεν, θαυματουργό δε!

Στο σημείο αυτό, θα εξετάσουμε λίγο και την (διαφορετική) περίπτωση του Commodore Plus/4. Επειδή, λόγω της μεγαλύτερης μνήμης, έχουν δημιουργηθεί πολύ μεγαλύτερα αλλά και multipart παιχνίδια - και κυρίως demos! - για τον Plus/4, στην περίπτωσή του ένας εξομοιωτής κασέτας όπως το Cassiopei δεν επαρκεί. Εδώ λοιπόν, τα πράγματα είναι - επίσης - απλά: προμηθεύεστε το θαυμάσιο SD-MGR από τον MasterGR, του περνάτε τον CBM FileBrowser για Commodore 16 και Plus/4, γεμίζετε την καρτούλα με demos και παιχνίδια και... φύγατε!

Τα Cassiopei και SD-MGR διαφέρουν αρκετά στο μέγεθος άλλα όχι στη χρησιμότητα, καθώς και τα δύο "κάνουν παπάδες"!

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και κάτι που ίσως να μην είναι αυτονόητο ή γνωστό σε όλους: τα Cassiopei και SD-MGR δεν δουλεύουν μόνο σε Commodore 16 και Commodore Plus/4 αντίστοιχα, αλλά και το αντίστροφο. Επίσης, και τα δύο, δουλεύουν ΚΑΙ σε Commodore 64 ΚΑΙ σε Commodore 128 αλλά ΚΑΙ σε VIC-20! Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι μιλάμε για δύο hardware προϊόντα που πραγματικά δίνουν λύσεις χρησιμοποιώντας τα με πολλά διαφορετικά μηχανήματα της Commodore. Τέλος, και τα 2 έχουν άριστη ποιότητα κατασκευής και πολύ καλές τιμές, οπότε δεν μπορώ παρά να τα συστήσω ανεπιφύλακτα!

Πώς δουλεύει τούτο;

Οι εντολές της διαλέκτου BASIC 3.5 των Commodore 16 και Plus/4 είναι πολύ πιο εξελιγμένες (λέγε με ανθρώπινες) από αυτές της BASIC 2.0 των Commodore 64 και VIC-20. Πράγμα που σημαίνει ότι το LOAD"$",8 + LIST έχει αντικατασταθεί από το DIRECTORY ενώ το LOAD"<όνομα προγράμματος>",8,1 έχει δώσει τη θέση του στο DLOAD"<όνομα προγράμματος>". Για το κασετόφωνο έχουν παραμείνει οι κλασικές LOAD και SAVE, μόνο που πλέον δεν υφίσταται ο κλασικός συνδυασμός (κλασικός στο μυαλό των ηλικιωμένων, τουλάχιστον!) των SHIFT+RUN/STOP. Πλέον έχουμε μέχρι και εντολή για σβήσιμο της οθόνης: όχι, δεν είναι το (αναμενόμενο) CLS, η Commodore προτίμησε το SCNCLR! Γενικά, αν και η Commodore BASIC 3.5 έχει δυνατότητες, σε κάποια σημεία φαίνεται να πυροβολεί τα ίδια της τα πόδια με τη χρήση "ιδιαίτερου" συντακτικού ή παράξενων εντολών. Σαφέστατη βελτίωση σε σχέση με την BASIC του 64άρη αλλά και σαφώς χειρότερη από την περίφημη Locomotive BASIC που έμελε να μας "μάθουν" οι Amstrad CPC λίγο καιρό αργότερα...

Για παιχνίδια και εφαρμογές τώρα, δείτε την "Top List" του plus4world. Όποιο πρόγραμμα ή εφαρμογή αναφέρει "16Κ" τρέχει και στον Commodore 16, ενώ, για όλα τα υπόλοιπα θα χρειαστείτε Commodore Plus/4. Για demos, δείτε εδώ. Στο σημείο αυτό δεν πρέπει να ξεχάσω να αναφέρω ότι οι υπολογιστές της σειράς TED έχουν εντυπωσιακότατα demos - κυρίως αν διαθέτουν 64Κ RAM - καθώς οι γραφικές και χρωματικές δυνατότητες του chipset ήταν ιδιαίτερα αξιόλογες. Ξεκινήστε από τις παραγωγές των Bauknecht και δεν θα το μετανιώσετε!

