Η Ελληνική κοινότητα της Amiga (by MrZammler)

Δεν ξέρω για τους νέους, αλλά οι παλιότεροι σίγουρα τον θυμούνται. Υπήρξε μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες προσωπικότητες της ελληνικής κοινότητας της Amiga την "χρυσή" εποχή του Amigahellas - αφήστε που από την δική του 1200άρα με Blizzard 1230 Mk. IV (αν θυμάμαι καλά) "σηκωνόταν" το forum τα παλιά, καλά χρόνια!

Αν και έμενε στην Κρήτη, σχεδόν όλοι οι Αμιγκάδες της Αθήνας τον γνώριζαν. Αν και ποτέ δεν "φώναζε" και γενικώς ήταν ήπιος άνθρωπος χαμηλών τόνων, όλοι άκουγαν την άποψή του. Είναι ο δημιουργός του iGame που σίγουρα όλοι έχετε χρησιμοποιήσει for Christ's sake! Παρόλο που έχει μείνει (πραγματικά δυστυχώς) αρκετά χρόνια έξω απ' τα Αμιγκικά δρώμενα - τουλάχιστον φανερά - πάντα θα έχει για μένα προσωπικά σημασία η γνώμη του για τα όσα συμβαίνουν. Έτσι, όταν μετά το κλείσιμο του Amigaplanet και τη γέννηση του AmigaComet μου έκανε την τιμή να μοιραστεί μαζί μου (και όχι μόνο) τις θέσεις και τις εντυπώσεις του για το όλο θέμα, θεώρησα απαραίτητο να τις μεταβιβάσω και εγώ σε σας. Πάμε λοιπόν!

"Πριν μερικές μέρες έκλεισε το amigaplanet.gr. Μπορώ να πω ότι με εξέπληξε. Δεν συμμετείχα ενεργά στην κοινότητα εδώ και χρόνια, παρόλα αυτά παρακολουθούσα έστω 1-2 φορές την εβδομάδα τι γίνεται, σε όλα τα σχετικά site (εκτός και εντός Ελλάδας).

Πέρα όμως από την αρχική έκπληξη, ένοιωσα ένα deja-vu ότι όλα αυτά έχουν συμβεί στο παρελθόν και θα ξανασυμβούν. Δεν λέω σε καμία περίπτωση οτι το amigahellas ήταν το ίδιο με το amigaplanet ή το ανάποδο. Δεν συγκρίνω προσπάθειες ατόμων εκατέρωθεν. Απλά λέω οτι καταλαβαίνω 100% (ή τουλάχιστον επειδή δεν ξέρω τι ακριβώς έγινε, νομίζω οτι καταλαβαίνω) τον Χ. Παπαδάκη και γιατί το έκανε. Ξανά όμως για να μην παρεξηγηθώ. Δεν εστιάζω σε προσπάθειες, και μετρήσεις Amigo-σύνης. Περισσότερο προσπαθώ να καταλάβω τον κόσμο που εμπλέκεται στην όλη ιστορία, γιατί το κάνει, τι προσδοκεί από την φάση και που καταλήγει αυτή ενδεχομένως.

Αλλά ίσως να προσπαθήσουν άτομα πιο έξυπνα από μένα και να μην βγάλουν άκρη. Σε κάποιον απ’ εξω μπορεί να φαίνεται αδιανόητο πως μια (κυριολεκτικά) χούφτα ανθρώπων δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν. Βλέπεις μια τρομερή δυναμική που παράγει διαμάντια, αλλά ξαφνικά όλα στράφι. Γιατί;

Η μόνη μου εξήγηση είναι οτι και για τα 2 παραπάνω (την άνοδο και την πτώση) φταίει το ίδιο πράγμα. Ο μικρός πυρήνας ανθρώπων που απαρτίζουν τις κοινότητες αυτές. Είναι η ευχή και η κατάρα τους.

Η Ελληνική κοινότητα της Amiga (ανεξάρτητα απο sites, τα ξεχνάμε από τώρα και πέρα), έκανε μικρά θαύματα. Εκδηλώσεις, gatherings, περιοδικά, site, άρθρα, software, hardware κατασκευές, μόντες, συναντήσεις, στέκια, ταξίδια, φαί, καφέδες… (Αλήθεια μου λείπουν πολύ τα κουβαλήματα μηχανημάτων και στησίματα στα gathering…). Και έγιναν νομίζω γιατί ο μικρός πυρήνας ανθρώπων που έτρεξαν μπορούσε να μιλήσει μεταξύ τους, και σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή όλοι να πιστεύουν το ίδιο πράγμα. 1-2 που τα ξεκινούσαν (και θα ήμουν αχάριστος να μην δώσω πάρα πολλά εύσημα για αυτό τον Γιώργο/walkero που έτρεξε και ξεκίνησε σχεδόν τα πάντα), και οι υπόλοιποι έτρεχαν όσο μπορούσαν. Συμμετείχαν, πρόσθεταν πινελιές και όλα “γινόντουσαν” με κάποιο μαγικό τρόπο.

Αυτό όμως δεν διαρκεί για πάντα. Και δεν είναι απαραίτητα κακό. Οι άνθρωποι κουράζονται, δεν έχουν την ίδια διάθεση, έχουν άλλα πράγματα στο μυαλό τους, κοκ. Κάποτε όμως έρχεται η στιγμή να αποφασίσουν όλοι μαζί τι κοινότητα θέλουν. Και το τι θα αποφασιστεί θα καθορίσει το πως θα δουλέψει και τι θα παράγει. Η κοινότητα εκείνη τη στιγμή άρχισε να ακούγεται (μέσω των εκδηλώσεων κυρίως) και έξω από τα στενά όρια της. Για μένα εκεί ήταν το κομβικό σημείο. Δεν αποφασίσαμε όλοι μαζί τι σόι κοινότητα θέλαμε. Αν θέλαμε δηλαδή κάτι που να μπορεί να μας πλησιάσει και κάποιος “απ΄ έξω” και να δώσουμε ένα σοβαρό πρόσωπο, ή αν θα θέλαμε να ήμασταν πιο λάσκα με ότι φόβο αυτό όμως συνεπάγεται (να δίναμε ένα πιο χαβαλεδιάρικο τόνο χωρίς να μας ένοιαζε τι θα έβλεπε κάποιος απ’ έξω). Κανένα από τα 2 δεν είναι λάθος ή σωστό. Συμφωνούσαμε όμως γενικά όλοι, οτι δεν γίνεται να μπει κάποιος που μας γνώρισε σε κάποια εκδήλωση, να ενδιαφέρεται για τον retro/amiga χώρο και στο site να διαβάζει βρισιές/απειλές ή κάθε είδους προσβλητικά post και threads. Hello moderation ! Επειδή όμως η απόφαση δεν είχε παρθεί, η πολιτική αυτή ήταν δίκοπο μαχαίρι. Σε κάποιους άρεσε, σε άλλους όχι.

Αυτό είναι και το πρόβλημα ίσως τελικά των λίγων ανθρώπων. Όσο εύκολο είναι να συμφωνήσουν, άλλο τόσο είναι και να διαφωνήσουν. Ενδεχομένως όσο αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων, τόσο περισσότερο ίσως εύκολο είναι να βρεθεί ένας μέσος όρος. Ίσως ένα μαζικό moderation (π.χ. με ψήφους όλων με ίδια δικαιώματα και βάρος) να μπορεί τελικά να είναι η λύση. Όλοι δηλαδή, να δώσουν τον τόνο της κοινότητας και όχι μερικοί στην αρχή ή ενδιάμεσα.

Η συμβουλή μου, αν μου επιτραπεί, τελικά σε νέες προσπάθειες (hello amigacomet.gr ! :-) ) είναι η εξής. Αποφασίστε τι κοινότητα θέλετε εξαρχής. Δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Στηρίξτε αυτή την επιλογή από εκεί και μετά και όλα θα είναι οκ.

Προσωπικά δεν μετανιώνω σε τίποτα σε όσα έκανα όσα χρόνια ήμουν μέσα στο “κόλπο”. Γνώρισα τρομερά άτομα, πέρασα καταπληκτικά, αλλά κάποια στιγμή τα πράγματα απλά δεν ήταν σωστά, και είχαν περισσότερο κόστος από ευχαρίστηση. Δεν το κάνεις για να βγάλεις χρήματα ή να προσφέρεις υπηρεσίες. Πρέπει αρχικά να περνάς καλά. Προσωπικά; Δεν θέλω moderation. Πιστεύω οτι τα άτομα πρέπει να μπορούν να αυτο-ελεγθούν (και μπορούν αν θέλουν) και κατά προέκταση η ίδια η κοινότητα να αυτο-συντηρήται και να βρίσκει ηρεμία και καταστάσεις ηρεμίας αυτόματα. Χρειάζονται μηχανισμοί για αυτό; Ίσως. Δεν νομίζω όμως οτι το moderation είναι ένα από αυτά. Χάνεις πολύ χρόνο σε αυτό που σε αποτρέπει από τον αρχικό στόχο (να περνάς καλά είπαμε ;-) )."

by MrZammler

Amigaplanet is dead. Welcome to AmigaComet!