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψω να πω ότι το καλύτερο που έχετε να κάνετε με τον Commodore 16 σας είναι να τον επεκτείνετε στα 64Κ, δίνοντάς του τη δυνατότητα να τρέξει όλο το διαθέσιμο software του Plus/4. Δείτε περισσότερα εδώ. Αν από την άλλη σας αρέσει το σχήμα του δημιουργήματος του αξιότιμου κυρίου Velinsky, τότε πάρτε εξαρχής έναν Commodore Plus/4 και καθαρίσατε!

Amstrad CPC

Για λόγους που δεν θα αναλύσουμε στο παρόν, θέλετε να εγκαταστήσετε έναν Amstrad CPC και να παίξετε τα παιχνιδάκια σας (παλιά και νέα), να γράψετε ένα HELLO WORLD στην BASIC και να ξανακούσετε την υπέροχη μουσική του Glider Rider. Καταρχάς, πρέπει να προμηθευτείτε έναν Amstrad CPC (ναι, είναι απαραίτητο!). Από τα πέντε μοντέλα που κυκλοφόρησαν (CPC 464, CPC 664, CPC 6128, CPC 464 Plus και CPC 6128 Plus) ο πλέον ενδεδειγμένος είναι ο CPC 6128 που ήταν άλλωστε και ο πλέον δημοφιλής και επιτυχημένος. Οι CPC 664, 464 Plus και 6128 Plus δεν προτείνονται διότι είναι πολύ πιο σπάνιοι και οι "εμποράκοι" εκεί έξω θα σας ζητήσουν τον ουρανό με τα άστρα για να τους αποχωριστούν ενώ, ο "απλός" 464 (που είναι και ο αγαπημένος του γράφοντος) δεν διαθέτει floppy controller και 128ΚΒ μνήμης οπότε, δυστυχώς, αποκλείεται. Τα χρήματα που θα πρέπει να υπολογίζετε για την αγορά του CPC 6128 σας λοιπόν είναι (το μέγιστο) 150€ για το μοντέλο με την έγχρωμη οθόνη και 100€ για το μοντέλο με την πράσινη οθόνη. Αν το "πακέτο" δεν περιέχει κάποια extras που να του δίνουν κάποια αξία, ΜΗΝ ΔΙΑΝΟΗΘΕΙΤΕ ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ να πληρώσετε παραπάνω χρήματα από αυτά για την αγορά του υπολογιστή. Επίσης, δώστε λίγη προσοχή και αποφύγετε μοντέλα που κυκλοφόρησαν σε κατά τόπους ευρωπαϊκές αγορές με πληκτρολόγια τύπου AZERTY (Γαλλία), QWERTZ (Γερμανία) ή οτιδήποτε άλλο "εξωτικό"  πλην του QWERTY: δεν είναι καιρός για (αχρείαστους) πειραματισμούς!

Αφού λοιπόν αποκτήσατε έναντι ενός λογικού ποσού τον Amstrad CPC 6128 σας, θα θέλετε να αποκτήσετε πρόσβαση και σε εκείνες τις ωραίες, τις μαύρες δισκέτες 3" με τα κοκκινογκρίζα αυτοκόλλητα που θυμάστε απ' τη νιότη σας. ΟΧΙ. Ξεχάστε τις! Επειδή είπαμε θέλουμε να έχουμε ανά πάσα στιγμή τη δυνατότητα να γράφουμε δισκέτες και επειδή ψάχνουμε και την πλέον συμφέρουσα οικονομικά λύση, θα στραφούμε στις δισκέτες 3 ½" του PC που, για καλή μας τύχη, ο floppy controller του CPC 6128 (όπως και του Atari ST) υποστηρίζει και με το νόμο!

Αν έχετε κάποιο γνωστό που να μπορεί να σας αλλάξει το εσωτερικό disk drive των 3" με ένα "PCάδικο" 3 ½" μη διστάσετε ούτε στιγμή: παραδώστε του το μηχάνημά σας, πληρώστε τον και ένα λογικό ποσό για τον κόπο και τα έξοδά του (μέχρι 50€ το πολύ) και ξενοιάστε! Αν πάλι δεν γνωρίζετε κάποιον που να μπορεί να σας παράσχει αυτή την υπηρεσία, τότε φτιάξτε μόνοι σας ένα κιτ για εξωτερικό disk drive 3 ½ συμβουλευόμενοι τους αναλυτικούς οδηγούς που υπάρχουν εδώ, εδώ και εδώ ή, ακόμα πιο απλά και σύντομα, αγοράστε ένα κιτ έτοιμο από ebay με κόστος 25,99 λίρες Αγγλίας με τα ταχυδρομικά πληρωμένα. Μάλιστα, το εν λόγω κιτ είναι κατάλληλο για σύνδεση εξωτερικού disk drive σε - εκτός από τον CPC 6128 - CPC 664 και ZX Spectrum +3! Σε κάθε περίπτωση, είτε με εξωτερικό κιτ είτε με αντικατάσταση του εσωτερικού σας disk drive έχετε τη δυνατότητα να ορίσετε ότι το νέο disk drive 3 ½ είναι το drive A. Κάντε το, γιατί στη συνέχεια του οδηγού θα θεωρηθεί ως δεδομένο!

Μία μικρή παρένθεση εδώ: από τότε που γράφτηκε αυτός ο οδηγός που διαβάζετε, έχει κυκλοφορήσει - και μάλιστα σε πολύ συμφέρουσα τιμή - αυτό εδώ. Τοποθέτηση πανεύκολη, χρήση το ίδιο, συμβατότητα σχεδόν με τα πάντα, δυνατότητα εγγραφής, μέχρι και τον ήχο του disk drive μιμείται το αθεόφοβο. Κατά συνέπεια για εμένα είναι προτιμότερο να αποκτήσετε το floppy emulator του ZAXON από το να αλλάξετε το disk drive του υπολογιστή με 3 1/2"...

Βρισκόμαστε λοιπόν πλέον στην κατάσταση όπου έχουμε στα χέρια μας έναν CPC 6128 με disk drive 3 ½" ορισμένο ως πρωτεύον disk drive. Πολύ ωραία! Καιρός να θυμηθούμε τις εντολές πρόσβασης στο disk drive του Amstrad. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

CAT και <ENTER> ή |dir και <ENTER> για να δούμε τα περιεχόμενα της δισκέτας.

LOAD"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για φόρτωση ενός προγράμματος ή RUN"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για φόρτωση και άμεση εκτέλεση ενός προγράμματος. Τα εκτελέσιμα προγράμματα είναι κατά κανόνα και κατά προτεραιότητα αυτά που έχουν κατάληξη .BAS (πρόγραμμα BASIC), αυτά που έχουν κατάληξη .BIN (πρόγραμμα σε γλώσσα μηχανής) αλλά, αρκετές φορές και αυτά που δεν έχουν κατάληξη εάν δεν υπάρχει κάτι από τα προηγούμενα. Επίσης, τα αρχεία με κατάληξη .SCR είναι αποθηκευμένες οθόνες και αυτά με κατάληξη .FNT είναι γραμματοσειρές (το τελευταίο δεν είναι "επίσημο" αλλά είθισται να χρησιμοποιείται).

SAVE"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> για να αποθηκεύσετε το πρόγραμμά σας (έχει και άλλες παραμέτρους εάν θέλετε να αποθηκεύσετε πρόγραμμα σε γλώσσα μηχανής, οθόνη, η "κλειδωμένο" πρόγραμμα BASIC αλλά αυτές δεν είναι απαραίτητο να αναλυθούν στο παρόν).
RUN και <ENTER> για εκτέλεση του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.
LIST και <ENTER> για να δείτε το listing του προγράμματος BASIC που βρίσκεται στη μνήμη.

Τέλος, με |era,"<όνομα προγράμματος>" και <ENTER> μπορείτε να διαγράψετε ένα αρχείο από τη δισκέτα.