Δεν πέρασε ούτε καν μια ολόκληρη εβδομάδα από τη στιγμή που το Amigaplanet έπαψε να είναι κοντά μας. Από την πρώτη στιγμή, δεν ήταν λίγοι αυτοί που ζητούσαν διάδοχη κατάσταση. Όχι ότι τα υπάρχοντα fora παρόμοια θεματολογίας είναι κακά, κάθε άλλο, αλλά είναι φανερό ότι αρκετοί έλκονταν από την κατάσταση ημι-αναρχίας που επικρατούσε στο Amigaplanet όπως τα έντομα από το φως. Περισσότερο αναλυτικά τα έγραψα εδώ και εδώ σε ό,τι έχει να κάνει με το Amigaplanet.

Και τώρα, τι; Όπως έλεγε και σε μία αγαπημένη μου σειρά "ναι, θα λυπηθείς. Ναι, θα θρηνήσεις. Αλλά δεν γίνεται να φοράς τα μαύρα για μια ζωή". "Get busy living or get busy dying" - το αιώνιο δίλημμα όταν κάποιος βρίσκεται αντιμέτωπος με δύσκολες καταστάσεις, όπως το ακούσαμε από τα χείλη του Morgan Freeman στο υπέροχο The Shawshank Redemption. "Get busy living", αποφασίσαμε.

Έτσι, μέσα σε - ελάχιστες, είναι η αλήθεια - ώρες, η ομάδα που στήθηκε από τους cool_amigan, vulture, npanag και τον γράφοντα με σκοπό να διατηρήσει το πνεύμα του Amigaplanet ζωντανό σε έναν νέο, φρέσκο χώρο έκανε τα αδύνατα δυνατά ώστε να ετοιμάσει τη διάδοχη κατάσταση. Μέσα από τη διαδικασία αυτή βίωσα μία πρωτόγνωρη εμπειρία, όπου 4 άνθρωποι εργαζόμασταν ταυτόχρονα σε διαφορετικά (ή και στα ίδια!) κομμάτια του ίδιου project χωρίς ο ένας να μπερδεύεται στη δουλειά του άλλου αλλά συμπληρώνοντάς την με ιδανικό τρόπο, χωρίς καν τις περισσότερες φορές να χρειάζεται επικοινωνία, σαν να ήμασταν όλοι τμήματα του ίδιου οργανισμού - πραγματικά απίστευτο αν δεν το έχει βιώσει κάποιος!

Και τώρα βρίσκομαι στην ιδιαίτερα ευχάριστη θέση να σας μεταφέρω τα καλά νέα: το Amigaplanet πέθανε, το Amiga Comet είναι εδώ!

Χρησιμοποιώντας κάποιο από τα ευκολομνημόνευτα amigacomet.gr, amigacomet.boards.net αλλά και moobunny.gr (έτσι, για να καταλαβαίνουμε με τι έχουμε να κάνουμε!) μπορείτε να επισκεφτείτε τον νέο διαδικτυακό ιστότοπο που ήρθε για να μείνει και σας προκαλεί να τον πάρετε στα σοβαρά. Αλλά όχι και πολύ σοβαρά, έτσι;

Άλλωστε, η (συνοπτική) ιδρυτική διακήρυξη του Amiga Comet τα λέει όλα. Ή, σχεδόν όλα:

"Ήρθαμε σαν κομήτης στο αμιγκοσύμπαν, για να καλύψουμε το κενό και την ανάγκη της κοινότητας για ένα forum παιχνιδιάρικο, παρεΐστικο, τρολολό και εν πολλοίς unmoderated. Μοναδική εξαίρεση θα αποτελέσουν άσχημες διαμάχες οι οποίες είναι προσωπικές και οι οποίες θα πρέπει να λύνονται (ή και όχι) μεταξύ των μελών, με κάποιον τρόπο. Κατά τα λοιπά, anything goes! Βγάλτε χολή ή τον καλύτερο σας εαυτό, εμείς θα σας δεχτούμε όπως είστε! Το παρόν forum έχει δημιουργηθεί άλλωστε από λάτρεις του Moo bunny, οπότε, καταλαβαίνετε....!

Θέλουμε και ζητούμε τη συμμετοχή σας, για να συνεχιστεί αυτό που απότομα χάσαμε με το κλείσιμο του Amiga Planet.

Θέλουμε ζωντανή και δημιουργική αμιγκοκοινότητα που να κάνει πράξεις και να μη μένει στα λόγια.

Θέλουμε να λειτουργήσουμε σαν κομήτες. Πύρινοι, γρήγοροι (αλλά όχι σύντομοι), άμεσοι και αυτόνομοι.

Και που ξέρετε! Μπορεί, ίσως, αν μαζευτούμε αρκετοί και καταφέρουμε να σκάσουμε στο ίδιο σημείο, να δημιουργήσουμε έναν νέο, πανέμορφο πλανήτη!

Let's get it on!"

Προσωπικά νομίζω ότι δεν χρειάζονται περισσότερα λόγια: είμαστε στην ευχάριστη θέση να διαθέτουμε αρκετά ενεργά και ιδιαίτερα αξιόλογα fora σχετικά με το hobby του retro computing (δεν θα αναφέρω ονόματα, για να μην παραλείψω κάποιο και θεωρηθεί σκόπιμο). Πολλοί και αξιόλογοι άνθρωποι και γνώστες του αντικειμένου γράφουν σε αυτά και, φυσικά, οι περισσότεροι τα παρακολουθούμε και/ή συμμετέχουμε σε καθημερινή βάση. Και, εννοείται, θα συνεχίσουμε να το κάνουμε!

Υπάρχουν όμως και κάποιοι που πέρα από το νέο, την είδηση, τα χρήσιμα guides θα ήθελαν και μια διαφορετική προσέγγιση και, κυρίως, λίγο χιούμορ. Έτσι, για να γελάσει το χειλάκι τους μετά (ή πριν) από μία ακόμα δύσκολη μέρα. Για τους λιγοστούς (;) αυτούς "περίεργους", ρομαντικούς, περιθωριακούς του retro και του Amiga computing υπάρχει πλέον και το Amiga Comet, το ευ ζην της καθημερινής διαδικτυακής σας βόλτας. Σας προσκαλούμε να το ανακαλύψετε!

Amigaplanet: ένα αλλιώτικο forum

Μετά την οριστική (;) παύση λειτουργίας του Amigaplanet και τον... επικήδειο που διαβάσατε εδώ, ακολούθησαν δεκάδες συζητήσεις με μέλη της κοινότητας, που αφορούσαν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του πάλαι ποτέ αγαπημένου forum, σε ό,τι είχε να κάνει με την παντελή (σχεδόν) έλλειψη moderation από τους διαχειριστές του, ένας εκ των οποίων υπήρξε και ο γράφων.

Όπως καταλαβαίνετε, και όπως συμβαίνει συνήθως, οι απόψεις διίστανται: κάποιοι λάτρεψαν τον moderation-less τρόπο λειτουργίας, ενώ κάποιοι άλλοι τον μίσησαν. Σχεδόν κανένας πάντως δεν τον πέρασε στο ντούκου!

Ακούστηκαν και γράφτηκαν πολλές ενδιαφέρουσες και συγκροτημένες απόψεις με την πλειοψηφία πάντως να τάσσεται υπέρ του moderation. Στο σημείο αυτό θα μου επιτρέψετε να πιστεύω ότι αρκετοί από αυτούς που επιζητούν την πλήρη ελευθερία λόγου και έκφρασης δεν μπήκαν στον κόπο να μοιραστούν τις θέσεις τους. Πράγμα που συνέβη ουκ ολίγες φορές στο παρελθόν αλλά και κατά το διάστημα λειτουργίας του Amigaplanet!

Επειδή έχει γίνει μεγάλη κουβέντα σχετικά με το αν χρειάζονται κανόνες και πόσο αυστηροί θα πρέπει να είναι αυτοί, θα μοιραστώ και μαζί σας την προσωπική μου θέση επί του θέματος: εάν υπάρχει ένας πυρήνας ανθρώπων που ενδιαφέρονται για το forum και που διαθέτουν απλά κοινή λογική και έχουν την όρεξη να ενεργοποιούνται (μέσω του διαδικτύου) όταν και όποτε απαιτείται, τότε όχι, δεν χρειάζεται κανενός είδους moderation παρά σε εξαιρετικά σπάνιες και ιδιαίτερες περιπτώσεις.