"Ωραία όλα αυτά", θα μου πείτε, "αλλά software από πού κατεβάζουμε;". Πολύ απλά, από εδώ. Υπάρχουν τα πάντα. Προσέξτε τα αρχεία που θα κατεβάσετε να έχουν κατάληξη .DSK - αυτά είναι τα images των δισκετών του Amstrad CPC. Αφού κατεβάσουμε κάποια images, θα πρέπει να τα μεταφέρουμε σε δισκέτες. Για να το κάνουμε αυτό θα χρειαστούμε πολλές δισκέτες 3 ½" high density, ένα παλιό PC με ενσωματωμένο floppy controller και disk drive 3 ½". Εξωτερικά USB disk drives ΔΕΝ κάνουν, όπως δεν κάνουν και PCs με 64bit λειτουργικά συστήματα. Θα πρότεινα ως ιδανική λύση ένα παλιό laptop εποχής Pentium III/4 με εσωτερικό floppy disk drive και Windows XP που μπορείτε να το αποκτήσετε πάμφθηνα (20-50€) και θα σας πιάνει και ελάχιστο χώρο. Ό,τι PC και αν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε, εγκαταστήστε αρχικά το WinRAR και στη συνέχεια κατεβάστε το CPCdiskXP και εγκαταστήστε πρώτα τον floppy disk driver (FdInstall.exe) και στη συνέχεια εκτελέστε το CPCdiskXP.exe. Επιλέξτε το εικονίδιο DSK FILE-->DISK, πατήστε OPEN, διαλέξτε το .DSK image που θέλετε να μεταφέρετε σε δισκέτα, επιλέξτε Floppy Head 1 ή Floppy Head 2 ανάλογα με την πλευρά της δισκέτας που θέλετε να γράψετε, πατήστε WRITE DISK και… αυτό ήταν, σε περίπου 30 δευτερόλεπτα θα έχετε έτοιμη την πρώτη σας δισκέτα για Amstrad CPC κοπής… 2016! Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε κάποια πράγματα που είναι αρκετά σημαντικά και, σίγουρα, δεν είναι αυτονόητα. Το πρώτο απ' αυτά είναι ότι θα πρέπει πρώτα με ένα κομμάτι σελοτέϊπ να έχετε κλείσει την HD τρυπούλα της δισκέτας πριν ξεκινήσετε την εγγραφή. Το δεύτερο είναι ότι δεν χρειάζεται πρώτα να κάνετε format, καθώς, κατά την εγγραφή του image φορμάρεται ταυτόχρονα η δισκέτα. Τέλος, η επιλογή πλευράς δισκέτας στον Amstrad γίνεται με διακοπτάκι ή jumper, ανάλογα με την λύση ή κιτ που έχετε επιλέξει. Όπως και να 'χει, πρέπει να επιλέγετε πλευρές με αυτόν τον τρόπο γιατί οι δισκέτες 3 ½", σε αντίθεση με εκείνες των 3" δεν γίνεται απλά να τοποθετηθούν μέσα στο disk drive… ανάποδα!

Αφού γράψετε όσες πλευρές/δισκέτες θέλετε με τον τρόπο που σας περιέγραψα είστε έτοιμοι για ανελέητο gaming (θεωρώ απειροελάχιστες τις πιθανότητες να ασχοληθείτε με προγραμματισμό, αλλά μακάρι να με διαψεύσετε)! Θα χρειαστείτε ένα καλό joystick (ως κορυφαία/απόλυτη λύση όλων των εποχών θεωρώ το Pacman του Ανερούση, αλλά, αν δεν βρείτε κάποιο μπορείτε να προμηθευτείτε και μια πολύ καλή, σύγχρονη λύση από τον φίλο MasterGR) και, σε κάθε περίπτωση, μην παραλείψετε να συνδέσετε τον Amstrad σας με εξωτερικά ηχεία: είναι απίστευτο το πόσο δυσφημιστικό είναι το αποτέλεσμα από το εσωτερικό μεγαφωνάκι για τις ηχητικές δυνατότητες του Amstrad! Θεωρώ ότι ένα φτηνό σετάκι ηχείων 2.1 για PC θα σας κάνει τη δουλειά επαρκέστατα και οικονομικότατα και θα δώσει εντελώς άλλη διάσταση στην εμπειρία σας με τον Amstrad CPC. Τέλος, να μην παραλείψω να αναφέρω ότι, αν αυτό που θέλετε να κάνετε είναι βασικά το να παίζετε παιχνίδια, καλό θα είναι να αγοράσετε εξ' αρχής έγχρωμη οθόνη καθώς το πράσινο monitor της Amstrad ναι μεν δεν κουράζει τα μάτια και πιάνει και λίγο χώρο αλλά στα περισσότερα παιχνίδια είναι απλά απογοητευτικό καθώς μετατρέπει τα 27 διαθέσιμα χρώματα του υπολογιστή σε 3-4 αποχρώσεις του πράσινου…

Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε απαραίτητα τα Discology (αντιγραφικό/disk utilities), SYMBOS (λειτουργικό σύστημα στυλ Windows 95/98), Orion Prime (σύγχρονο adventure game), Batman Forever (το καλύτερο demo για Amstrad CPC, trust me!), Chase H.Q., Rainbow Islands, BB4CPC, Xyphoes Fantasy (παιχνίδια).

Atari ST

Επιλογή μοντέλου

Χα! Εδώ τα πράγματα είναι ΠΟΛΥ εύκολα: επειδή η σημαντική πλειοψηφία του software του Atari ST έρχεται σε 1-2 δισκέτες, θα αποφύγουμε όλα τα μοντέλα με σκληρούς δίσκους και έξτρα δυνατότητες, ώστε να κρατήσουμε χαμηλά το budget μας. Με δεδομένο επίσης ότι οι STE/TT/Falcon έχουν θέματα συμβατότητας (και είναι και αισθητά ακριβότεροι) θα τους αποκλείσουμε και αυτούς. Κατά συνέπεια στο παρόν θα ασχοληθούμε αποκλειστικά και μόνο με τους παλιούς, καλούς ST, STM, STF και STFM. Θα αποκλείσω επίσης τον original Atari ST και ST+ λόγω των αρκετών έξτρα καλωδίων που απαιτούνται για το εξωτερικό disk drive. Επίσης, μείνετε μακριά από τα μοντέλα 520 STFM με το floppy drive μονής όψεως (ναι, κυκλοφόρησαν και τέτοια!), καθώς μόνο έξτρα προβλήματα θα σας δημιουργήσουν. Συνεπώς, τελικά μένει να επιλέξουμε μεταξύ του Atari 520STFM και του 1040STF. Καθώς δεν θα μας απασχολήσει η ύπαρξη ή μη του RF modulator, προτείνω να καταλήξετε στον Atari 1040STF ο οποίος, με το 1ΜΒ μνήμης RAM που διαθέτει, θα τρέξει σχεδόν τα πάντα. "Και πόσο πάει ο 1040 ρε φίλε;", θα ρωτήσετε. Χμ, εδώ είναι το καλό: οι Atari ST είναι γενικά φτηνά μηχανήματα. Θεωρώ ότι με ένα ποσό της τάξεως των 80€-130€, ανάλογα με τα παρελκόμενα και την κατάσταση του μηχανήματος θα ξεμπερδέψετε με το θέμα της αγοράς. Βεβαιωθείτε ότι floppy disk drive και mouse port λειτουργούν και, αν δεν έχετε ποντίκι ή το ποντίκι της Atari με την 30 ετών μπίλια σας σπάει τα νεύρα, προμηθευτείτε αυτό. Θα σας κοστίσει 15,45 λίρες Αγγλίας με τα ταχυδρομικά πληρωμένα και θα σας επιτρέψει να χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε σύγχρονο USB mouse επιθυμείτε. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά "παίζει" και σε Amiga! Καθόλου άσχημα...

Εδώ θα ήθελα να συμπληρώσω κάποια πράγματα που μου υπέδειξαν οι φίλοι Mike και Turrican. Το πρώτο είναι ότι, εκτός από Atari 1040STF υπάρχει και Atari 1040STFM, οπότε μπορείτε κάλλιστα να προτιμήσετε έναν τέτοιο, εάν τον πετύχετε (η διαφορά είναι ο RF modulator).  Το δεύτερο είναι ότι θα ήταν προτιμότερο, εάν υπάρχει η δυνατότητα, να επιλέξετε κάποιον μεταγενέστερο Atari, με TOS v.1.04 (καλύτερη δυνατή υποστήριξη σε σκληρούς δίσκους και στο Ultrasatan, λιγότερα bugs και ταχύτερη λειτουργία) και υποστήριξη για blitter. Τέλος, καλό είναι ο Atari σας να διαθέτει θέση για blitter: πού ξέρετε, μπορεί στο μέλλον να σας έρθει η όρεξη για αναβάθμιση!

Για το θέμα της οθόνης τώρα, είναι γεγονός ότι σχεδόν τίποτα δεν δείχνει τόσο καλά όσο το official monitor της Atari, το SC1224. Επειδή όμως είμαστε στο 2016 και ούτε χρήματα έχουμε αλλά ούτε και χώρο (και η όρασή μας έχει αρχίσει να αδυνατίζει λόγω ηλικίας αλλά δεν το παραδεχόμαστε φυσικά) θα σας προτείνω την αγορά αυτού του SCART καλωδίου, που θα το έχετε στα χέρια σας ξοδεύοντας 12,48 λίρες Αγγλίας. Ο πωλητής είναι γνωστός και τα προϊόντα του ποιοτικά, οπότε δεν υπάρχει περίπτωση να έχετε θέματα. Χρησιμοποιώντας το καλώδιο αυτό μπορείτε να συνδέσετε τον Atari 1040STF που μόλις αγοράσατε σε μια οποιαδήποτε LCD ή CRT οθόνη με είσοδο SCART και θα έχετε τη δυνατότητα να δείτε την χαμηλή (320x200 pixels) και την μεσαία (640x200 pixels) ανάλυση του Atari. Εάν για οποιονδήποτε λόγο θέλετε να χρησιμοποιήσετε και την υψηλή ανάλυση του ST (640x400 pixels), μπορείτε να αγοράσετε αυτό το καλώδιο, που θα σας επιτρέψει να συνδέσετε τον ST σας σε οθόνη με είσοδο VGA και να έχετε και ήχο. Φυσικά, θα "ελαφρύνει" το πορτοφόλι σας κατά 21,29 λίρες Αγγλίας, αλλά το τίμημα είναι ελάχιστο μπροστά στην απόλαυση των 2 (!) χρωμάτων που θα σας χαρίσει η υψηλή ανάλυση του ST σας! Τέλος, για τους μερακλήδες, υπάρχει και αυτό εδώ (πάλι από τον MasterGR - τι γίνεται με αυτό το παλικάρι πια;) που σας δίνει έξοδο VGA για μονόχρωμο και έξοδο scart για έγχρωμο και άμεση εναλλαγή με διακοπτάκι. Καλό, ε;