Βλέπετε, τα προβλήματα δεν δημιουργούνται όταν εμφανιστεί σε μια τέτοια ιντερνετική κοινότητα ένας χρήστης "διαφορετικός", προβληματικός, "ιδιαίτερος", ένας άνθρωπος τέλος πάντων που δεν δείχνει τη διάθεση να σεβαστεί τον χώρο που τον φιλοξενεί και τους ανθρώπους που συχνάζουν σε αυτόν. Όχι, όπως συνέβη κάποιες φορές και στο Amigaplanet, πρόβλημα υπήρξε όταν οι άνθρωποι τους οποίους εξέφραζε η απόλυτη ελευθερία του εν λόγω forum δεν μπήκαν στον κόπο να ενεργοποιηθούν, να "κράξουν" και εν τέλει να απομονώσουν άτομα σαν το παραπάνω. Βέβαια, είναι γεγονός ότι τις περισσότερες φορές, έστω και με κάποια καθυστέρηση αυτό συνέβη με τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα: αν κάποιος βρισκόταν εκεί για να δημιουργήσει προβλήματα και χρησιμοποιούσε τις ελευθερίες του για να καπελώσει τους υπολοίπους και να τους επιβληθεί αργά ή γρήγορα θα κατέβαινε από το τρένο του Amigaplanet αφού η στάση των υπολοίπων θα του έδειχνε ότι είναι ανεπιθύμητος. Και, προσέξτε, χωρίς να προηγηθεί κάποια συνεννόηση, PMs, SMSs, τηλέφωνα ή κάτι άλλο: ήταν η κοινή λογική και η ανάγκη διατήρησης της μορφής και της φύσεως του ιδιαίτερου αυτού διαδικτυακού χώρου που ωθούσε τους χρήστες του στο να λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο. Ένα αξιοθαύμαστο δείγμα μιας μικρής κοινωνίας στην οποία, παρά την έλλειψη γραπτών κανόνων, τα πράγματα μπορούσαν να λειτουργήσουν σωστά καθώς ο καθένας σεβόταν τον χώρο, τις απόψεις και τα δικαιώματα των υπολοίπων. Είπαμε, δεν συνέβαινε πάντα αυτό (και ειδικά τα τελευταία χρόνια ακόμα λιγότερο λόγω της αποστασιοποίησης κάποιων εκ των ιδρυτικών μελών) αλλά όταν συνέβαινε αποτελούσε ένα καλό παράδειγμα σε πλήρη αντίθεση του μοντέλου των moderators-δικτατορίσκων (που όλοι γνωρίζουμε ότι κάθε άλλο παρά σπανίζουν στον χώρο).

Τι γίνεται όμως με το (καθόλου σπάνιο) φαινόμενο του trollαρίσματος; Είναι σωστό που κάποιοι "δούλευαν" κάποιους άλλους; Για να μην τα ξαναγράφω θα σας παραθέσω ένα τμήμα μιας απαντήσεώς μου στο σχόλιο ενός φίλου στην προηγούμενή μου ανάρτηση:

"Από εκεί και πέρα, για τα χιουμοριστικά threads και τα (ακόμα πιο πολύ) χιουμοριστικά troll-accounts εγώ δεν έχω να πω την παραμικρή κακή κουβέντα: ναι, για εμένα όταν το site έχει πήξει στην αγγελία για το κάθε άσχετο με υπολογιστές πράγμα χρειάζεται να ανοίξει ένα thread όπου κάποιος θα πουλάει ευνουχιστίρι προβάτων (πραγματικό γεγονός)! Όταν κάποιος ανεβάζει 100 αγγελίες και απαιτεί όλα τα πάρε-δώσε να γίνονται στη Νέα Ερυθραία χρειάζεται η αντίδραση του troll που θα απαιτεί συναντήσεις στα... Μετέωρα (επίσης πραγματικό γεγονός)! Και πάει λέγοντας - όλα αυτά ήταν το αλατοπίπερο του Amigaplanet, όχι το κουσούρι του. Γι' αυτό και το forum και τα μέλη του "κάθονταν στον λαιμό" πολλών που είχαν μάθει να λειτουργούν αλλιώς, και επιζητούσαν κιόλας την "προστασία" του moderation καθώς η γενικότερη συμπεριφορά τους σήκωνε πολύ κράξιμο (που στο Amigaplanet αργά ή γρήγορα θα το έτρωγαν)..."

Φυσικά, όπως ήδη έγραψα, η πλειοψηφία διαφωνεί με τα παραπάνω: το "ελεγχόμενο" περιβάλλον ενός χώρου με ένα τυπικού επιπέδου moderation φαίνεται ότι τελικά εκφράζει τους περισσότερους που θέλουν απλά να κάνουν το hobby τους χωρίς ξαφνικά απρόοπτα και μη αναμενόμενες "συγκινήσεις".

Παρόλα αυτά, επειδή και όσοι ασπάζονται την εκ διαμέτρου αντίθετη θέση δεν είναι τόσο ελάχιστοι όσο νομίζουμε είναι (σχεδόν) βέβαιο  ότι αργά ή γρήγορα κάποιος νέος χώρος θα δημιουργηθεί που θα λειτουργεί στα πλαίσια που λειτουργούσε και το Amigaplanet. Όπως το τελευταίο είχε σκάσει σαν κομήτης στα ελληνικά ρετρο-κομπιουτερίστικα δρώμενα, όλο και κάτι παρόμοιο θα κάνει την εμφάνισή του. Don't say I didn't warn you!

Λίγα λόγια για το Amigaplanet

Εδώ και μερικές ώρες, ένα από τα πλέον ιστορικά fora στον χώρο του Ελληνικού retro computing, το amigaplanet.gr αποτελεί παρελθόν. Με μία λιτή ανακοίνωση ο άνθρωπος που βρισκόταν πίσω από το site, ο Χρήστος Παπαδάκης, έβαλε τους τίτλους τέλους σε ένα από τα πλέον συζητημένα και ιντριγκαδόρικα sites του χώρου. Ως πιστό μέλος του amigaplanet.gr από τις πρώτες ημέρες της λειτουργίας του, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις μου περί αυτού.

Τέλος εποχής...

Καταρχάς, για όσους δεν το γνωρίζουν, το Amigaplanet ήταν καρπός διάσπασης: ξεκινώντας ως παρακλάδι του πάλαι ποτέ κραταιού και αγαπημένου amigahellas.gr στις ένδοξες μέρες του τελευταίου, αρχικά ονομαζόταν Greek MorphOS Community (GMC) και ασχολούνταν με θέματα που άπτονταν του δημοφιλούς (;) εναλλακτικού λειτουργικού. Αυτό όμως δεν κράτησε για πολύ καιρό, καθώς οι συνεχείς διαφωνίες με την admin team του Amigahellas οδήγησαν στην οριστική ρήξη και τη διάσπαση της κοινότητας των εν Ελλάδι Αμιγκάδων...

Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν το GMC να φύγει από τη στέγη του Amigahellas και να ανεξαρτητοποιηθεί, ονομαζόμενο πλέον Amigaplanet και με θεματολογία που περιελάμβανε οτιδήποτε σχετικό με την Amiga - και όχι μόνο.

Ποιος άραγε θυμάται ότι το Amigaplanet κάποτε δεν ήταν μόνο forum αλλά (σχεδόν) πλήρες portal;

"Σημαία" και κυρίαρχο χαρακτηριστικό του Amigaplanet από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας του αποτέλεσε η παντελής έλλειψη moderation, καθώς αυτό ακριβώς (το moderation) συνέστησε τον σημαντικότερο λόγο διαφωνίας (και τελικά απόσχισης) με το Amigahellas.

Μια πολύ γνώριμη εικόνα που πλέον αποτελεί παρελθόν...

Στην αρχή οι "αποστάτες" ήταν λιγοστοί, αλλά σιγά-σιγά το παρεΐστικο κλίμα του Amigaplanet σε συνδυασμό με προβλήματα και καταστάσεις που απομάκρυναν όλο και περισσότερο κόσμο από το περιβάλλον του Amigahellas δημιούργησαν έναν ισχυρό πυρήνα χρηστών στο site. Με το πέρασμα του χρόνου μάλιστα η ανάγκη των μελών του Amigaplanet για άμεση, προσωπική γνωριμία με τους ανθρώπους με τους οποίους συγχρωτίζονταν δικτυακά οδήγησε σε πολυμελείς συνεστιάσεις, πάντα όμως με αντικείμενο το ποτό και το φαγητό και ποτέ τον καφέ! Ναι, δεν θα πω ψέματα, στην συντριπτική πλειοψηφία ταίριαξαν τα χνώτα μας και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ισχυρές φιλίες που δεν υπέκυψαν στο πέρασμα του χρόνου. Και αυτή ήταν ίσως η μεγαλύτερη προσφορά του Amigaplanet στον χώρο.

Ποιος ενδιαφέρεται για υπολογιστές; Για το κρασί και το φαγητό, μάλιστα!

Μια άλλη μεγάλη προσφορά του Amigaplanet ήταν ότι μέσα απ' αυτό και με αφορμή ένα post του Χρήστου Παπαδάκη με τίτλο "Βγάζω περιοδικό για retro υπολογιστές" (ή κάτι παρόμοιο, τέλος πάντων) γεννήθηκε το Retro Planet, το μοναδικό αμιγώς έντυπο ελληνικό περιοδικό για retro computing που ήδη μετρά 17 τεύχη και συνεχίζει αγέρωχο και δυνατό.

To Retro Planet γεννήθηκε το 2013 μέσα απ' το Amigaplanet

Φυσικά, δεν ήταν όλα ρόδινα στο Amigaplanet: κάποιες φορές υπήρξαν κάποια ταραχοποιά στοιχεία. Κάποιες άλλες, οι αλλέγκροι χαρακτήρες κάποιων μελών οδήγησαν σε μικροπαρεξηγήσεις οι οποίες, λόγω της έλλειψης moderation εξελίχθηκαν σε σοβαρές διαμάχες. Το αποτέλεσμα ήταν, από κάποια στιγμή και μετά οι διαμάχες αυτές να γίνουν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, κάτι που είχε ως συνέπεια τη σταδιακή αποχώρηση κάποιων μελών που προσέγγιζαν την όλη ιστορία διαφορετικά και δεν ήθελαν να διαταράσσεται η ηρεμία τους από τους συνεχείς τσακωμούς. Είναι γεγονός ότι κάποτε οι τσακωμοί αραίωσαν καθώς η πλειοψηφία των topics που ανοίγονταν στο site είχε να κάνει με αγοραπωλησίες προϊόντων. Δεν ξέρω πώς ακριβώς εξελίχθηκε έτσι η όλη ιστορία, αλλά πάντως γεγονός είναι ότι συνέβη!

Δεν θέλω να μπω στη διαδικασία να αναλύσω τα γεγονότα που τελικά οδήγησαν στο κλείσιμο του site από τον Χρήστο Παπαδάκη. Αφενός γιατί δεν ξέρω αν και πόσο ενδιαφέρει αυτό, αφετέρου γιατί η κάθε άποψη έχει και τον αντίλογό της και δεν επιθυμώ έναν νέο κύκλο ψηφιακών διαπληκτισμών σε διαφορετικό διαδικτυακό χώρο. Όπως και σε μία ερωτική σχέση που κλείνει τον κύκλο της, είναι στο χέρι του καθενός το τι θα επιλέξει να θυμάται απ' αυτήν. Στην δική μου περίπτωση θα κρατήσω τα καλά, τις πλάκες, τις φιλίες, τις χρήσιμες γνώσεις που προσέφεραν και μοίρασαν απλόχερα άπαντες, την ωραία και ζεστή παρεΐστικη ατμόσφαιρα... "Good times", που λένε.

Ευχαριστώ λοιπόν τον Χρήστο Παπαδάκη για τη στέγη που μας προσέφερε όλα αυτά τα χρόνια, πρώτα στο Greek MorphOS Community και στη συνέχεια στο Amigaplanet. Τον ευχαριστώ και για τη συμμετοχή του και την συνδρομή του στο Retro Planet. Ένας κύκλος ολοκληρώθηκε, αλλά η ζωή δεν τελειώνει εδώ.

So long, Amigaplanet and thanks for the memories!

Μία ιστορική βιντεοκασέτα μέρος 2ον!

Κατάφερα - στ' αλήθεια νωρίτερα απ' ότι περίμενα - να ανεβάσω και το 2ο μέρος (την 2η βιντεοκασέτα, με λίγα λόγια) της σειράς "Sinclair ZX Spectrum Εισαγωγή στον προγραμματισμό" του David Redclift, την ελληνική έκδοση της οποίας επιμελήθηκε ο Νίκος Ρογκάκος, ο υπεύθυνος software support της ECS που εκείνα τα χρόνια ήταν η επίσημη αντιπροσωπεία της Sinclair Research Ltd. στην Ελλάδα.

Στο δεύτερο αυτό μέρος ο Redclift μας μαθαίνει τους διαφορετικούς τύπους μεταβλητών, τους πίνακες, τις εντολές READ και DATA, εντολές για τον χειρισμό των strings, τα user defined graphics και πολλά-πολλά ακόμη. Και, εννοείται, όλα αυτά στον κλασικό και πολυαγαπημένο ZX Spectrum 48K, τον πλέον επιτυχημένο home computer προερχόμενο από χώρα της Γηραιάς Ηπείρου στη δεκαετία του '80.

Οι δύο αυτές βιντεοκασέτες θεωρώ ότι μπορούν να αποτελέσουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ενασχόληση εάν έχετε μπροστά σας έναν ZX Spectrum και θέλετε επιτέλους να μάθετε τη χρήση του single key keyword συστήματος εισαγωγής αλλά και τα βασικά της γλώσσας BASIC που, πιστέψτε με, μπορεί να σας χαρίσει πολλές-πολλές ώρες χαράς και δημιουργικότητας.

Το πρώτο μέρος μπορείτε να το βρείτε εδώ.

Χρόνια σου πολλά, amiga.gr!

Δεν ξέρω εάν γνωρίζετε το amiga.gr αλλά, ακόμα κι αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, καλό είναι να το διορθώσετε πάραυτα! Ναι, δεν υπερβάλλω, ειδικά εάν είστε φίλος της Μεγάλης Κυρίας της Commodore (για τους φίλους Amiga) δεν υπάρχουν δικαιολογίες εάν δεν συμπεριλαμβάνετε το amiga.gr στην καθημερινή διαδικτυακή σας βόλτα.

"Καλά, τι το τρομερό δηλαδή παίζει με το amiga.gr και πρέπει σώνει και καλά να το παρακολουθώ;" θα ρωτήσετε (και με το δίκιο σας). Να σας πω, λοιπόν...

Το amiga.gr αποτελεί δημιούργημα ενός εκ των πλέον επιφανών χρηστών Amiga εν Ελλάδι, του Γιώργου Σωκιανού, κατά κόσμον γνωστού ως Walkero. Ο εν λόγω κύριος είναι εδώ και χρόνια από τους λίγους ανθρώπους που στηρίζει με κάθε τρόπο την αγαπημένη πλατφόρμα, προσφέροντας αφιλοκερδώς όπου και όπως μπορεί, χωρίς φανφάρες και τυμπανοκρουσίες, προσεγγίζοντας με σεμνότητα και ταπεινότητα σχεδόν οποιοδήποτε θέμα άπτεται της Amiga.

Το amiga.gr λοιπόν φτιάχτηκε κατ' εικόνα και καθ' ομοίωση του δημιουργού του. Χαρακτηρίζεται από τις πάμπολλες και περιεκτικότατες καταχωρήσεις που έχουν να κάνουν με νέα, παρουσιάσεις, οδηγούς και πολλά-πολλά ακόμα σε ένα περιβάλλον λιτό και λειτουργικό, χωρίς διαφημίσεις και λοιπά ενοχλητικά χαρακτηριστικά. Μάλιστα, επειδή ο Walkero έχει ιδιαίτερη ευαισθησία (και πολύ καλά κάνει, κατά την ταπεινή μου άποψη) με το συγκεκριμένο θέμα, το amiga.gr παίζει σωστά ακόμα και σε classic Amiga! Ναι, καλά ακούσατε, αν θέλετε εν έτει 2017 να σερφάρετε στο διαδίκτυο με την 1200άρα σας το amiga.gr αποτελεί τον ιδανικό προορισμό για εσάς!

Πριν λίγες ημέρες το amiga.gr γιόρτασε τα 5 χρόνια του, καθώς η όλη προσπάθεια βγήκε για πρώτη φορά στον "αέρα" του διαδικτύου τον Σεπτέμβριο του 2012. Πέντε ολόκληρα χρόνια έγκυρης και άμεσης πληροφόρησης, με σεβασμό στους αναγνώστες και μοναδική συνέπεια στην προσφορά αντικειμενικής ενημέρωσης για τα Αμιγκικά δρώμενα. Δεν μπορώ παρά να ευχηθώ ολόψυχα και ελικρινέστατα "Χρόνια Πολλά" στον Γιώργο και το amiga.gr, και να ελπίσω ότι θα βρίσκονται μαζί μας για πολλά-πολλά ακόμα χρόνια!

Μία ιστορική βιντεοκασέτα!

Είναι κάποιες φορές που μπορεί να σου συμβούν ευχάριστα πράγματα χωρίς να τα περιμένεις (αν και σίγουρα, είναι πολύ περισσότερες οι φορές που θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο). Μια απ' αυτές τις φορές λοιπόν, πριν από περίπου τρεισήμισι χρόνια, ένας καλός μου φίλος μου έφερε 2 πρωτότυπες βιντεοκασέτες από ένα video club που ξεφορτωνόταν παλιά σαβούρα. "Νομίζω ότι ο μόνος που μπορεί να βρει χρήσιμα αυτά τα σκουπίδια είσαι εσύ" μου έκανε δίνοντάς μου τις, φροντίζοντας ταυτόχρονα να μου κάνει ένα ωραίο δώρο αλλά και να με φέρει σε δυσάρεστη θέση (δεν θα πω ψέματα, ναι μεν "τα σκουπίδια του ενός είναι ο θησαυρός του άλλου" αλλά, από την άλλη, αν αναλογιστούμε ότι τα αντικείμενα του hobby μας αποτελούν για όλους τους υπόλοιπους "σκουπίδια" ίσως θα πρέπει να μας προβληματίσει λίγο...).

Τέλος πάντων, δίνοντας τόπο στην (ομολογουμένως σχεδόν αμελητέα) ξεφτίλα, εδέησα να κοιτάξω προσεκτικά τις βιντεοκασέτες: "Sinclair ZX Spectrum - Εισαγωγή στον προγραμματισμό" ήταν ο τίτλος. Γουάου! Ούτε καν γνώριζα ότι κάποτε είχε κυκλοφορήσει κάτι τέτοιο!

Η έκπληξή μου ήταν ακόμα μεγαλύτερη όταν διαπίστωσα ότι η "σειρά" των μαθημάτων αποτελούνταν από 2 μέρη, ένα στην κάθε βιντεοκασέτα, και ότι την επιμέλεια/παρουσίαση της ελληνικής (μεταγλωττισμένης) έκδοσης είχε κάνει ο (τότε) υπεύθυνος του software support της ελληνικής αντιπροσωπείας της Sinclair (E.C.S.), ο Νίκος Ρογκάκος.

"ΟΚ, πρέπει άμεσα να τις μετατρέψω σε ψηφιακή μορφή για να μην χαθούν", σκέφτηκα. Έτσι λοιπόν μπήκα στο τριπάκι να αποκτήσω ξανά, μετά από πολλά χρόνια, συσκευή video VHS. Και ναι, μερικούς μήνες μετά, τα κατάφερα. Όλα αυτά κάπου στο 2014. Αν αναρωτιέστε τι μεσολάβησε από τότε μέχρι τώρα που μπήκα στη διαδικασία να ανεβάσω το 1ο μέρος στο youtube, θα σας απαντήσω με μία λέξη: οκνηρία!