Τέλος, θα πρέπει να αγοράσετε μερικές δισκέτες 3 1/2" double density ή high density και ένα καλό joystick: αν δεν μπορείτε να προμηθευτείτε κάποιο Pacman, Tomahawk, CMS ή κάποιο άλλο από τα εξαιρετικά ελληνικά χειριστήρια του παρελθόντος (είναι όλα συμβατά με τα ports του Atari), μην σας πιάνει κατάθλιψη, καθώς ο καλός φίλος και δημιουργός hardware και software MasterGR μπορεί να σας φτιάξει ένα σύγχρονο, ολοκαίνουριο arcade χειριστήριο κατά παραγγελία και σε πολύ λογική τιμή ενώ δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να ξεχάσουμε το "τανκ" που λέγεται T.G.S.

Download λογισμικού και εγγραφή δισκετών

Για να κατεβάσετε (τόνους!) software, θα πάτε στο Old Games Finder. Εκεί, θα βάλετε στο πάνω αριστερά πεδίο το όνομα του παιχνιδιού που σας ενδιαφέρει (ας πούμε π.χ. το Starglider) και στο δεξιά πεδίο θα επιλέξετε ATARI GAMES (ST+) και θα πατήσετε το κουμπί Search. Σχεδόν ακαριαία, θα εμφανιστούν δεκάδες αποτελέσματα στην οθόνη σας!

Όπως θα παρατηρήσετε, πάρα πολλά παιχνίδια του Atari ST εμπεριέχονται σε "συλλογές" από διάφορα cracking crews, όπως ήταν οι Pompey Pirates, οι Medway Boys κλπ. Αυτό δεν ενοχλεί, ίσα-ίσα που μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε σε μία και μόνο δισκέτα 2-3 παιχνίδια, γεγονός ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν αναλογιστεί κανείς ότι κάποια απ' αυτά τα παιχνίδια μπορεί να "έτρωγαν" 2 δισκέτες μόνα τους στην original μορφή τους! Επίσης, οι συλλογές αυτές έχουν το έξτρα πλεονεκτικό χαρακτηριστικό ότι, ως επί το πλείστον, δεν διαθέτουν καμία μορφή κλειδώματος και αντιγράφονται πανεύκολα - όχι φυσικά ότι θα μας ενδιέφερε ποτέ κάτι τέτοιο: δεν είναι ότι δεν πρόκειται να αντιγράψουμε κάποια παιχνίδια, αλλά ποιος ο λόγος να το κάνει κανείς όταν μπορεί απλά να ξαναγράψει άλλη μια δισκέτα μέσω του PC του; Τέλος, προτιμήστε κάποιο image file με κατάληξη .ST καθώς αυτό το format χρησιμοποιεί το πρόγραμμα με το οποίο θα γράφουμε τις δισκέτες. Στη λίστα με τα αποτελέσματα της αναζήτησης του Old Games Finder μπορείτε να δείτε το format του κάθε image file στην αρχή της γραμμής, μέσα σε αγκύλες.

Και μια και αναφερθήκαμε στην εγγραφή των δισκετών, ας εξηγήσω διεξοδικά τι θα χρειαστείτε και πώς θα προχωρήσετε. Καταρχάς, θα χρειαστείτε ένα PC με floppy controller και floppy disk drive. Δυστυχώς, τα εξωτερικά USB floppy drives δεν κάνουν γι' αυτή τη δουλειά - χρειάζεστε ένα παλαιότερο μηχάνημα, εποχής το πολύ μέχρι το 2007. Θα σας συνιστούσα μάλιστα, προκειμένου να εξοικονομήσετε χώρο και χρήματα, να προμηθευτείτε ένα laptop με επεξεργαστή Pentium 4 και ενσωματωμένο floppy disk drive. Τα μηχανήματα αυτά συνήθως "πάνε καλά" με Windows XP (βολικό, έτσι;) και κοστίζουν γύρω στα 40-50€. Επίσης, για κάποιο λόγο που δεν γνωρίζω, τα floppy disk drives αυτών των laptops συνήθως παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο και στις κακουχίες από τα παραδοσιακά floppy disk drives που συναντάμε σε tower και desktop υπολογιστές. Τέλος, το σύστημα που σας προτείνω θα σας είναι χρήσιμο και για την εγγραφή δισκετών για Amstrad CPC με αλλαγμένο disk drive, όπως σας είχα περιγράψει στον αντίστοιχο οδηγό.

Αφού λοιπόν προμηθευτήκατε και τον floppy disk drive equipped υπολογιστή σας (ωραία τα γράφω, δεν μπορείτε να πείτε, ε;), κατεβάστε και εγκαταστήστε το Winrar για να μπορείτε να αποσυμπιέζετε τα αρχεία που κατεβάζετε και στη συνέχεια κατεβάστε και εγκαταστήστε τον low level floppy driver από εδώ. Πολύ ωραία, τώρα κατεβάστε το Floppy Imaging & File Transfer από εδώ και αποσυμπιέστε το. Εκτελέστε το FloImg102.exe και, αν δεν σας βγάλει κάποιο μήνυμα λάθους, είστε έτοιμοι για την πρώτη σας εγγραφή! Σε περίπτωση που εμφανιστεί κάποιο μήνυμα λάθους, αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή το πρόγραμμα δεν εντόπισε τον low level floppy driver για τον οποίο γράψαμε παραπάνω. Βεβαιωθείτε ότι τον κατεβάσατε και τον εγκαταστήσατε και κάντε και ένα restart στον υπολογιστή σας καλού-κακού: Windows είναι αυτά!

Όταν λοιπόν εκτελέσουμε το FloImg102.exe, βρισκόμαστε μπροστά στην παρακάτω οθόνη:

Πατάμε στο κουτάκι που γράφει Open Image File (βλέπετε τον pointer του mouse) και επιλέγουμε το image file που επιθυμούμε να μετατρέψουμε σε δισκέτα για τον Atari. Κατόπιν, βάζουμε μια δισκέτα στο disk drive του PC μας και ελέγχουμε εάν η τρύπα της προστασίας εγγραφής στο επάνω δεξιά τμήμα της δισκέτας είναι κλειστή (αν δεν είναι, την κλείνουμε). Επίσης, εάν η δισκέτα είναι high density, πρέπει να φροντίσουμε να κλείσουμε και την τρύπα που βρίσκεται στο επάνω αριστερά μέρος της με ένα κομμάτι σελοτέιπ, ώστε ο υπολογιστής να την "καταλάβει" ως double density, που είναι και ο τύπος δισκετών που χρησιμοποιούσε ο Atari ST. Στη συνέχεια πατάμε το Image to Floppy (βλέπουμε τον mouse pointer) και ξεκινάει η εγγραφή της δισκέτας.

Όταν η μπλε γραμμή που βλέπετε στο κάτω μέρος του παραθύρου στην παραπάνω φωτογραφία φτάσει μέχρι τέρμα δεξιά και σταματήσει η λειτουργία του disk drive, η δισκέτα σας είναι έτοιμη. Επαναλαμβάνετε τα βήματα από το πάτημα του Open Image File και μετά ανάλογα με το πόσα image files θέλουμε να γράψουμε σε δισκέτες. Προσοχή σε κάθε περίπτωση να είναι τσεκαρισμένη η επιλογή Format. Όταν τελειώσουμε με τις εγγραφές μας πατάμε στο βέλος QUIT στο κάτω δεξιά μέρος του παραθύρου και βγαίνουμε από το πρόγραμμα...

Στον Atari ST

Αφού εγκαταστήσετε και συνδέσετε τον Atari 1040STF σας (το mouse μπαίνει στην υποδοχή που βρίσκεται στο τούνελ κάτω από το μπροστινό και δεξί τμήμα του υπολογιστή) τοποθετήστε στο disk drive του μία από τις δισκέτες που γράψατε και ανάψτε τον διακόπτη On-Off. Το disk drive θα αρχίσει να διαβάζει (δείτε το πορτοκαλί LED κάτω από το σήμα του μηχανήματος) και, ανάλογα με το πρόγραμμα/παιχνίδι, μετά από μερικά δευτερόλεπτα θα εμφανιστεί κάποιο menu ή η χαρακτηριστική πράσινη οθόνη του GEM. Αν βάλατε κάποιο παιχνίδι, μην ξεχάσετε να συνδέσετε το joystick σας στην υποδοχή που βρίσκεται δίπλα από αυτήν του mouse: όπως βλέπετε τον υπολογιστή από εμπρός, το mouse τοποθετείται στην αριστερή υποδοχή και το joystick στην δεξιά. Σε περίπτωση που βαρεθήκατε το παιχνίδι/πρόγραμμα/demo που φορτώσατε και θέλετε να δοκιμάσετε κάτι άλλο, αφαιρέστε τη δισκέτα (προσέξτε να μην διαβάζει στο disk drive) και πατήστε το reset button στην πίσω πλευρά (και αριστερά) του υπολογιστή. Εάν δεν βάλετε καμία δισκέτα στο disk drive ή η δισκέτα που βάλατε δεν διαβάζεται, μετά από κάποια δευτερόλεπτα θα εμφανιστεί το γραφικό περιβάλλον του GEM (είπαμε, είναι στην ROM!). Εάν τυχόν θέλετε να αλλάξετε την ανάλυση της οθόνης του Atari σας, επιλέγετε από το GEM Options-->Set Preferences-->Set Screen Resolution, διαλέγετε την ανάλυση που θέλετε και πατάτε το ΟΚ. Από το menu View μπορείτε να επιλέξετε εάν θα βλέπετε τα περιεχόμενα της δισκέτας σαν εικονίδια ή σαν κείμενο, το με ποια κριτήρια θα αυτά θα ταξινομούνται κλπ. Από το menu File του GEM μπορείτε να κάνετε Format σε δισκέτες, να φτιάξετε νέους φακέλους, και να δείτε πληροφορίες για δισκέτες, φακέλους ή αρχεία (Show Info). Από το Desk-->Desktop Info μπορείτε να δείτε πληροφορίες για την έκδοση του TOS του μηχανήματός σας. Οι αντιγραφές αρχείων, φακέλων και δισκετών γίνονται πολύ απλά με drag n' drop. Γενικά, το GEM έχει πολύ λίγες και πολύ σαφείς επιλογές, οπότε, μετά από λίγα λεπτά θα το παίζετε στα δάχτυλα...

Όσο τώρα για το software που αξίζει να δοκιμάσετε, τι να πρωτοαναφέρει κανείς; GFA BASIC & Lattice C, Degas Elite, Pro Copy, 1ST Word για γλώσσες, σχεδιαστικά προγράμματα, αντιγραφικά και επεξεργασία κειμένου που να μην απαιτούν κάτι παραπάνω από floppy drive. Από παιχνίδια; Πολλά. Dungeon Master (απαραίτητα!), Defender Of The Crown (για να μη νομίζετε ότι αποτελούσε προνόμιο της Amiga!), Lemmings, Kick Off, Wings Of Death, Purple Saturn Day, Leathal Xcess, The Secret Of Monkey Island, SWIV, IK+, Starglider, Silkworm, Captain Blood, Xenon 2 The Megablast, Lotus Esprit Turbo Challenge, Cannon Fodder και όλα τα πρώτης και 2ης γενιάς adventure games της Sierra On-Line, πολλά απ' αυτά με υποστήριξη εξωτερικής κάρτας ήχου Roland!

Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι με δεδομένο το ότι αυτοί οι οδηγοί δημιουργήθηκαν πριν από 3-4 χρόνια, δεν μπορώ να εγγυηθώ ότι όλα τα links παίζουν ακόμα και πως οτιδήποτε έχει γραφτεί είναι up to date. Ήταν οι αναρτήσεις που απάρτιζαν την σειρά "Για άσχετους" και τις επαναδημοσιεύω ελαφρώς αναθεωρημένες. Αποτελούν σίγουρα έναν πολύ καλό μπούσουλα, απαντούν σε πάμπολλες απορίες που μπορεί να έχετε και δίνουν λύσεις στην πλειοψηφία των προβλημάτων που μπορεί να συναντήσετε, οπότε... δώστε του να καταλάβει! Τι στο καλό, για κανένα μήνα ακόμα σίγουρα θα παραμείνετε κλεισμένοι μέσα στο σπίτι, οπότε...