Ναι, δεν λέω, μπορεί όλο αυτό το διάστημα να ασχολήθηκα με δεκάδες (εκατοντάδες;) πράγματα και projects, αλλά ποτέ μου δεν αξιώθηκα να συνδέσω αυτό το έρμο το video για να περάσω τις κασέτες στον υπολογιστή και να τις μετατρέψω σε ψηφιακή μορφή. Και, όχι μόνο αυτό, αλλά δεν ήξερα στην πραγματικότητα καν αν έπαιζαν και σε τι κατάσταση βρίσκονταν! Nice...

Fast forward 3 χρονάκια αργότερα λοιπόν και, σε μία από τις λιγοστές - είναι η αλήθεια - πλέον επισκέψεις μου σε ένα φωτογραφείο της γειτονιάς για την εκτύπωση κάποιων φωτογραφιών, πήρε το μάτι μου μια ταμπελίτσα: "μετατροπή των παλιών σας κασετών βίντεο σε DVD", έλεγε. "Πόσο πάει τούτο;", ρώτησα. "5€/κασέτα" πήρα την απάντηση. Μάλιστα. Για 5€/κασέτα εγώ είχα τις κασέτες και κάθονταν 3 χρόνια τώρα!

Μην τα πολυλογώ άλλο, με συνοπτικές διαδικασίες (και 10 ολόκληρα ευρώ, πού το πάτε αυτό;) έκανα ό,τι έπρεπε να κάνω και πλέον τα 2 μέρη της σειράς "Sinclair ZX Spectrum - Εισαγωγή στον προγραμματισμό" με την ελληνική μεταγλώττιση βρίσκονται σε ψηφιακή μορφή ώστε να αντιμετωπίσουν απροβλημάτιστα το πέρασμα του χρόνου. Ήδη ανέβασα το 1ο μέρος, το οποίο και μπορείτε να παρακολουθήσετε είτε εδώ, είτε στο youtube. Για όσους ενδιαφέρονται πραγματικά για να μάθουν πώς χρησιμοποιείται και πώς προγραμματίζεται ένας Sinclair ZX Spectrum (έστω, τα βασικά) το video που ακολουθεί θα φανεί ιδιαιτέρως χρήσιμο. Για τους υπόλοιπους, αξίζει μια ματιά μόνο και μόνο από ιστορικό (και ολίγον νοσταλγικό) ενδιαφέρον.

Enjoy!

Κυκλοφόρησε το 17ο τεύχος του περιοδικού Retro Planet!

Τι, νομίζατε ότι σας ξεχάσαμε;

"13 Σεπτεμβρίου έφτασε κιόλας, τι να 'γινε;" θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί. "Τίποτα δεν έγινε", είναι η απάντηση. "Είμαστε εδώ".

Ναι, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι καθυστερήσαμε 5-10 μέρες αλλά, really? Έντυπα που διαβάζαμε επί χρόνια απλά σταματούν να κυκλοφορούν, κανάλια κλείνουν, μαγαζιά κατεβάζουν ρολλά οριστικά και αμετάκλητα κι όμως εμείς, το μικρό - αλλά αποκλειστικά έντυπο - χομπίστικο περιοδικό για το retro computing και το retro gaming είμαστε εδώ σταθερά, κάθε 3 μήνες εδώ και 4 ολόκληρα χρόνια για να σηματοδοτούμε με την κυκλοφορία του κάθε τεύχους μας την έναρξη μιας νέας εποχής.

Τώρα, με την έλευση του φθινοπώρου (επιτέλους) και του 17ου τεύχους του Retro Planet νιώθουμε κάπως σαν να ολοκληρώνεται ένας κύκλος. Όχι, μην φοβάστε, δεν υπάρχει σε αυτό κάποιο υπονοούμενο για αναστολή ή οριστική διακοπή της κυκλοφορίας μας ή κάτι τέτοιο (μακριά από μας!), απλά αναφέρομαι στην συνέντευξη-ποταμό του Trevor Dickinson. Βλέπετε, ο άνθρωπος το όνομα του οποίου είναι συνώνυμο σχεδόν με οτιδήποτε άπτεται της Amiga στην τρέχουσα χιλιετία αποφάσισε να μας τιμήσει ξανά και να μοιραστεί μαζί μας τις σκέψεις και τα όνειρά του για την δημοφιλέστατη πλατφόρμα, όπως ακριβώς είχε κάνει και στο παρθενικό μας τεύχος, πίσω στον Σεπτέμβριο του 2013. Εξ' ου και η φωτογραφία του Trevor αγκαλιά με το Retro Planet #1 που κοσμεί μέρος του εξωφύλλου μας...

Αλλά νομίζω ότι έφτασε η ώρα να αφήσω στην άκρη όλα τα υπόλοιπα και να σας πω δυο λόγια για το τι μπορείτε να διαβάσετε στο νέο τεύχος του Retro Planet. Πάμε, λοιπόν!

Το 17ο τεύχος του Retro Planet περιστρέφεται βασικά γύρω από δύο πόλους, αυτόν του Commodore 64 και αυτόν του Trevor Dickinson, κάτι που γίνεται άμεσα αντιληπτό αν προσέξει κάποιος το υπέροχο εξώφυλλο που φιλοτέχνησε για μία ακόμα φορά ο Σταμάτης Πιππής με βάση το εξαιρετικό φωτογραφικό υλικό που προσέφερε για μία ακόμη φορά ο Αντώνης Νικολάου.

Ξεκινώντας το ξεφύλλισμα του τεύχους μας υποδέχεται - όπως κάθε φορά - ο αρχισυντάκτης μας Χρήστος Παπαδάκης με το editorial του για να τον ακολουθήσουν οι δύο στήλες του Νίκου Κανελλόπουλου back-to-back, ήτοι οι ξεχωριστές retro αναδρομές και τα πάντα ενδιαφέροντα retro νέα.

Τις στήλες του Νίκου διαδέχεται το Amiga news, δια χειρός Στέφανου Καρούσου. Τα περαιτέρω λόγια περιττεύουν όταν ο "Τσάρος του nextgen" αναλαμβάνει την πληροφόρησή μας!

Στη συνέχεια μπορεί κανείς να απολαύσει τα 8/16 bits reviews από το χεράκι του υπογράφοντα με εκτενείς παρουσιάσεις των The Bear Essentials, Let's Invade, Tracker Hero AGA και Spyders. Είπαμε, το βάρος σε αυτό το τεύχος πέφτει κυρίως στον Commodore 64...

...οπότε μάλλον φυσιολογικά η στήλη 8 magic bits του τεύχους είναι αφιερωμένη στον πλέον επιτυχημένο home computer όλων των εποχών, το απόλυτο all time classic, την πολυαγαπημένη "ψωμιέρα", τον ένα και μοναδικό 64άρη!

Φτάνοντας προς τη μέση του τεύχους έρχεται η ώρα του Trevor Dickinson: αν θέλετε να μάθετε από πρώτο χέρι προς ποια κατεύθυνση θα κινηθεί η πλατφόρμα της Amiga τα επόμενα χρόνια, ποια προϊόντα θα κυκλοφορήσουν και ποια είναι τα σχέδια για το μέλλον μείνετε ήσυχοι, καθώς ο Trevor αποκαλύπτει τα πάντα μετά το στενό μαρκάρισμα του Χρήστου Παπαδάκη!

Αλλάζοντας εντελώς το κλίμα, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος κάθεται στη θέση του οδηγού για να σας ταξιδέψει στο χρόνο, ξεκινώντας από το 1986, με αντικείμενο - τι άλλο; - τα racing games. Φορέστε τις ζώνες σας κι ετοιμαστείτε!

Μιας και είδαμε ότι η ανταπόκριση των αναγνωστών μας στο θέμα για τους Iron Maiden που δημοσιεύσαμε στο 15ο τεύχος του περιοδικού ήταν ενθουσιώδης, αποφασίσαμε να σας δώσουμε λίγο ακόμα: αυτή τη φορά η πένα του Βασίλη Κωστόπουλου μας μεταφέρει τις εμπειρίες του από τις δύο συναυλίες της μεγαλύτερης heavy metal μπάντας όλων των εποχών που παρακολούθησε στην Ο2 arena του Λονδίνου. Up the Irons!

Στα πλαίσια της στήλης Lost Treasures ο Στέφανος Καρούσος μας παρουσιάζει το (όντως λησμονημένο) Slave Zero, προτού πετάξει τη σκυτάλη στο σκοτεινό, υγρό και αραχνιασμένο σπήλαιο στο οποίο κατοικοεδρεύει ο adventure guru του περιοδικού Αντώνης Ηλιάκης. Ο τελευταίος, αφού μοιραστεί μαζί μας μερικά ενδιαφέροντα νέα από τον χώρο των adventure games θα μας παρουσιάσει αναλυτικά ένα εξαιρετικό και φρεσκότατο παιχνίδι για τον Amstrad CPC 6128, το μοναδικό Doomsday Lost Echoes.

Το 17ο τεύχος του Retro Planet ολοκληρώνεται όπως πάντα με ένα μουσικό θέμα. Αυτή τη φορά έχουμε κάτι ομολογουμένως ιδιαίτερο, καθώς, στα πλαίσια της στήλης Σκάσε & άκου ο Βασίλης Κωστόπουλος μας παρουσιάζει την δική του, γκαζιάρικη και dark οπτική για τα τέσσερα πρώτα albums των Metallica. Ναι, καλά διαβάσατε, τα ιστορικά Kill 'em All, Ride The Lightning, Master of Puppets και ...And Justice for All έχουν την τιμητική τους - όπως άλλωστε μας ζήτησαν οι αναγνώστες του περιοδικού.

Εάν ενδιαφέρεστε να αποκτήσετε το 17ο τεύχος του Retro Planet μπορείτε να το κάνετε είτε συμπληρώνοντας την κατάλληλη φόρμα, είτε επικοινωνώντας μέσω email με τη διεύθυνση του περιοδικού.

Επισκευάστε τον ZX Spectrum σας με τα χεράκια σας!

Υπάρχουν προφανώς ορθοί και λανθασμένοι τρόποι να χρησιμοποιήσει κάποιος την τεχνολογία - δεν χρειάζεται να είναι κανείς φωστήρας για να το καταλάβει αυτό. Αν θέλετε ένα πραγματικά καλό παράδειγμα, δείτε το internet: από τη μία είναι γεμάτο με άπειρη ψηφιακή σαβούρα, από μανιφέστα και οδηγούς κατασκευής βομβών από φανατικούς και τρομοκράτες μέχρι και δισεκατομμύρια ανορθόγραφες και άθλια εκφρασμένες απόψεις διαφόρων "πυροβολημένων" επί παντός επιστητού. Από την άλλη όμως, υπάρχει και η καλή χρήση αυτού του κολοσσιαίου δικτύου υπολογιστών και λοιπών συσκευών: η άμεση επικοινωνία και πληροφόρηση, η παροχή βοήθειας εξ αποστάσεως σε κάποιον που βρίσκεται σε ανάγκη αυτής και, φυσικά, ο διαμοιρασμός της γνώσης - το βασικότερο κατ' εμέ πλεονέκτημα του διαδικτύου.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτό το τελευταίο, προσωπικά ενθουσιάζομαι όταν συναντάω sites, οδηγούς ή videos που ανιδιοτελώς έχει μπει κάποιος ή κάποιοι στον κόπο να δημιουργήσει ώστε να βοηθήσει τους συνανθρώπους του (ή έστω εκείνους που έχουν το ίδιο hobby με τον αυτόν). Μία τέτοια περίπτωση είναι τα videos που ακολουθούν...

Στα videos αυτά που τα οφείλουμε στον Άκη (pluto63), μπορούμε να δούμε και - το κυριότερο - να μάθουμε πώς μπορεί να επισκευαστεί ένας Sinclair ZX Spectrum εφ' όσον διαθέτουμε κάποια βασικά εργαλεία και κάποια ανταλλακτικά. Ο Άκης έχει κάνει εξαιρετική δουλειά καθώς δεν εστιάζει μόνο στο "πως" αλλά μας εξηγεί και το "γιατί", καθιστώντας έτσι την πλειοψηφία των hardware επισκευών που μπορεί να χρειαστούν ώστε να επαναφέρουμε έναν ZX Spectrum στη ζωή μία σχετικά απλή και σίγουρα ιδιαίτερα κατανοητή διαδικασία. Προσωπικά κόντεψα να πάθω κατάθλιψη όταν είδα τα videos για πρώτη φορά, καθώς θυμήθηκα πόσους προβληματικούς ZX Spectrum και ZX Spectrum+ (σίγουρα πάνω από 15!) είχα πουλήσει στο παρελθόν έναντι πινακίου φακής καθώς δεν γνώριζα πώς να τους επισκευάσω. Και δεν το αναφέρω αυτό για τα χρήματα που πιθανώς να έχασα, αλλά για την ικανοποίηση που θα ένιωθα ξαναφέρνοντας στη ζωή έστω και έναν από αυτούς...

Κάλιο αργά παρά ποτέ όμως: τώρα πλέον, με οδηγό τα δύο αυτά videos του Άκη - τον οποίο και ευχαριστώ θερμά - αισθάνομαι έτοιμος να αντιμετωπίσω τον επόμενο ZX Spectrum με πρόβλημα που θα βρεθεί στο διάβα μου. Παρακολουθήστε κι εσείς τα videos - κάντε και κανένα like - και είμαι βέβαιος πως το ίδιο θα αισθανθείτε και εσείς!

8 Shades of Black για Commodore 16

Η ιστορία των υπολογιστών της σειράς TED της Commodore είναι ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα για όσους την γνωρίζουν. Αν και από όλα τα μοντέλα που είχαν δρομολογηθεί τελικά κυκλοφόρησαν μόνο 4 (στην ουσία 3, καθώς Commodore 264 και Commodore Plus/4 ήταν ο ίδιος υπολογιστής με διαφορετικό όνομα) το μεγάλο τους πρόβλημα και ο λόγος που δεν είχαν την αναμενόμενη εμπορική επιτυχία ήταν το ότι ούτε η ίδια η Commodore γνώριζε πού ακριβώς έπρεπε να τους τοποθετήσει τιμολογιακά στη γκάμα των home computers της. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την φυγή του Jack Tramiel και την αλλαγή της διοίκησης οδήγησε σε αδιέξοδο - αδιέξοδο το οποίο κατέστη ακόμα περισσότερο εμφανές με την προσπάθεια της εταιρίας να μην κόψουν οι Commodore 16 και Plus/4 πωλήσεις από την εμπορική ναυαρχίδα της CBM, τον "πολύ" Commodore 64.

Κι όμως, παρόλο που απέτυχαν εμπορικά (ειδικά ο Plus/4), οι υπολογιστές της σειράς TED σε ορισμένους τομείς ήταν ανώτεροι του 64άρη ενώ, ειδικά ο Commodore 16, ήταν και αρκετά φθηνότερος!

Οι Commodore 16 και Plus/4 λοιπόν διέθεταν κατά πολύ ανώτερη διάλεκτο BASIC σε σχέση με τον πρόγονό τους, μεγαλύτερη χρωματική παλέτα (121 αντί 16 χρωμάτων) αλλά και κεντρικό επεξεργαστή χρονισμένο σε διπλάσια συχνότητα λειτουργίας! Ο μύθος ότι "δεν μπορούσαν να παίξουν παιχνίδια" λόγω της απουσίας των hardware sprites του Commodore 64 είναι απολύτως αναληθής καθώς, όπως οι περισσότεροι γνωρίζουμε, τα hardware sprites δεν αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία αξιοπρεπών παιχνιδιών. Να θυμίσω στο σημείο αυτό ότι οι Sinclair ZX Spectrum, Amstrad CPC αλλά και Atari ST ΔΕΝ διέθεταν hardware sprites, αλλά μια χαρά παιχνίδια είχαν!

Αυτό που θέλω να καταστεί σαφές με τα παραπάνω είναι ότι στην πραγματικότητα τα συμπαθή μαύρα μηχανήματα της Commodore απέτυχαν εμπορικά όχι γιατί ήταν ανεπαρκείς υπολογιστές αλλά μάλλον γιατί απλά δεν βρήκαν τη θέση που τους αντιστοιχούσε στην αγορά και δεν προωθήθηκαν με σωστό τρόπο από την Commodore. Είναι μάλιστα γεγονός ότι αρκετές παραγωγές των τελευταίων ετών για τον Commodore Plus/4 απέδειξαν του λόγου το αληθές, είτε επρόκειτο για παιχνίδια είτε (κυρίως) για demos.

Από την άλλη, αν και διέθετε ακριβώς το ίδιο hardware (αλλά το 1/4 της μνήμης RAM) ο Commodore 16 δεν είχε τη ίδια τύχη, με τη συντριπτική πλειοψηφία των κυκλοφοριών να αφορούν τον μεγάλο του αδελφό κι όχι τον ίδιο. Έτσι, όταν "πέτυχα" το 8 Shades of Black χάρηκα και με το παραπάνω, καθώς πρέπει να είναι το μοναδικό "σοβαρό" (και ενίοτε εντυπωσιακό) demo που υπάρχει για τον 16άρη εκεί έξω!

Το 8 Shades of Black είναι στην ουσία μια συλλογή από 11 διαφορετικά demos, που μπορούμε από το αρχικό menu να τα βάλουμε να παίξουν με τη σειρά, χαρίζοντάς μας γύρω στα 17 λεπτά εντυπωσιακών εφέ, όμορφων και πολύχρωμων γραφικών, καλής μουσικής και ταχύτατου hardware scrolling προς οποιαδήποτε κατεύθυνση που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από αυτό του Commodore 64.

Η παρακολούθηση του 8 Shades of Black καθιστά σαφές ότι ο "μικρός" Commodore 16 έχει στην ουσία ελάχιστα πράγματα να ζηλέψει από τον 64άρη, και στα σημεία όπου υπολείπεται (ήχος) οι διαφορές είναι μικρές. Αν διαθέτετε κάποια συσκευή τύπου SD2IEC (και φυσικά έναν Commodore 16 ή Plus/4) μπορείτε να κατεβάσετε το demo από εδώ. Αν όχι, δείτε απλά το video!

Quad Core για Commodore 64

Ας πούμε ότι θέλετε να φτιάξετε ένα demo στον Commodore 64 με ανάλυση 4πλάσια της υψηλότερης δυνατής που μπορεί να προσφέρει το ιστορικό μηχάνημα, ήτοι 640 x 400 pixels.

Ας υποθέσουμε επίσης ότι τα 3 κανάλια ήχου που προσφέρει το αειθαλές SID δεν σας φτάνουν, καθώς εσείς θα νιώθατε πιο άνετα με... 12!

"Όνειρα θερινής νυκτός" θα πει κάποιος και με το δίκιο του. Κι όμως, τα μέλη του Singular Crew αποφάσισαν ότι όχι, δεν είναι έτσι και έκαναν αυτό που μέχρι τώρα θεωρούταν αδύνατο, δηλαδή ένα demo για Commodore 64 που να παίζει στα 640 x 400 pixels με 12 κανάλια ήχου ταυτόχρονα. Πώς το κατάφεραν αυτό; Μα, πολύ απλά, χρησιμοποιώντας 4 (ναι, τέσσερεις!) Commodore 64!

Η ιδέα είναι ιδιαίτερα απλή στην σύλληψη (ο κάθε 64ρης αναλαμβάνει το 1/4 της οθόνης) αλλά φυσικά πολύ πιο δύσκολη στην πραγματοποίηση. Οι sceners του Singular Crew πάντως τα κατάφεραν κι έτσι, το νέο τους demo με τον απλό και περιεκτικό τίτλο Quad Core κέρδισε με χαρακτηριστική ευκολία την πρώτη θέση στο demoparty Function 2017.

Απλά απολαύστε:

Μεταφορές από coin ops: Ikari Warriors

Το 1985 βγαίνει στις κινηματογραφικές αίθουσες από τον σκηνοθέτη George P. Cosmatos το sequel της ταινίας Rambo: The First Blood. Με πρωταγωνιστή τον Sylvester Stallone και φέροντας τον ευφάνταστο (;) τίτλο Rambo: First Blood Part II κάνει πρεμιέρα στις 22 Μαΐου, εισπράττοντας τη χλεύη των κριτικών και, ταυτόχρονα, τη λατρεία του κοινού!

Νιώθω τσαντισμένος. Και βρεγμένος. Και δυσκοίλιος. Ευτυχώς που θυμήθηκα να φορέσω την κορδέλα στο κεφάλι!

Η υπόθεση της ταινίας; Ο (βετεράνος) John Rambo δέχεται να αναλάβει τη μυστική αποστολή που του αναθέτει η κυβέρνηση των Η.Π.Α., να πάει δηλαδή μόνος του στο Βιετνάμ, 12 χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου, για να ψάξει για Αμερικανούς στρατιώτες αιχμαλώτους πολέμου. Κι αν τους βρει, να τους ελευθερώσει. Για όσους δεν το πρόσεξαν, το ξαναγράφω: μόνος του!

Το Rambo: First Blood Part II θα ξεκινήσει μία μόδα που θα κρατήσει για χρόνια, αυτή του μοναχικού πολεμιστή που προτάσσει τα στήθη του απέναντι σε ορδές εχθρών. Και τους κερδίζει. Πάνω σε αυτή την απλοϊκή υπόθεση θα βασιστούν δεκάδες ταινίες και videogames στα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Ένα από τα πιο γνωστά και επιτυχημένα videogames που βασίστηκαν στο Rambo είναι και το Ikari Warriors της εταιρίας SNK που κυκλοφόρησε στα "ουφάδικα" το 1986, ένα μόλις χρόνο μετά την ταινία.

Το Ikari Warriors

Οι ομοιότητες του Ikari Warriors με το Rambo: First Blood Part II είναι τόσες πολλές που βγάζουν μάτι: ο ήρωάς μας είναι ημίγυμνος (δεν έχει νόημα να είσαι "χτιστός" αν δεν το δείχνεις) και φοράει κορδέλα στο κεφάλι (όχι, δεν είναι τενίστας). Θα τα βάλει με τις ορδές των επαναστατών προκειμένου να φτάσει στο χωριό Ikari (προφανώς!) και να ελευθερώσει τον διοικητή του, τον συνταγματάρχη Ralf. Κατά διαβολική σύμπτωση, ο ιαπωνικός τίτλος του Rambo: First Blood Part II ήταν "Rambo: Ikari no dasshutsu"!

Αυτό που έκανε το Ikari Warriors ξεχωριστό ήταν η δυνατότητα να παίξουν δύο παίκτες ταυτόχρονα - στα ηλεκτρονικά παιχνίδια εκείνης της εποχής ο όρος multiplayer σήμαινε "παίξε εσύ το κανονάκι σου και μετά θα παίξω εγώ το δικό μου". Επίσης, είχε πολύ καλά γραφικά και ομαλότατη κίνηση καθώς και το πρωτοποριακό χαρακτηριστικό της οδήγησης οχημάτων - συγκεκριμένα τανκ.

Το Ikari Warriors έγινε μεγάλη επιτυχία παγκοσμίως, με αποτέλεσμα να πουληθούν τα δικαιώματά του από την SNK για μεταφορά του coin op στους home υπολογιστές. Τα δικαιώματα στην Ευρώπη τα πήρε η εταιρία Elite και στην Αμερική η Data East. Στην Ιαπωνία, τις μεταφορές τις έκανε η ίδια η SNK. Στη συνέχεια του άρθρου θα ασχοληθούμε με τις μεταφορές του παιχνιδιού στα home micros που ήταν δημοφιλή στη χώρα μας, δηλαδή τα 8μπιτα Sinclair ZX Spectrum, Commodore 64 και Amstrad CPC καθώς και τα 16μπιτα Atari ST και Commodore Amiga...

ZX Spectrum

Είσαι Spectrum gamer. Έχουν περάσει από την οθόνη του υπολογιστή σου δεκάδες παιχνιδάρες, όλες τους σε υψηλή - για την εποχή - ανάλυση καθώς τα πάντα στον Spectrum απεικονίζονται σε 256 x 192 pixels. Τα χρήματα που οι άλλοι έχουν ξοδέψει σε hardware, εσύ τα έχεις ξοδέψει σε παιχνίδια. Θα έπρεπε να αισθάνεσαι τυχερός. Κι όμως, κάτι σε τρώει, κάτι βαθιά μέσα σου: ναι, σωστά, δεν αντέχεις άλλη διχρωμία!

Παρά την έλλειψη χρωμάτων, τα γραφικά είναι καθαρά και ευδιάκριτα

Δυστυχώς, για μία ακόμα φορά ατύχησες: ο ήρωάς σου είναι κίτρινος. Το έδαφος είναι κίτρινο. Οι βράχοι είναι κίτρινοι. Τα τανκς είναι κίτρινα. Οι εχθροί σου είναι κίτρινοι. Η βλάστηση στο περιθώριο είναι πράσινη (πώς;)!

Το loading screen του Ikari Warriors στον Spectrum

Για να αποφευχθεί το φαινόμενο του color clashing, πολύ νωρίς στην πορεία του Spectrum οι developers κατέληξαν στο να αποφεύγουν τη χρήση πολλών χρωμάτων στην οθόνη τα οποία και θα αλληλοεπικαλύπτονται με αποτέλεσμα ένα sprite που ξεκινάει από τα αριστερά ως κόκκινο να φτάνει στα δεξιά ως μπλε αφού έχει αλλάξει και 2-3 χρώματα στην πορεία! Επέλεξαν λοιπόν τη μέθοδο της διχρωμίας, χωρίζοντας δηλαδή την οθόνη σε μεγάλες περιοχές με 2 χρώματα η καθεμία, της οποίας τα sprites δεν θα μετακινούνταν σε άλλη περιοχή, συνεπώς δεν θα άλλαζαν και χρώμα. Με τον τρόπο αυτό φτιάχτηκε και η μεταφορά του Ikari Warriors και, επιτρέψτε μου να πω, με εξαιρετικά αποτελέσματα: το παιχνίδι είναι εθιστικό, τα γραφικά του καλοσχεδιασμένα και ευδιάκριτα και τα περισσότερα στοιχεία της arcade έκδοσης έχουν μεταφερθεί με επιτυχία. Μόνα προβλήματα ο ήχος (παντελής έλλειψη μουσικής, γελοία ηχητικά εφέ) και το scrolling που δεν είναι ιδιαίτερα ομαλό, χωρίς πάντως να κουράζει.

Amstrad CPC

Η έκδοση του Ikari Warriors για τους Amstrad CPC, σε αντίθεση με ό,τι κατά κανόνα συνέβαινε εκείνα τα χρόνια, δεν είναι ίδια με την έκδοση για Spectrum. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι χάριν ευκολίας και μείωσης του κόστους και του χρόνου παραγωγής, οι developers συνήθιζαν να μεταφέρουν αυτούσιες τις εκδόσεις των παιχνιδιών του Spectrum στον Amstrad, με αποτέλεσμα να μη γίνεται εκμετάλλευση των έξτρα δυνατοτήτων του τελευταίου.

Τα γραφικά είναι πολύχρωμα και καλοσχεδιασμένα

Τα γραφικά του παιχνιδιού χρησιμοποιούν όλη τη χρωματική παλέτα του Amstrad δίνοντας ένα πολύ καλό αποτέλεσμα. Τα sprites είναι καλοσχεδιασμένα και ευδιάκριτα και το μόνο πρόβλημα είναι το scrolling, που είναι αρκετά απότομο. Αν και κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού η μουσική απουσιάζει, τα ηχητικά εφέ είναι αρκετά και πλήρως λειτουργικά. Συνολικά, η έκδοση του Ikari Warriors για τους Amstrad CPC είναι από τις καλύτερες μεταφορές από ηλεκτρονικά που έχουν γίνει για τη συγκεκριμένη πλατφόρμα.

Άρπα τη χειροβομβίδα σου!

Commodore 64

Θα έλεγε κανείς ότι σύμφωνα με τη λογική, οι κάτοχοι Commodore 64 θα είχαν την τύχη να έχουν στα χέρια τους την καλύτερη μεταφορά του Ikari Warriors (τουλάχιστον σε 8μπιτο υπολογιστή): όχι μόνο ο Commodore είχε (θεωρητικά) το καλύτερο hardware, αλλά, λόγω της επιτυχημένης πορείας του και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού κυκλοφόρησαν 2 διαφορετικές μεταφορές του Ikari Warriors για το συγκεκριμένο format, μία από την Elite software όπως και για τους Spectrum και Amstrad και μία από την Data East. Θα δούμε και τις 2 εκδόσεις ξεχωριστά.

Η έκδοση της Elite (Ευρώπη)

Η έκδοση της Data East (Η.Π.Α.)

Η έκδοση της Elite

Κρίνοντας από της επιτυχημένες μεταφορές της ίδιας εταιρίας στις εκδόσεις των υπόλοιπων 8μπιτων, θα περίμενε κανείς μία τουλάχιστον αξιοπρεπή μεταφορά και στον Commodore 64. Αμ δε!

Το loading screen. Ό,τι καλύτερο θα δείτε στην έκδοση του C64!

Τα power ups θυμίζουν τούβλα από το Arkanoid!

Τα γραφικά του περιβάλλοντος είναι συνολικά καλά και με σωστή επιλογή των χρωμάτων. Το scrolling είναι ομαλότατο και, επιτέλους, έχουμε και ingame μουσική (όχι όμως το κανονικό theme για κάποιο λόγο). Δυστυχώς, τα καλά τελειώνουν εδώ: τα sprites είναι χοντροκομμένα και κακοσχεδιασμένα καθώς και μικρότερα από ότι θα έπρεπε (με αποκορύφωμα τα sprites των τανκς και των ελικοπτέρων). Η κίνηση του ήρωα και των στρατιωτών του εχθρού και η όλη αισθητική του παιχνιδιού θυμίζουν άσχημη υλοποίηση του Commando - που, για όσους γνωρίζουν, αν και ομοειδούς θεματολογίας είναι εντελώς διαφορετικό από το Ikari Warriors. Τα power ups είναι τόσο χοντροκομμένα που δεν έχει γίνει καν ο κόπος να έχουν το αρχικό του bonus που παίρνουμε (L, S, F κλπ). Γενικά το παιχνίδι χωρίς να είναι πολύ κακό αποπνέει μια αίσθηση προχειρότητας και, το χειρότερο, στο gameplay δεν θυμίζει σε τίποτα τον εικοσαρικοφάγο πρόγονό του.

Η έκδοση της Data East

Οποιοδήποτε εννοιολογικό λεξικό σέβεται τον εαυτό του, πρέπει απαραίτητα να τοποθετήσει την έκδοση του Ikari Warriors της Data East δίπλα στο λήμμα "εξάμβλωμα": το παιχνίδι είναι μνημειωδώς κακό και θεωρώ ότι ο χαρακτηρισμός αυτός είναι επιεικής!

Η κακή η μέρα από το πρωί φαίνεται!

Για κάποιο αδιευκρίνιστο λόγο όλα σχεδόν τα sprites είναι μπλε!

Κατ’ αρχάς, οι πίστες είναι σχεδιασμένες λες και ο προγραμματιστής είχε παίξει μια φορά το ηλεκτρονικό και μετά σχεδίασε ό,τι θυμόταν! Όχι, δεν ακολουθούν τη σχεδίαση του arcade αλλά αυτό δεν λέει και τίποτα αφού, το μόνο που θυμίζει το πρωτότυπο παιχνίδι είναι η ingame μουσική (ναι, εδώ χρησιμοποιήθηκε το κανονικό tune). Το μεγάλο πρόβλημα του παιχνιδιού είναι ότι τα sprites είναι δίχρωμα και κάποιες φορές λόγω μικρού contrast με τον περιβάλλοντα χώρο απλά δεν φαίνονται (ένα καλό παράδειγμα είναι τα τανκς του εχθρού). Επίσης, ο τρόπος και οι σχηματισμοί με τους οποίους εμφανίζονται οι αντίπαλοι στρατιώτες δεν ξέρω αν προέρχεται από κάποιο άλλο παιχνίδι, αλλά αυτό σίγουρα δεν είναι το Ikari Warriors! Αν η προηγούμενη έκδοση (Elite) θύμιζε κακέκτυπο του Commando, αυτή θυμίζει κακέκτυπο της σκιάς του κακού εαυτού του Who Dares Wins. Με διαφορά η χειρότερη μεταφορά του Ikari απ’ αυτές που δοκιμάσαμε...

Amiga

Η έκδοση του Ikari Warriors για την Amiga, όπως και θα ήταν αναμενόμενο, είναι η καλύτερη από όσες δοκιμάσαμε. Από τη στιγμή που η Elite κατόρθωσε να φτιάξει αξιοπρεπείς μεταφορές στους Spectrum και Amstrad με τα 48Κ και τα 64Κ μνήμης αντίστοιχα, προφανώς η αποστολή της θα ήταν πιο εύκολη στην Amiga με τα 512Κ, τον 68000 και τα πολλά custom chips.

Αυτή μάλιστα, είναι καλή μεταφορά του Ikari Warriors

Επιτέλους σας βρίσκω, συνταγματάρχα!

Πράγματι, τα γραφικά είναι καθαρά και ευδιάκριτα με σωστή χρήση των χρωμάτων και γενικά φέρνουν πολύ σε αυτά του coin op. Μικρές ατέλειες είναι η μη ύπαρξη σκιάς στις σφαίρες και τις χειροβομβίδες καθώς και το sprite του παίκτη που είναι κάπως πιο… κοντόχοντρο (!) σε σχέση με το original αλλά αυτά είναι μάλλον πταίσματα. Το scrolling είναι όπως αναμενόταν ομαλό (Amiga είναι αυτή) και η μουσική του ηλεκτρονικού έχει μεταφερθεί αυτούσια και ακούγεται καθ’ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού, προσθέτοντας ένα ακόμα θετικό στοιχείο στην όλη εμπειρία. Συνολικά, πρόκειται για ένα πολύ καλό port.

Atari ST

Όσα ισχύουν για την περίπτωση της έκδοσης της Amiga, ισχύουν πάνω-κάτω και για την έκδοση του Atari ST στον οποίο, αν και δεν υπήρχαν τα ίδια custom chips για γραφικά, ήχο, scrolling κλπ, υπήρχε ο 68000 και τα 512Κ μνήμης RAM. Σκεφτείτε ότι το ίδιο το ηλεκτρονικό είχε 3 8μπιτους επεξεργαστές (Zilog Z80A)!

Μόνος μου και όλοι σας!

Ποιος ηλίθιος πάρκαρε το φορτηγό στην άκρη της γέφυρας ;

Η έκδοση του Atari ST είναι γενικά πανομοιότυπη με αυτή της Amiga - και αυτό, όπως καταλαβαίνετε, είναι καλό. Οι μόνες διαφορές που εντόπισα είναι η μουσική και τα εφέ που ακούγονται λίγο πιο "επίπεδα" από τα αντίστοιχα της Amiga, πράγμα λογικό αν σκεφτεί κανείς ότι ο επεξεργαστής ήχου του ST ήταν χειρότερος από αυτόν της Amiga. Επίσης - και δε νομίζω να είναι ιδέα μου - έχω την αίσθηση ότι σε κάποια σημεία όπου μαζεύονται πάρα πολλά sprites ταυτόχρονα στην οθόνη, η κίνηση γίνεται λίγο απότομη, γεγονός που δεν συμβαίνει στην Amiga. Όλα αυτά όμως δεν είναι αρκετά για να χαλάσουν τις εντυπώσεις από το παιχνίδι, που είναι ευχάριστο και εθιστικό.

Αντί επιλόγου

Όπως είδαμε, το Ikari Warriors ήταν ένα coin op του οποίου η μεταφορά στα home micros της εποχής έτυχε γενικά καλής τύχης και μεταχείρισης, σε αντίθεση με κάποια άλλα παιχνίδια (μελανό σημείο οι εκδόσεις για τον Commodore 64). Στο άρθρο που διαβάσατε εξετάσαμε τις μεταφορές στα formats που ήταν πιο δημοφιλή στην Ελλάδα αλλά θα πρέπει να σημειωθεί ότι το παιχνίδι μεταφέρθηκε σχεδόν σε οποιοδήποτε format κυκλοφορούσε, με ποικίλα αποτελέσματα...

Η έκδοση του Commodore 16/Plus-4…

…και αυτή των MSX

Το άρθρο που διαβάσατε γράφτηκε τον Απρίλιο του 2013 και δημοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Retro Planet, τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς.