Κυριακή 20 Μαρτίου 2016

Atari ST για άσχετους

Atari ST λοιπόν... Ορμώμενος από το θέμα εξωφύλλου του τελευταίου τεύχους του Retro Planet και, φυσικά, το εξαιρετικό άρθρο/αφιέρωμα του Δημήτρη Μπούρα, αποφάσισα σε αυτό το άρθρο-οδηγό να ασχοληθώ με τον Atari ST, έναν υπολογιστή η κατοχή και η χρήση του οποίου παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα σε σχέση με άλλα μηχανήματα (από την σκοπιά πάντα του retro lover/gamer). Για να τα δούμε, λοιπόν...

  • Το κόστος κτήσης και χρήσης του είναι πολύ μικρό, ίσως και το μικρότερο όλων των υπολογιστών που έχουν παρουσιαστεί μέσα απ' αυτούς τους οδηγούς "για άσχετους".
  • Τα παιχνίδια του, σε αντίθεση με ό,τι μπορεί να σας έχουν μεταφέρει διάφοροι κακοπροαίρετοι φανατικοί της "αντίπαλης πλευράς", σε πολύ μεγάλο ποσοστό, είναι ίδια με αυτά της Amiga, με μόνη σαφή διαφοροποίηση στο ηχητικό κομμάτι.
  • Η software βιβλιοθήκη του είναι πολύ μεγάλη.
  • Η πλειοψηφία των παιχνιδιών του Atari ST είναι 1-2 δισκέτες και τρέχουν σε unexpanded μηχανήματα, με 512ΚΒ RAM.
  • Το format των δισκετών του Atari ST είναι ίδιο με αυτό του PC, πράγμα που σημαίνει ότι μπορείτε να μεταφέρετε τα images που θα κατεβάσετε από το internet πολύ εύκολα στον Atari σας, με τη χρήση ενός απλού PC, αποφεύγοντας έξτρα συσκευές όπως τα floppy emulators τύπου Gotek κλπ...
  • Έχει graphical user interface, το GEM, το οποίο μάλιστα είναι στην ROM του μηχανήματος. Άρα, τις πολύ απλές λειτουργίες μπορείτε να τις εκτελέσετε εύκολα και απλά με χρήση του mouse, χωρίς να χρειάζεται να αποστηθίσετε δύσκολες εντολές.
  • Είναι όμορφος! Εντάξει, αυτό θα μου πείτε ότι είναι υποκειμενικό και θα έχετε και δίκιο, αλλά, από όσες γνώμες έχω συλλέξει τα τελευταία χρόνια (πλην των φανατικών της Amiga, φυσικά!) καταλήγω στο συμπέρασμα ότι, γενικώς σαν εμφάνιση, αρέσει.
Ωραία λοιπόν, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε - μετά φυσικά από το πάντα απαραίτητο disclaimer...


ΝτισκLAMER
Ο συγγραφέας αυτού του βοηθητικού οδηγού χρήσης για παλαιούς υπολογιστές σας παρέχει το παρόν με μόνο σκοπό να σας βοηθήσει με τον πλέον ενδεδειγμένο και φτηνό τρόπο μπορεί να έρθει στο μυαλό του, ώστε να έχετε τον παλαιό σας υπολογιστή up and running. Οι λύσεις που προτείνονται ασφαλώς και δεν είναι οι μοναδικές, αλλά, στο μυαλό του γράφοντος όπου συνδυάζεται το τρίπτυχο "εμπειρία/τεχνικές γνώσεις/συνεχής αγωνία για τα ολοένα και μειούμενα εισοδήματα", αποτελούν τις πλέον ενδεδειγμένες ώστε να κάνετε τα ρετρο-γούστα σας χωρίς να σας "γδύσει" ο κάθε επιτήδειος και χωρίς να σιχτιρίζετε νυχθημερόν. Πολύ σημαντικό επίσης είναι το ότι θα σας προταθούν έτοιμες και πολύ συγκεκριμένες λύσεις, ώστε να αποφύγετε το ψάξιμο στο internet, τις noobικες ερωτήσεις σε fora κλπ. Άλλωστε, ο τροχός έχει ήδη προ πολλού ανακαλυφθεί - το να προσπαθεί ο καθένας μας να τον επανα-ανακαλύψει δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από waste of time! Τέλος, δεν φέρω την παραμικρή ευθύνη για οποιεσδήποτε βλάβες τυχόν προκαλέσετε στα αγαπημένα σας μηχανήματα ή και στον εαυτό σας: είπαμε, μπορώ να παράσχω οδηγίες, όχι να εξανθρωπίσω! Τέλος ντισκLAMER.

Επιλογή μοντέλου
Χα! Εδώ τα πράγματα είναι ΠΟΛΥ εύκολα: επειδή, όπως προανέφερα, η σημαντική πλειοψηφία του software του Atari ST έρχεται σε 1-2 δισκέτες, θα αποφύγουμε όλα τα μοντέλα με σκληρούς δίσκους και έξτρα δυνατότητες, ώστε να κρατήσουμε χαμηλά το budget μας. Με δεδομένο επίσης ότι οι STE/TT/Falcon έχουν θέματα συμβατότητας (και είναι και αισθητά ακριβότεροι) θα τους αποκλείσουμε και αυτούς. Να κάνω μια μικρή παρένθεση σε αυτό το σημείο και να σας πληροφορήσω ότι είναι στα μελλοντικά σχέδιά μου η δημιουργία ενός αντίστοιχου οδηγού για Atari STE με σκληρό δίσκο (για την ακρίβεια, Ultrasatan) αλλά στο παρόν θα ασχοληθούμε αποκλειστικά και μόνο με τους παλιούς, καλούς ST, STM, STF και STFM. Ολοκληρώνοντας την παρένθεση λοιπόν, θα αποκλείσω επίσης τον original Atari ST και ST+ λόγω των αρκετών έξτρα καλωδίων που απαιτούνται για το εξωτερικό disk drive. Επίσης, μείνετε μακριά από τα μοντέλα 520 STFM με το floppy drive μονής όψεως (ναι, κυκλοφόρησαν και τέτοια!), καθώς μόνο έξτρα προβλήματα θα σας δημιουργήσει. Συνεπώς, τελικά μένουμε να επιλέξουμε μεταξύ του Atari 520STFM και του 1040STF. Καθώς δεν θα μας απασχολήσει η ύπαρξη ή μη του RF modulator, προτείνω να καταλήξετε στον Atari 1040STF ο οποίος, με το 1ΜΒ μνήμης RAM που διαθέτει, θα τρέξει σχεδόν τα πάντα. "Και πόσο πάει ο 1040 ρε φίλε;", θα ρωτήσετε. Χμ, εδώ είναι το καλό: οι Atari ST είναι γενικά φτηνά μηχανήματα. Θεωρώ ότι με ένα ποσό της τάξεως των 60€-100€, ανάλογα με τα παρελκόμενα και την κατάσταση του μηχανήματος θα ξεμπερδέψετε με το θέμα της αγοράς. Βεβαιωθείτε ότι floppy disk drive και mouse port λειτουργούν και, αν δεν έχετε ποντίκι ή το ποντίκι της Atari με την 30 ετών μπίλια σας σπάει τα νεύρα, προμηθευτείτε αυτό. Θα σας κοστίσει 15,45 λίρες Αγγλίας με τα ταχυδρομικά πληρωμένα και θα σας επιτρέψει να χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε σύγχρονο USB mouse επιθυμείτε. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά "παίζει" και σε Amiga! Καθόλου άσχημα...

Εδώ θα ήθελα να συμπληρώσω κάποια πράγματα που μου υπέδειξαν οι φίλοι Mike και Turrican. Το πρώτο είναι ότι, εκτός από Atari 1040STF υπάρχει και Atari 1040STFM, οπότε μπορείτε κάλλιστα να προτιμήσετε έναν τέτοιο, εάν τον πετύχετε (η διαφορά είναι ο RF modulator).  Το δεύτερο είναι ότι θα ήταν προτιμότερο, εάν υπάρχει η δυνατότητα, να επιλέξετε κάποιον μεταγενέστερο Atari, με TOS v.1.04 (καλύτερη δυνατή υποστήριξη σε σκληρούς δίσκους και στο Ultrasatan, λιγότερα bugs και ταχύτερη λειτουργία) και υποστήριξη για blitter. Τέλος, καλό είναι ο Atari σας να διαθέτει θέση για blitter: πού ξέρετε, μπορεί στο μέλλον να σας έρθει η όρεξη για αναβάθμιση!


Για το θέμα της οθόνης τώρα, είναι γεγονός ότι σχεδόν τίποτα δεν δείχνει τόσο καλά όσο το official monitor της Atari, το SC1224. Επειδή όμως είμαστε στο 2016 και ούτε χρήματα έχουμε αλλά ούτε και χώρο (και η όρασή μας έχει αρχίσει να αδυνατίζει λόγω ηλικίας αλλά δεν το παραδεχόμαστε φυσικά) θα σας προτείνω την αγορά αυτού του SCART καλωδίου, που θα το έχετε στα χέρια σας ξοδεύοντας 12,48 λίρες Αγγλίας. Ο πωλητής είναι γνωστός και τα προϊόντα του ποιοτικά, οπότε δεν υπάρχει περίπτωση να έχετε θέματα. Χρησιμοποιώντας το καλώδιο αυτό μπορείτε να συνδέσετε τον Atari 1040STF που μόλις αγοράσατε σε μια οποιαδήποτε LCD ή CRT οθόνη με είσοδο SCART και θα έχετε τη δυνατότητα να δείτε την χαμηλή (320x200 pixels) και την μεσαία (640x200 pixels) ανάλυση του Atari. Εάν για οποιονδήποτε λόγο θέλετε να χρησιμοποιήσετε και την υψηλή ανάλυση του ST (640x400 pixels), μπορείτε να αγοράσετε αυτό το καλώδιο, που θα σας επιτρέψει να συνδέσετε τον ST σας σε οθόνη με είσοδο VGA και να έχετε και ήχο. Φυσικά, θα "ελαφρύνει" το πορτοφόλι σας κατά 21,29 λίρες Αγγλίας, αλλά το τίμημα είναι ελάχιστο μπροστά στην απόλαυση των 2 (!) χρωμάτων που θα σας χαρίσει η υψηλή ανάλυση του ST σας!


Τέλος, θα πρέπει να αγοράσετε μερικές δισκέτες 3 1/2" double density ή high density και ένα καλό joystick: αν δεν μπορείτε να προμηθευτείτε κάποιο Pacman, Tomahawk, CMS ή κάποιο άλλο από τα εξαιρετικά ελληνικά χειριστήρια του παρελθόντος (είναι όλα συμβατά με τα ports του Atari), μην σας πιάνει κατάθλιψη, καθώς ο καλός φίλος και δημιουργός hardware και software MasterGR μπορεί να σας φτιάξει ένα σύγχρονο, ολοκαίνουριο arcade χειριστήριο κατά παραγγελία και σε πολύ λογική τιμή!

Download λογισμικού και εγγραφή δισκετών
Για να κατεβάσετε (τόνους!) software, θα πάτε, όπως εδώ και καιρό σας έχουμε μάθει, στο Old Games Finder. Εκεί, θα βάλετε στο πάνω αριστερά πεδίο το όνομα του παιχνιδιού που σας ενδιαφέρει (ας πούμε π.χ. το Starglider) και στο δεξιά πεδίο θα επιλέξετε ATARI GAMES (ST+) και θα πατήσετε το κουμπί Search. Σχεδόν ακαριαία, θα εμφανιστούν δεκάδες αποτελέσματα στην οθόνη σας!


Όπως θα παρατηρήσετε, πάρα πολλά παιχνίδια του Atari ST εμπεριέχονται σε "συλλογές" από διάφορα cracking crews, όπως ήταν οι Pompey Pirates, οι Medway Boys κλπ. Αυτό δεν ενοχλεί, ίσα-ίσα που μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε σε μία και μόνο δισκέτα 2-3 παιχνίδια, γεγονός ιδιαίτερα εντυπωσιακό αν αναλογιστεί κανείς ότι κάποια απ' αυτά τα παιχνίδια μπορεί να "έτρωγαν" 2 δισκέτες μόνα τους στην original μορφή τους! Επίσης, οι συλλογές αυτές έχουν το έξτρα πλεονεκτικό χαρακτηριστικό ότι, ως επί το πλείστον, δεν διαθέτουν καμία μορφή κλειδώματος και αντιγράφονται πανεύκολα - όχι φυσικά ότι θα μας ενδιέφερε ποτέ κάτι τέτοιο: δεν είναι ότι δεν πρόκειται να αντιγράψουμε κάποια παιχνίδια, αλλά ποιος ο λόγος να το κάνει κανείς όταν μπορεί απλά να ξαναγράψει άλλη μια δισκέτα μέσω του PC του; Τέλος, προτιμήστε κάποιο image file με κατάληξη .ST καθώς αυτό το format χρησιμοποιεί το πρόγραμμα με το οποίο θα γράφουμε τις δισκέτες. Στη λίστα με τα αποτελέσματα της αναζήτησης του Old Games Finder μπορείτε να δείτε το format του κάθε image file στην αρχή της γραμμής, μέσα σε αγκύλες.

Και μια και αναφερθήκαμε στην εγγραφή των δισκετών, ας εξηγήσω διεξοδικά τι θα χρειαστείτε και πώς θα προχωρήσετε. Καταρχάς, θα χρειαστείτε ένα PC με floppy controller και floppy disk drive. Δυστυχώς, τα εξωτερικά USB floppy drives δεν κάνουν γι' αυτή τη δουλειά - χρειάζεστε ένα παλαιότερο μηχάνημα, εποχής το πολύ μέχρι το 2007. Θα σας συνιστούσα μάλιστα, προκειμένου να εξοικονομήσετε χώρο και χρήματα, να προμηθευτείτε ένα laptop με επεξεργαστή Pentium 4 και ενσωματωμένο floppy disk drive. Τα μηχανήματα αυτά συνήθως "πάνε καλά" με Windows XP (βολικό, έτσι;) και κοστίζουν γύρω στα 40-50€. Επίσης, για κάποιο λόγο που δεν γνωρίζω, τα floppy disk drives αυτών των laptops συνήθως παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή στο χρόνο και στις κακουχίες από τα παραδοσιακά floppy disk drives που συναντάμε σε tower και desktop υπολογιστές. Τέλος, το σύστημα που σας προτείνω θα σας είναι χρήσιμο και για την εγγραφή δισκετών για Amstrad CPC με αλλαγμένο disk drive, όπως σας είχα περιγράψει στον αντίστοιχο οδηγό.

Αφού λοιπόν προμηθευτήκατε και τον floppy disk drive equipped υπολογιστή σας (ωραία τα γράφω, δεν μπορείτε να πείτε, ε;), κατεβάστε και εγκαταστήστε το Winrar για να μπορείτε να αποσυμπιέζετε τα αρχεία που κατεβάζετε και στη συνέχεια κατεβάστε και εγκαταστήστε τον low level floppy driver από εδώ. Πολύ ωραία, τώρα κατεβάστε το Floppy Imaging & File Transfer από εδώ και αποσυμπιέστε το. Εκτελέστε το FloImg102.exe και, αν δεν σας βγάλει κάποιο μήνυμα λάθους, είστε έτοιμοι για την πρώτη σας εγγραφή! Σε περίπτωση που εμφανιστεί κάποιο μήνυμα λάθους, αυτό συνήθως συμβαίνει επειδή το πρόγραμμα δεν εντόπισε τον low level floppy driver για τον οποίο γράψαμε παραπάνω. Βεβαιωθείτε ότι τον κατεβάσατε και τον εγκαταστήσατε και κάντε και ένα restart στον υπολογιστή σας καλού-κακού: Windows είναι αυτά!

Όταν λοιπόν εκτελέσουμε το FloImg102.exe, βρισκόμαστε μπροστά στην παρακάτω οθόνη:


Πατάμε στο κουτάκι που γράφει Open Image File (βλέπετε τον pointer του mouse) και επιλέγουμε το image file που επιθυμούμε να μετατρέψουμε σε δισκέτα για τον Atari. Κατόπιν, βάζουμε μια δισκέτα στο disk drive του PC μας και ελέγχουμε εάν η τρύπα της προστασίας εγγραφής στο επάνω δεξιά τμήμα της δισκέτας είναι κλειστή (αν δεν είναι, την κλείνουμε). Επίσης, εάν η δισκέτα είναι high density, πρέπει να φροντίσουμε να κλείσουμε και την τρύπα που βρίσκεται στο επάνω αριστερά μέρος της με ένα κομμάτι σελοτέιπ, ώστε ο υπολογιστής να την "καταλάβει" ως double density, που είναι και ο τύπος δισκετών που χρησιμοποιούσε ο Atari ST. Στη συνέχεια πατάμε το Image to Floppy (βλέπουμε τον mouse pointer) και ξεκινάει η εγγραφή της δισκέτας.


Όταν η μπλε γραμμή που βλέπετε στο κάτω μέρος του παραθύρου στην παραπάνω φωτογραφία φτάσει μέχρι τέρμα δεξιά και σταματήσει η λειτουργία του disk drive, η δισκέτα σας είναι έτοιμη. Επαναλαμβάνετε τα βήματα από το πάτημα του Open Image File και μετά ανάλογα με το πόσα image files θέλουμε να γράψουμε σε δισκέτες. Προσοχή σε κάθε περίπτωση να είναι τσεκαρισμένη η επιλογή Format. Όταν τελειώσουμε με τις εγγραφές μας πατάμε στο βέλος QUIT στο κάτω δεξιά μέρος του παραθύρου και βγαίνουμε από το πρόγραμμα...

Στον Atari ST
Αφού εγκαταστήσετε και συνδέσετε τον Atari 1040STF σας (το mouse μπαίνει στην υποδοχή που βρίσκεται στο τούνελ κάτω από το μπροστινό και δεξί τμήμα του υπολογιστή) τοποθετήστε στο disk drive του μία από τις δισκέτες που γράψατε και ανάψτε τον διακόπτη On-Off. Το disk drive θα αρχίσει να διαβάζει (δείτε το πορτοκαλί LED κάτω από το σήμα του μηχανήματος) και, ανάλογα με το πρόγραμμα/παιχνίδι, μετά από μερικά δευτερόλεπτα θα εμφανιστεί κάποιο menu ή η χαρακτηριστική πράσινη οθόνη του GEM. Αν βάλατε κάποιο παιχνίδι, μην ξεχάσετε να συνδέσετε το joystick σας στην υποδοχή που βρίσκεται δίπλα από αυτήν του mouse: όπως βλέπετε τον υπολογιστή από εμπρός, το mouse τοποθετείται στην αριστερή υποδοχή και το joystick στην δεξιά. Σε περίπτωση που βαρεθήκατε το παιχνίδι/πρόγραμμα/demo που φορτώσατε και θέλετε να δοκιμάσετε κάτι άλλο, αφαιρέστε τη δισκέτα (προσέξτε να μην διαβάζει στο disk drive) και πατήστε το reset button στην πίσω πλευρά (και αριστερά) του υπολογιστή. Εάν δεν βάλετε καμία δισκέτα στο disk drive ή η δισκέτα που βάλατε δεν διαβάζεται, μετά από κάποια δευτερόλεπτα θα εμφανιστεί το γραφικό περιβάλλον του GEM (είπαμε, είναι στην ROM!). Εάν τυχόν θέλετε να αλλάξετε την ανάλυση της οθόνης του Atari σας, επιλέγετε από το GEM Options-->Set Preferences-->Set Screen Resolution, διαλέγετε την ανάλυση που θέλετε και πατάτε το ΟΚ. Από το menu View μπορείτε να επιλέξετε εάν θα βλέπετε τα περιεχόμενα της δισκέτας σαν εικονίδια ή σαν κείμενο, το με ποια κριτήρια θα αυτά θα ταξινομούνται κλπ. Από το menu File του GEM μπορείτε να κάνετε Format σε δισκέτες, να φτιάξετε νέους φακέλους, και να δείτε πληροφορίες για δισκέτες, φακέλους ή αρχεία (Show Info). Από το Desk-->Desktop Info μπορείτε να δείτε πληροφορίες για την έκδοση του TOS του μηχανήματός σας. Οι αντιγραφές αρχείων, φακέλων και δισκετών γίνονται πολύ απλά με drag n' drop. Γενικά, το GEM έχει πολύ λίγες και πολύ σαφείς επιλογές, οπότε, μετά από λίγα λεπτά θα το παίζετε στα δάχτυλα...


Όσο τώρα για το software που αξίζει να δοκιμάσετε, τι να πρωτοαναφέρει κανείς; GFA BASIC & Lattice C, Degas Elite, Pro Copy, 1ST Word για γλώσσες, σχεδιαστικά προγράμματα, αντιγραφικά και επεξεργασία κειμένου που να μην απαιτούν κάτι παραπάνω από floppy drive. Από παιχνίδια; Πολλά. Dungeon Master (απαραίτητα!), Defender Of The Crown (για να μη νομίζετε ότι αποτελούσε προνόμιο της Amiga!), Lemmings, Kick Off, Wings Of Death, Purple Saturn Day, Leathal Xcess, The Secret Of Monkey Island, SWIV, IK+, Starglider, Silkworm, Captain Blood, Xenon 2 The Megablast, Lotus Esprit Turbo Challenge, Cannon Fodder και όλα τα πρώτης και 2ης γενιάς adventure games της Sierra On-Line, πολλά απ' αυτά με υποστήριξη εξωτερικής κάρτας ήχου Roland!

Ελπίζω να βοήθησα - αν χρειαστείτε κάποια περαιτέρω βοήθεια ή διευκρίνηση είμαι στη διάθεσή σας. Κλείνοντας θα επαναλάβω ότι ο Atari ST είναι ένα μηχάνημα με το οποίο αξίζει να ασχοληθεί κανείς, ειδικά αν δεν μπορεί (ή δεν θέλει) να ξοδέψει μια περιουσία στις ρετρο-αναζητήσεις του!


25 σχόλια:

  1. Καταπληκτικό, τα είπες όλα!
    Να προσθέσω κάτι τελευταίο από την "τριβή" μου, ότι καλό θα ήταν ο υποψήφιος Atari user να προτιμήσει ST με TOS 1.04 (το τελευταίο TOS πριν την έλευση των STE). Αυτό θα του εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή υποστήριξη σε σκληρούς δίσκους και μαραφέτια όπως το Ultrasatan, λιγότερα bugs και ταχύτερη λειτουργία. Επίσης να ξέρετε ότι από την 1,02 version του TOS και έπειτα, έχουμε και την υποστήριξη του περιβόητου Blitter! Μιας και αναφέραμε το blitter καλό θα ήταν, αν θα σας ενδιέφερε σαν μελλοντικό upgrade, (και αν βρίσκατε κάποιο να πωλείται) ο ST σας να ανήκει στα μοντέλα που διαθέτουν στην πλακέτα τους κενή θέση. Όσο μεταγενέστερο μοντέλο είναι ο ST σας, τόσο πιθανότερο να έχει θέση για blitter.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε ευχαριστώ πολύ Δημήτρη για τις παρατηρήσεις σου: τις ενσωμάτωσα ήδη στο κείμενο! ;-)

      Διαγραφή
    2. Παρατήρηση #3:

      Blitter πωλούνται ακόμη εδώ:
      https://www.exxoshost.co.uk/atari/last/storenew/ (βλ. chips)
      και εδώ:
      http://www.best-electronics-ca.com/custom-i.htm

      Ο ST blitter είναι 68-pin PLCC chip.

      Οι *πολύ* τελευταίες STF(M) μητρικές (C103175 rev.1, C103414-001 rev1.1) έχουν έτοιμα τα solder pads και ο blitter πρέπει να κολληθεί επιφανειακά στη μητρική.
      http://www.nightfallcrew.com/wp-content/gallery/atari-1040-stf/img_2895.jpg

      (τα σχετικά άδεια solder pads είναι ακριβώς πάνω από τον 68000)

      Οι προηγούμενες blitter-capable STF(M) μητρικές (C070789-001 rev.B/rev.C/rev.D/rev.E/rev.F/rev.F2) και C103253 rev.1/C103088 rev.3 καθώς και η ιδιότυπη C070859-001 rev.- ) έχουν έτοιμες solder holes στη μητρική, για να τοποθετηθεί ένα 68-pin PLCC socket και σε αυτό μετά να "κουμπώσει" ο blitter.
      Η διάταξη όμως των τρυπών είναι εναλλάσσουσα (/\/\/\/\ αντί για |||||| ) και τα σχετικά PLCC sockets πολύ δυσεύρετα. Αν δε βρεθεί το κατάλληλο socket, μια λύση υπάρχει εδώ:
      http://www.exxoshost.co.uk/atari/last/blitter/

      (νομίζω that's all, τώρα αν έχω ξεχάσει κανά blitter-capable revision, θα με συγχωρέσετε :P)

      Διαγραφή
    3. Παρατήρηση #4:

      Atari ST και Amiga χρησιμοποιούν ακριβώς το ίδιο "πρωτόκολλο" για το ποντίκι, με αποτέλεσμα ένα Amiga mouse να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον ST και αντιστρόφως.

      Στην πραγματικότητα δεν είναι καν πρωτόκολλο με τη συνήθη έννοια, απλώς μεταδίδουν raw τους παλμούς που παράγονται καθώς οι περιστρεφόμενοι διάτρητοι δίσκοι διαδοχικά επιτρέπουν/μπλοκάρουν τη ροή φωτός.

      Εναλλάσσοντας τις γραμμές 2 και 3 του DB9 mouse port (είτε επανακαλωδιώνοντας εσωτερικά το ποντίκι είτε με έναν απλό male-female adapter), το ποντίκι του ενός μηχανήματος δουλεύει στο άλλο. Αν κατά λάθος συνδεθεί αμοντάριστο δεν υπάρχει κίνδυνος, απλά δε θα λειτουργεί σωστά.

      Για αυτό και ο προτεινόμενος "Jerry" adapter λειτουργεί άνετα σε ST και Amiga, απλά εναλλάσσει 2 σήματα ανάλογα το mode λειτουργίας.

      Όμως:
      "... και θα σας επιτρέψει να χρησιμοποιήσετε οποιοδήποτε σύγχρονο USB mouse επιθυμείτε."

      Αυτό δυστυχώς δεν ισχύει.
      Ο "Jerry" adapter είναι για PS/2 ποντίκια (το λέει ξεκάθαρα και στην περιγραφή της δημοπρασίας).
      Άλλο πράγμα USB (protocol) ποντίκι και άλλο USB (plug) ποντίκι.
      Ο "Jerry" απαιτεί PS/2 protocol, απλά έχει USB βύσμα.

      Σήμερα, η πλειονότητα των USB (plug) ποντικιών υποστηρίζει μόνο USB protocol και δεν θα λειτουργήσουν με τον "Jerry" adapter.

      Κάποια (και σίγουρα όσα στη συσκευασία τους έχουν τον παραδοσιακό μετατροπέα από USB->PS/2 βύσμα) υποστηρίζουν και τα δύο, κάνοντας autodetect το host protocol (και φυσικά θα το γυρίσουν σε PS/2 μόλις συνδεθούν στο "Jerry").

      Και φυσικά το οποιοδήποτε PS/2 (plug) ποντίκι θα παίξει τέλεια στον "Jerry" με τον "αντίστροφο" (PS/2->USB) adapter, μια και "μιλάει" το σωστό πρωτόκολο.

      Οπότε χρειάζεται η σχετική προσοχή κατά την επιλογή ποντικιού.

      Διαγραφή
    4. Παρατήρηση #5:

      Για το SCART καλώδιο, θέλει προσοχή.

      Καταρχήν η TV πρέπει να υποστηρίζει RGB mode στο SCART input.

      Υπάρχουν LCD TVs με non-compliant SCART (δεν παίζει RGB ή παίζει σε ένα μόνο από τα inputs, με σίγουρο μόνο το composite σε όλα).

      Επίσης σε SCART έχουμε μόνο σύνθετο συγχρονισμό CSYNC και όχι ξεχωριστά οριζόντιο/κατακόρυφο HSYNC και VSYNC (που είναι standard σε κάθε ST, ενώ το CSYNC δεν είναι).

      Επίσης, θέλουμε 1-3 volt στο pin16 (ενεργοποίηση RGB mode) και 9.5-12 volt στο pin8 (ενεργοποίηση 4:3 aspect ratio).
      Άρα, εκτός από το composite σήμα, χρειαζόμαστε και τάση στο βύσμα του μόνιτορ (που λείπει από τις πρώτες εκδόσεις 520 / 1040 ST. Αυτές επίσης δεν έχουν καμιά πρόβλεψη για CSYNC σήμα.
      Αυτόν τον 1040 δεν πρέπει να τον αποκαλούμε STF, παρά το floppy.
      Άλλωστε 1040ST γράφει στο sticker και όχι STF όπως οι μεταγενέστεροι.
      Το STF μάλλον απέκτησε νόημα χάρη στους STFM, δηλ. STF = STFM - M και όχι ST + F).

      Composite video (στο pin2) και τάση (+12V 10mA) απέκτησαν οι STFM versions.
      Για τις STF (= STFM - M) εκδόσεις στις οποίες παραλείφθηκε η εγκατάσταση του modulator, αν πιστέψουμε τα schematics, χάνεται το composite video στο pin2 (που νεκρώνει τελείως) αλλά το pin8 συνεχίζει να έχει +12V.

      1. Ο ισχυρισμός του πωλητή λοιπόν ότι το καλώδιο λειτουργεί και σε 1040 ST ελέγχεται (αντιθέτως ορθώς παραλείπει τους Mega STE που δεν έχουν +12V στο pin8).
      Ευτυχώς ο 1040 ST είναι μάλλον σπάνιο μοντέλο αφού σχετικά γρήγορα οι 520/1040 ST αντικαταστάθηκαν από τους STF(M). Σε κάθε περίπτωση, καλό είναι να μετράται το pin8 για την ύπαρξη των +12V.

      2. Από τη στιγμή που το καλώδιο πρέπει να δουλεύει και στα STF μοντέλα (που δεν βγάζουν composite video), δεν μπορεί το καλώδιο να βασίζεται στην ύπαρξη σήματος στο pin2.
      θα πρέπει το CSYNC που απαιτεί το SCART να παραχθεί συνδυάζοντας τα HSYNC και VSYNC που παράγει ο GLUE του ST.
      Αυτό μπορεί να γίνει είτε
      (Α) "παθητικά" με διόδους και αντιστάσεις είτε
      (Β) "ενεργητικά" με πύλες XOR (Β1) ή όπως στο (Α) αλλά με έξτρα transistor (Β2).
      Αλλά αν γίνεται παθητικά στρεσσάρεται πολύ ο GLUE που παράγει τα HSYNC και VSYNC σήματα με ορατό ενδεχόμενο τη σημαντική ελλάττωση της ζωής του ή την πρόκληση βλάβης.
      Οπότε καλό θα ήταν να ξέρουμε περισσότερα για τα "εντόσθια" του καλωδίου, γιατί μια και οι πύλες XOR απαιτούν +5V και ο STF(M) δίνει μόνο +12V, πέρα από το XOR IC chip χρειάζεται και ένας voltage regulator (ιδανικά) ή έστω ένας καλοσχεδιασμένος διαιρέτης τάσης (μη ιδανικά) και όλα αυτά λίγο απίθανο να χωρέσουν σε ένα SCART βύσμα και να πουληθούν για 10 λίρες.
      Άρα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να ακολουθείται η απλή (και επιβλαβής) μέθοδος στο παραπάνω καλώδιο.

      Η ενδεδειγμένη κατασκευή λοιπόν είναι η χρήση του pin2 και αν το καλώδιο δεν το χρησιμοποιεί αλλά κάνει "τα δικά του" καλό θα είναι να μετατραπεί ώστε να παίρνει συγχρονισμό από κει.
      Για την περίπτωση που έχουμε STF με "νεκρό" pin2, καλύτερη λύση είναι μια μικροεπέμβαση στη μητρική ώστε να "ζωντανέψει" το pin2, βλ. αμέσως παρακάτω

      (*) Σε όλους τους STE χωρίς modulator, το pin2 διατηρεί το σήμα συγχρονισμού CSYNC, απλά λείπει το video σήμα. Χρησιμοποιείται κατά βάση η (Β2) λύση παραπάνω.
      Το ίδιο κύκλωμα παραγωγής "καθαρού" CSYNC από τα VSYNC και CSYNC (Β2) υπάρχει ως πρόβλεψη και στους STF. Έτσι μπορούν να κολληθούν στη μητρική τα σχετικά εξαρτήματα και να αποκτήσει καθαρό CSYNC το pin2 χωρίς την ανάγκη εγκατάστασης ολόκληρου του modulator. Αν για οποιοδήποτε λόγο υπάρχουν ήδη, ακόμα καλύτερα :-)

      Λεπτομέρειες: http://dev-docs.atariforge.org/files/1040ST_Schematic_12-26-1987.pdf (σελίδα 3)
      Απαιτούνται 2 δίοδοι (1Ν914 ή 1Ν4148), 3 αντιστάτες (100 Ω, 150 Ω και 10 KΩ) και ένα NPN transistor (2Ν3904), συνολικό κόστος ~1 ευρώ.

      Διαγραφή
    5. Εντάξει, τι να πω ρε Νίκο, respect! Δηλαδή τα έχεις μάθει όλα αυτά έχοντας έναν μήνα Atari - σκέψου να τον είχες κανένα χρόνο! :p

      Σε ευχαριστώ ειλικρινά για της χρησιμότατες, αναλυτικότατες και ιδιαίτερα κατανοητές πληροφορίες που μας παρέχεις - είμαι σίγουρος ότι θα τις εκτιμήσει και χρησιμοποιήσει αρκετός κόσμος.

      Σχετικά με αυτό που αναφέρεις για το composite σήμα που "κάπου χάνεται" στα μοντέλα χωρίς modulator και δεν καταλήγει στο βύσμα του monitor, μπορώ να το επιβεβαιώσω. Βλέπεις, κάποια στιγμή είχα φτιάξει με τα χεράκια μου (δεν είναι δύσκολο, αλλά είναι δύσκολο για μένα) ένα composite καλώδιο για τον 520 STFM μου το οποίο όλως παραδόξως δούλευε και μάλιστα έδινε και αξιοπρεπή εικόνα στην ανάλυση 320 x 200 (στα 640 x 200 τα πράγματα δυσκόλευαν!). Ενώ λοιπόν ο 520 STFM έπαιζε μια χαρά με το καλώδιο αυτό, όταν έπεσε στα χέρια μου ο 1040 STF (δες στο https://donysoldcomputers.blogspot.gr/2016/04/atari-1040stf-1.html και τις συνέχειές του) που είχε μαζί του (ευτυχώς) ένα πολύ καλό SCART καλώδιο, τον δοκίμασα με το composite καλώδιο που είχα φτιάξει και δεν έδινε σήμα στην οθόνη (μαύρο). Εννοείται πως με το SCART καλώδιο παίζουν άριστα αμφότεροι οι STF και STFM...

      Έχεις απόλυτο δίκιο σε αυτό που γράφεις για τα USB ποντίκια, εγώ φταίω που έγραψα "οποιοδήποτε".

      Επίσης, να ομολογήσω ότι δεν γνώριζα την ύπαρξη Atari 1040ST (είχε το floppy disk drive ενσωματωμένο ή όχι;). Ο πρώτος ST που είχα δει με 1ΜΒ ήταν 1040STF και, για να είμαι ειλικρινής, δεν έχω δει ποτέ κανέναν άλλο 1040 εκτός από STF! Προφανώς υπάρχει ο 1040 STE, έχω δει τον 520ST+ ο οποίος αν δεν απατώμαι έχει 1ΜΒ αλλά σε case 520ST (!) και, τέλος, κάπου έχω διαβάσει για 1040STFM αλλά δεν τον είδα ποτέ...

      Διαγραφή
    6. Αν είχα χρονίσει στον ST θα είχα ήδη την Atari :P (και θα σκότωνα το Atari box...)

      Το composite σήμα "συντίθεται" σε 3 στάδια στην "modulator area"

      1ο. Τα HSYNC και VSYNC σήματα δημιουργούν το ενιαίο CSYNC σήμα χρονισμού.
      Αυτό ΔΕ μεταφέρει εικόνα, μόνο παλμούς χρονισμού.
      2ο. Το CSYNC από το (1) μαζί με τα R G B σήματα (εικόνα) και τη βασική PAL/NTSC συχνότητα οδηγούνται σε ένα RGB-to-PAL/NTSC encoder, ο οποίος παράγει το Composite Video σήμα (που είναι CSYNC + εικόνα)
      3ο. Ο ήχος, μια εκδοχή της βασικής PAL/NTSC συχνότητας (carrier signal) και το Composite Video σήμα από (2) μπαίνουν σε ένα RF modulator το οποίο παράγει και το τελικό PAL/NTSC σήμα για την είσοδο κεραίας των TV σύμφωνα με τις εκάστοτε προδιαγραφές της χώρας πώλησης (π.χ. με UK Atari ST έχουμε εικόνα αλλά όχι ήχο, λόγω διαφορετικής φέρουσας συχνότητας. Με γερμανικό ST θα έχουμε και ήχο από το modulator, το ίδιο φυσικά και αν μεταμοσχεύσουμε το γερμανικό modulator).

      Εξαιρετικό το revival του 1040! Παίρνει και blitter τυχεράκια ;-) (ξέρω, όποιος θέλει blitter να πάρει Amiga :P )
      Ύποπτα δείχνουν κάτι πλαγιασμένες αντιστάσεις κοντά στα MIDI ports και κάτι σαν πυκνωτο-πατέντα κοντά στο MFP chip, αλλά αφού δουλεύει κανονικά... :-)

      Με το "καλό" SCART καλώδιο φυσικά και παίζουν μια χαρά και οι δυο, αφού κατά πάσα πιθανότητα δε βασίζεται στην ύπαρξη CSYNC σήματος στο pin2 του ST video port!

      Η σύσταση ισχύει πάντως - καλύτερα να αποκτήσει CSYNC το pin2 και να μονταριστεί το SCART καλώδιο ώστε να παίρνει sync από κει και όχι από τα HSYNC / VSYNC (ζορίζοντας ενδεχομένως επιβλαβώς το Glue).
      Αν φαίνεται καλά στη photo πάντως... η μητρική σου έχει ήδη τα απαραίτητα ώστε να παρέχει CSYNC στο pin2. Κάποιος έκανε ήδη τη δουλειά :-)

      Το composite σήμα βεβαίως είναι περιοριστικό - γενικά δεν είναι για πάνω από 480 pixel οριζόντια ανάλυση. ΟΚ στα 320x200, θολούρα στα 640x200 (που στην τελική κυρίως για κείμενο τα θες).
      Hint: Η επιλογή 60 column στα Workbench Prefs φέρνει την ανάλυση του κειμένου στα επίπεδα των 480 pixel και ψιλοπαλεύεται και σε TV. Καλό θα ήταν και στον ST να υπάρχει κάτι τέτοιο.

      1040 ST νέτος-σκέτος εδώ:
      http://www.classiccmp.org/dunfield/atarist/index.htm
      http://www.classiccmp.org/dunfield/atarist/h/1040kbd.jpg
      Όλοι οι 1040 είχαν ενσωματωμένο DD floppy.

      1040 STFM βεβαίως επίσης:
      http://starekomputery.uibs.com.pl/atari/1040.html

      Ο 520ST+ ακριβώς όπως τα λες, case και διαστάσεις 520 (και άρα και με την "κοντύτερη" μητρική του 520 ST). Μια λεπτομέρεια εδώ: Η μητρική του 520ST ναι μεν δεν είχε χώρο για 2η 16-άδα από RAM chips αλλά οι γραμμές RAS1, CASU και CASL που είναι απαραίτητες για να "ξεχωρίσουν" οι memory banks υπάρχουν ως solder points πάνω στη μητρική και μάλιστα πολύ ξεκάθαρα σεσημασμένα!
      Οπότε είμαι σχεδόν σίγουρος ότι τα chips της 2ης 16-άδας (τα έΕτρα 512 ΚΒ) απλά κολλήθηκαν ένα προς ένα πάνω στα ήδη υπάρχοντα, με μόνο τα ποδαράκια RAS1, CASL και CASU να "τροφοδοτούνται" χωριστά με καλωδιο-γέφυρες από τα solder points που ανέφερα παραπάνω.

      Ο 1040 STE φυσικά και υπάρχει και μάλιστα και σε εκδοχή χωρίς modulator (να τον ονομάσουμε STE-M :-P ) κόντρα στη γενική ιδέα ότι όλοι οι STE έχουν modulator.
      Photo:
      https://s10.postimg.org/43ly0ghbt/s-l1600.jpg

      Σε καφέ πλαίσιο ο Shifter, σε πορτοκαλί ο (επίσης PLCC) 68000
      Σε μωβ το modulator compartment, χωρίς εξαρτήματα φυσικά.
      Σε πράσινο είναι το κομμάτι που παράγει την PAL συχνότητα αναφοράς. Άχρηστο αφού λείπει το modulator και έτσι ούτε εκεί είναι κολλημένο κάτι.
      Σε κόκκινο είναι η θέση για τον blitter. Όχι, δεν έχουμε τον μοναδικό STE χωρίς blitter εδώ! Απλά η πλήρης λειτουργικότητα του blitter ενσωματώθηκε στο υπερ-chip GLUE + MCU + Blitter, που φαίνεται στο γαλάζιο πλαίσιο.
      Τέλος, στο κίτρινο πλαίσιο, είναι οι 2 δίοδοι, οι 3 αντιστάσεις και το transistor που παράγουν το CSYNC σήμα στους STΕ χωρίς modulator, που μάλλον υπάρχουν κα στον STF σου.
      Οπότε δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος στο SCART καλώδιο να χρησιμοποιούνται τα HSYNC και VSYNC - μετάτρεψέ το.

      Διαγραφή
  2. Φιλε μου πολυ καλο post. Πριν καμια βδομαδα επεσε ενα stf 1040 στα χερια μου απο εναν γνωστο που καθαριζε την αποθηκη του και ηθελε να τον πεταξει.
    Ηταν και τα δυο drive χαλασμενα (εσωτερικο και εξωτερικο) και ζοριστηκα μεχρι να καταφερω να τα αντικαταστησω. Στην πορεια χαλασα αλλα δυο απο παλια κολλημενη δισκετα αλλα ολα καλα στο τελος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

      Το ST αξίζει και με το παραπάνω αλλά η απορία μου είναι πόσα disk drives είχες τελικά; 4; ή παραπάνω;

      Διαγραφή
    2. Ηρθε με 2 χαλασμενα drive. Ειχα 5 στην διαθεση μου (ειμαι ρακοσυλλεκτης τεχνολογιας χεχε). 2 χαλασα εγω και μετα που τα αντικατεστησα εμεινα με ενα μονο. Ο atari ειχε εσωτερικο και εξωτερικο drive.
      Επισης δεν ειχε ηχο. Αναγκαστηκα και εκανα ενα mod απο το synth chip της yamaha για να βγαζει ηχο στην οθονη.
      Τωρα ειμαι σε αναζητηση δισκετων που να δουλευουν.

      Διαγραφή
  3. Μάλιστα, μάλιστα. Σου εύχομαι να μην έχεις άλλα θέματα με τον Αtari σου και να περάσεις πολλές ευχάριστες ώρες μαζί του!

    Για δισκέτες δες εδώ: http://www.retro4fun.gr/pbb/viewtopic.php?f=15&t=452&sid=3369e23bc6de545e59e58aab6f4de3d6

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πολύ ωραίος και ζουμερός οδηγός! (επιτέλους εδέησα να τον διαβάσω).
      Μερικές παρατηρήσεις:

      Παρατήρηση #1:

      Η χρήση HD δισκετών ως DD είναι ριψοκίνδυνη, και συχνά HD δισκέτες γραμμένες ως DD εμφανίζουν read errors με τον καιρό.
      Ο λόγος είναι ότι κατασκευαστικά οι HD δισκέτες (πρέπει να) είναι τελείως διαφορετικές από τις DD.
      Η μαγνητική επίστρωση των DD είναι προσανατολισμένη σε 2 microsecond ανά bit cell ενώ των HD σε 1 microsecond ανά bit cell (προφανώς, αφού λόγω διπλάσιας χωρητικότητας ανά track ο χρόνος για κάθε bit cell θα είναι ο μισός).
      Οπότε χοντρικά ο παλμός εγγραφής για DD είναι χαμηλού πλάτους και μεγάλης διάρκειας ενώ για τις HD είναι υψηλού πλάτους και μικρής διάρκειας, για να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες διακριτικότητας.

      Κάτι σαν

      _-----_ σε DD (ένα bitcell ανά 2 microsecond)

      _/\_/\_ σε HD (δύο bitcell ανά 2 microsecond ή ισοδύναμα 1 bitcell / 1 microsecond)


      Τα disk drives όμως δεν έχουν "μικτό mode", δηλαδή κάτι σαν

      ___
      _/ \_

      ώστε να γράψουν και με το σωστό πλάτος (για την HD επίστρωση) αλλά και με το σωστό χρονισμό (για να γραφτεί σε DD χωρητικότητα), με αποτέλεσμα σε DD mode να χρησιμοποιούν τον DD παλμό ο οποίος συνεπάγεται "αδύναμη" εγγραφή, με συχνό αποτέλεσμα είτε εξαρχής άστοχη εγγραφή είτε εμφάνιση read errors μετά από κάποιο διάστημα.


      Αυτά χοντρικά.

      Έτσι η τελική ποιότητα εγγραφής έχει να κάνει με το κατά πόσο είναι true HD η δισκέτα. Όσο πιο αυστηρά πληροί τις HD προδιαγραφές, τόσο πιο ΑΚΑΤΑΛΛΗΛΗ είναι για DD χρήση.

      Φυσικά τον πρώτο καιρό οι HD ήταν ακριβές και οι DD φτηνές, οπότε κάτι τριτοκλασάτες noname φτηνές HD δισκέτες συχνά δεν ήταν τίποτα περισσότερο από DD με ανοιγμένη την HD detect οπή. Ούτε και αυτές δούλευαν αξιόπιστα ως HD για τελείως αντίστοιχους λόγους, αλλά με βουλωμένη την τρύπα ως DD ήταν τέλειες (γιατί φυσικά DD ήταν εξαρχής! την ίδια εποχή έπαιζαν αρκετά μάλιστα και τα σχετικά disk perforators για κατ' οίκον "μετατροπή" των DD δισκετών σε HD, ανοίγοντας τη σχετική οπή).
      Αν μας κάτσει καμιά τέτοια παρτίδα, όλα καλά ;-)

      Διαγραφή
    2. Παρατήρηση #2:

      Το να βάλεις απλώς ένα PC drive στη θέση ενός ST drive δεν είναι 100% συμβατή λύση, γιατί ο Atari ST δε χρησιμοποιεί το ίδιο σύστημα ανίχνευσης αλλαγής δισκέτας (diskchange σήμα).

      (ποιος ξέρει γιατί! Η θεωρία μου είναι ότι μια και ο αρχικός ST ήταν αυτός που ήταν, με το drive και το τροφοδοτικό εξωτερικά, με μικρότερο κουτί και άρα έναν πακτωλό από connectors στριμωγμένους τριγύρω
      https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Atari520ST_Interface.jpg
      χωροταξικά μάλλον τους έπαιρνε μόνο στρογγυλό DIN connector και όχι μακρόστενο DB15 να χρησιμοποιήσουν για το floppy. Αλλά οι PCB-type DIN connectors μάλλον μέχρι 14 pin έχουν, ενώ το drive θέλει 15, και άρα έπρεπε να θυσιαστεί μία γραμμή, και θυσιάστηκε η diskchange)

      Η ανίχνευση της αλλαγής δισκέτας, με τη θυσία του diskchange, γίνεται κρατώντας το σήμα write protect ενεργό ΜΕΤΑ την εξαγωγή της δισκέτας (κανονικά προφανώς δεν υπάρχει κανένας λόγος για κάτι τέτοιο, αφού η πληροφορία για write-protect έχει νόημα μόνο όταν ήδη έχουμε δισκέτα μέσα στο drive).
      Οπότε αν κάνεις eject μια απροστάτευτη δισκέτα, αμέσως το write protect θα γίνει ενεργό και ο ST θα καταλάβει ότι η δισκέτα βγήκε. Έτσι την επόμενη φορά που θα ξαναδεί απροστάτευτη δισκέτα ξέρει ότι έχει μεσολαβήσει αλλαγή και θα αρνηθεί να γράψει κάτι που προοριζόταν για την προηγούμενη δισκέτα.

      Τα περισσότερα PC floppy δε λειτουργούν με αυτή τη λογική (write protect ενεργό όταν απουσιάζει η δισκέτα) αφού στα PC χρησιμοποιείται κανονικά το diskchange. Οπότε ένα PC floppy πριν χρησιμοποιηθεί στον ST πρέπει να "μετρηθεί" για τη συμπεριφορά του write protect και, αν δεν είναι η προβλεπόμενη για τον ST, να μονταριστεί κατάλληλα. Π.χ.
      http://atari.8bitchip.info/flomodam.html

      αλλιώς ενέχει ο παραπάνω κίνδυνος.

      Διαγραφή
    3. Όπου και να πας, αν ασχοληθείς με ST τον Putnik συναντάς τελικά! Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις είναι από πίσω ο τύπος, απίστευτο! Πολλά kudos για την προσφορά του!

      Για το θέμα των HD δισκετών γνωρίζω και εγώ (όπως και οι περισσότεροι από εμάς) τα προβλήματα που υπάρχουν εδώ και χρόνια και γι' αυτό δεν είναι ποτέ η πρώτη μου επιλογή πλην της χρήσης σε Amstrad CPC 6128 που έτσι κι αλλιώς το disk drive του HD PCάδικο (μετά από αλλαγή του μαμίσιου 3", εννοείται). Βέβαια ίσως και εκεί να κάνω βλακεία, καθώς σαν DD τις χρησιμοποιώ τελικά τις δισκέτες, αλλά παρόλα αυτά δεν έχω αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα μέχρι σήμερα, σε αντίθεση με ό,τι έχω συναντήσει σε ST και Amiga...

      Είναι κρίμα πάντως που παρά τις τόσες ομοιότητες δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί έτσι, out of the box, PCάδικο floppy drive στους ST γιατί κάποτε, νομοτελειακά, τα drives μας θα τα φτύσουν. Άντε τώρα, να αρχίσουμε να μαζεύουμε χρήματα για Ultrasatan...

      Διαγραφή
    4. Για τον Putnik απλά respect, σε όλα τα "φλέγοντα" θέματα πάνω του πέφτεις όντως!

      Στο θέμα των drives προσοχή:
      Ένα HD-capable drive όταν ανιχνεύσει DD δισκέτα μέσα (ή ό,τι πιστεύει ότι είναι DD δισκέτα ;-) ), θα λειτουργήσει από ΚΑΘΕ άποψη ως ένα παραδοσιακό DD-only drive.

      [Π.χ. προσωπικά όταν μετατρέπω ένα PC drive σε Amiga "native", εκτός από τη διόρθωση των σημάτων αφαιρώ και τον HD διακόπτη και το "κλειδώνω" σε DD mode. Αλλιώς μπορεί αν π.χ. αστοχήσει ο διακόπτης να θεωρήσει μια DD disk ως HD και να μη τη διαβάζει, κάτι που δε θα συνέβαινε ποτέ σε ένα DD-only drive. Μόνο έτσι έχεις 100% conversion.]

      Συνεπώς με "βουλωμένες" HD disks σε HD-capable drives, δεν υπάρχει κανένα απολύτως κέρδος αξιοπιστίας. Αυτό που παρατηρείς στον 6128 vs ST/Amiga οφείλεται αλλού.

      Στον ST και την Amiga τα format είναι αρκετά κοντά στην τυπική χωρητικότητα του DD drive (που είναι 1 MB unformatted = 500 KB / πλευρά).
      ST = 360 KB/πλευρά
      Amiga = 440 ΚΒ/πλευρά

      Στον CPC αν θυμάμαι καλά, χρησιμοποιείται η μία πλευρά και είναι μόλις 180 KB.

      Κάθε μεμονωμένο bitcell έχει την ίδια πιθανότητα να γραφτεί λανθασμένα είτε μιλάμε για CPC είτε για ST είτε για Amiga. Αλλά γράφοντας (κατά πολύ!) λιγότερα bitcells στον CPC, μειώνεται δραματικά η πιθανότητα εμφάνισης λάθους ή αν θες το MTBF που λέμε (mean time between faults).
      Αντίστοιχα (ελαφρά όμως) μειωμένη πιθανότητα έχουμε και στον ST σε σχέση με την Amiga, εκτός και αν χρησιμοποιήσεις extended tracks στον ST (10 / 11 sectors/track) οπότε φτάνεις πάλι στα ίδια επίπεδα αναξιοπιστίας.

      Ορθή η παρατήρησή σου λοιπόν αλλά πρόκειται απλά για στατιστικό φαινόμενο και όχι για διαφορετική συμπεριφορά του υλικού.

      Ποια είναι τελικά η διαφορά μεταξύ DD και HD στις 3.5" δισκέτες;
      Καταρχήν το πλήθος tracks (ομόκεντρων κύκλων) είναι το ίδιο. 80 tracks και το μεν και το δε.
      Η αυξημένη πυκνότητα αφορά την επιτρόχια πυκνότητα αποθήκευσης σε κάθε track, διπλασιάζοντας το ρυθμό ροής των bit cells (σε DD έχουμε 1 bitcell ανά 2 microsecond, σε HD 1 bitcell ανά 1 microsecond, κρατώντας τον ίδιο τυπικό ρυθμό περιστροφής που είναι 300 rpm).
      Αν λοιπόν π.χ. σε κάποιο DD format έχουμε Χ sectors/track, το αντίστοιχό του σε HD θα μπορεί να είναι 2Χ sectors/track (για PC: DD = 9 sec/track, για ST (συμβατικά) το ίδιο, για Amiga 11 sec/track, ενώ σε HD θα έχουμε 18 ή 22 sectors / track αντίστοιχα).
      Για να μπορεί λοιπόν ένα drive να λειτουργήσει σε HD mode, θα πρέπει απλά τα ηλεκτρονικά του και η κεφαλή να μπορούν να "ακολουθήσουν" τον αυξημένο ρυθμό αφενός, και αφετέρου να μπορούν να παράγουν το σωστό προφίλ παλμού για την HD επίστρωση. Για αυτό στην προ-HD εποχή τα DD drives ήταν πολύ ιδιαίτερα "κτήνη" (συχνά ύψους 1.6" με ξεχωριστή +12V τροφοδοσία για το μοτέρ και +5V για την πλακέτα) ενώ στη μεταβατική εποχή (αρχές '90s) συνύπαρξης των "slim" DD και HD drives (1" ύψος, +5V only) ήταν πρακτικά το ίδιο πράγμα - και σχεδόν πάντα έβλεπες στα DD drives την (κενή) θέση για τον HD switch, επρόκειτo απλά για ένα HD μοντέλο "κλειδωμένο" σε DD.


      Μη σε παραπλανούν πάντως οι ομοιότητες στο format μεταξύ PC και ST - αυτό δεν έχει καμιά απολύτως σχέση με τον τρόπο που λειτουργεί το hardware.
      Αν πάντως δε θες πλήρη read/write/diskchange υποστήριξη, αλλά απλά να μπουτάρεις κανά game, μια χαρά μπορείς να κοτσάρεις ένα PC drive (απλά πρέπει πρώτα να το βάλεις σε ID0, αλλάζοντας θέση σε ένα solder-blob-type μικροσκοπικό jumper συνήθως.
      Aν δεν έχεις εξωτερικό drive να μπερδεύει τα πράγματα, αυτό γίνεται και μπακάλικα απλά βραχυκυκλώνοντας τα pins 10 και 12 του drive :-) )

      Διαγραφή
    5. Οπότε Νίκο, απ' όσο καταλαβαίνω αν κάποιος χρησιμοποιήσει PC floppy disk drive στον ST βραχυκυκλώνοντας τα pins 10 και 12 είναι εντάξει εάν δεν χρειαστεί να αλλάξει δισκέτα; Στην ουσία δηλαδή δεν μπορείς να κάνεις τίποτα περισσότερο από το να χρησιμοποιήσεις κάποιο παιχνίδι ή εφαρμογή που μπορεί να δουλέψει αποκλειστικά με ένα floppy disk drive; Άρα ξεχνάς ακόμα και την αντιγραφή δισκετών - και μάλιστα κυρίως αυτή, γιατί αν έχεις ένα floppy disk drive και 512ΚΒ μνήμης θα απαιτηθούν κατ' ελάχιστο 4 αλλαγές δισκέτας (source-target-source-target) για μία αντιγραφή...

      Σε ό,τι αφορά τον Amstrad, ο λόγος που κλείνω την τρύπα για το HD είναι ότι αλλιώς δεν μπορεί να γράψει τις δισκέτες το CPCdiskXP, καθώς "ψάχνει" αποκλειστικά και μόνο για DD (κάτι ξέρει, το καημένο!). Πάντως, με τα disk drives 3,5" στον Amstrad έχω διαπιστώσει ότι ακόμα κι αν δεν έχει κανείς PARADOS, μπορεί να διαβάσει δισκέτες 180ΚΒ (single sided), 360KB (double sided) αλλά ακόμα και 80 tracks double sided (720ΚΒ) το οποίο δεν μπορώ να καταλάβω πώς συμβαίνει!

      Διαγραφή
  4. Τελικά το βραχυκύκλωμα 10-12 μάλλον δεν αχρηστεύει το εξωτερικό floppy στον ST, μόνο στην Amiga.

    Το pin 10 στον εσωτερικό floppy header είναι το SEL0, το pin12 το SEL1.
    ST και Amiga "μιλούν" στο εσωτερικό drive με SEL0 (pin 10) αλλά τα PC drives εργοστασιακά "ακούν" στο SEL1 (pin 12).
    Εξ ου και το τρικ του βραχυκυκλώματος: ώστε να γεφυρώσει τις γραμμές "ομιλίας" και "ακοής" :-)
    Αλλά χάρη στην καλωδιοταινία, το βραχυκύκλωμα 10-12 στο drive αυτόματα γίνεται και βραχυκύκλωμα 10-12 στον header της μητρικής. Και αν η γραμμή ελέγχου SEL1 του εξωτερικού drive port είναι ενεργή ΚΑΙ στον header (όπως στην περίπτωση της Amiga), καταλαβαίνεις ότι εσωτερικό και εξωτερικό drive θα συμπεριφέρονται ως ένα...

    Από τη στιγμή βέβαια που τόσο ο ST όσο και η Amiga (500) ΜΟΝΟ ένα εσωτερικό drive δέχονται, δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ύπαρξης της SEL1 γραμμής στον εσωτερικό floppy connector.
    Στην Atari το είδαν έτσι το θέμα, και το pin12 είναι ασύνδετο. Άρα το βραχυκύκλωμα δεν μεταφέρεται στον εξωτερικό floppy connector :-)
    Στην Amiga δεν το είδαν έτσι, και άφησαν τη SEL1 στο pin12. Οκ στην Amiga 2000 έχει νόημα γιατί παίρνει 2 εσωτερικά drives, στην 500 όχι και τόσο, πέρα από το να μπερδεύει τα πράγματα :-)


    Από κει και πέρα αν το drive δε χειρίζεται το WRITE_PROTECT με ST-συμβατό τρόπο, ναι, θα παραμείνει το πρόβλημα του σωστού disk change detect. Αλλά η ενημέρωση του λειτουργικού για αλλαγή δισκέτας γίνεται και χειροκίνητα:

    http://www.umich.edu/~archive/atari/Diskutils/fmc.arc

    που φαντάζομαι είναι κάτι αντίστοιχο με την εντολή "diskchange" στο Amiga OS για να πείσεις το OS να "ξεχάσει" τη δισκέτα που νόμιζε ότι είναι μέσα στο drive και να τη διαβάσει εκ νέου.



    Για τα άλλα που λες, από CPC δεν ξέρω οπότε τα περί CPCdiskXP και PARADOS δε μου λένε και πολλά.

    Αλλά αυτό που αναφέρεις οφείλεται απλά σε ελλιπές μοντάρισμα του drive. Αν το drive είχε μονταριστεί πλήρως θα συμπεριφερόταν ως γνήσιο DD και δε θα χρειαζόταν καν να κλείνεις την HD τρύπα.
    Ένας μπακάλικος αλλά λειτουργικός τρόπος για μόνιμο DD fixing είναι με λίγη κόλα να κρατήσεις μονίμως πατημένο τον HD detect μικροδιακόπτη, οπότε ό,τι δισκέτα κι αν μπει μέσα θα τη μεταχειρίζεται ως DD.



    Το φαινόμενο που λες για τα 720 KB είσαι σίγουρος ότι όντως συμβαίνει, και ότι δε διαβάζει απλά τον πλήρη κατάλογο της δισκέτας (αλλά κατά τα άλλα αδυνατεί να την προσπελάσει στην πλήρη της έκταση;)

    Θεωρώντας ότι 3" και 3.5" drives έχουν παρόμοια μηχανική συμπεριφορά (ίδιο head settle time, track-track delay, spin up time κλπ), το interface στον CPC είναι αρκετά στάνταρ (Shugart) οπότε μπορεί να οδηγήσει 3.5" drives.
    Μέχρι και πλήρως ενεργό SIDE SELECT σήμα υπάρχει (που απλά δε χρησιμοποιείται).

    Συνεπώς και οι βασικές ρουτίνες του CPC θα οδηγήσουν ένα 3.5" drive - απλά θα περιοριστούν στo πρώτο μισό της κάτω πλευράς μιας και δεν "ομιλούν" SIDE_SELECT και 41-80 tracks (δίνοντας τα αναμενόμενα 180 ΚΒ στο format).

    Αν τώρα αυτό το PARADOS που αναφέρεις επεκτείνει τη "γνώση" του disk subsystem και στα κανονικά DD 3.5" drives, τότε προφανώς και το side select του controller αξιοποιεί και μέχρι τα 80 tracks πηγαίνει, για να πετύχει 720 KB format.

    Αλλά το root info της δισκέτας (όνομα, directory entries, μέγεθος/ελεύθερος χώρος και γενικώς όποια πληροφορία αποθηκεύει το χρησιμοποιούμενο format) λογικά θα συνεχίσει να βρίσκεται στην αρχή της δισκέτας, δηλαδή στο πρώτο track της κάτω πλευράς, και άρα οι "πρωτόγονες" ρουτίνες του CPC θα μπορούν να διαβάσουν directory, ελεύθερο χώρο κλπ μιας τέτοιας δισκέτας δίνοντας την ψευδαίσθηση της πλήρους προσπέλασής της. Ενώ ο,τιδήποτε βρίσκεται στην πάνω πλευρά ή πέρα από το track40 θα είναι μη προσπελάσιμο.

    Αυτό νομίζω ότι συμβαίνει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Το PARADOS είναι ένα βελτιωμένο υπερσύνολο του DOS του Amstrad το οποίο έρχεται σε ROM και παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα ανάγνωσης/εγγραφής διαφόρων "κουλών" formats που μπορεί να υποστηρίζονται από ένα disk drive 3 1/2" (μπορεί μέχρι και HD, αν το θυμάμαι καλά). Υποτίθεται ότι το PARADOS αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να χρησιμοποιήσει κάποιος δισκέτες DD 720ΚΒ στον Amstrad - και μέχρι εδώ όλα συμφωνούν με αυτά που έγραψες.

    Το CPCdiskXP είναι το πρόγραμμα που χρησιμοποιείται συνήθως για την εγγραφή 3 1/2" δισκετών για χρήση στον Amstrad (image to disk).

    Πριν από ένα-ενάμησι το πολύ χρόνο, κατέβασα ένα σύγχρονο παιχνίδι για τον CPC, ένα adventure ονομαζόμενο Orion Prime. Το παιχνίδι είχε διάφορες επιλογές για downloads, μία εκ των οποίων ήταν image για 720KB DD 3,5". Μιας και τότε είχα CPC 6128 με PARADOS επέλεξα αυτή την έκδοση, την έγραψα και, φυσικά έπαιζε. Όταν, 2 μήνες αργότερα, μου ζήτησε συνεργάτης του Retro Planet (γείτονάς σου, δεν λέω περισσότερα!) να του γράψω το παιχνίδι για να το κάνει review του έγραψα την ίδια έκδοση με κάθε επιφύλαξη ενώ ο Amstrad του δεν είχε PARADOS. Ε, έλα που έπαιξε το Orion Prime, το έκανε review και το δημοσιεύσαμε κιόλας! :ο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμ πες το έτσι!
      Το παιχνίδι, στην συγκεκριμένη έκδοση που επέλεξες να κατεβάσεις, γνωρίζει πολύ καλά από τι μέσον προορίζεται να φορτώσει (DSDD δισκέτα 3.5" 720 KB) και έχει τις δικές του custom diskloading ρουτίνες, οι οποίες αξιοποιούν και το side select και ξέρουν ότι "δικαιούνται" να πάνε ως τα 80 tracks.
      Τίποτα το περίεργο λοιπόν :-)

      Με τον ίδιο τρόπο που το PARADOS ελέγχει ένα 3.5" drive, το ίδιο κάνει και το game, απλά "με δική του ευθύνη" (χωρίς δηλαδή να βασίζεται στο disk access layer που παρέχει το PARADOS - τώρα ΟΚ αν ο custom diskloader του game βασίζεται στις ρουτίνες του PARADOS άλλο θέμα αυτό :-P anyway, το νόημα το έπιασες :-) )

      Αλλά αν π.χ. (μέσω PARADOS προφανώς) απλά γεμίσεις μια 720 ΚΒ δισκέτα με πολλά αρχεία (π.χ. κείμενα ή εικόνες) μέχρι εξαντλήσεως της χωρητικότητάς της, και μετά σε νέτο-σκέτο CPC πας να την προσπελάσεις, ΑΚΟΜΗ και αν δεις τον πλήρη κατάλογο, τα 3/4 της δισκέτας (όπως ανέφερα στο προηγούμενο post) δε θα είναι προσπελάσιμα λογικα :-)

      Διαγραφή
  6. Καλησπέρα σας, αγόρασα έναν ST 1040 STF από το γερμανικό eBay και τα μενού είναι στα γερμανικά. Θα με βόλευε να ήταν αγγλικά. Υπάρχει τρόπος? Μπορώ να βρω κάποιο τσιπ ώστε να αλλάξει γλώσσα? Ευχαριστώ Χρήστος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σας! Λυπάμαι που θα σας μεταφέρω δυσάρεστα νέα, αλλά, απ' όσο γνωρίζω, τα menus αλλάζουν γλώσσα αλλάζοντας τις ROMs του μηχανήματος. Μπορείτε να βρείτε αγγλικές ROMs για να αγοράσετε στο: https://www.exxoshost.co.uk/atari/last/storenew/

      Διαγραφή
  7. Ευχαριστώ πολύ για το πολύ ενδελεχές άρθρο. Μικρός είχα ένα Atari ST 520, ωστόσο μεγαλώνοντας και με την έλευση των PCs, το δώσαμε σε έναν μικρό μας οικογενειακό φίλο. Από τότε, περίπου 25 χρόνια πάνε, αναπολώ τις ατελείωτες ώρες που περνάγαμε με τον αδερφό μου και το Atari ST. Πριν λίγα χρόνια και ερχόμενος στην Αγγλία να σπουδάσω αρχικά αλλά και να δουλέψω μετέπειτα, ο προϊστάμενος μου στην δουλειά κάνοντας εκκαθάριση καθώς μετακόμισε, μου χάρισε τον δικό του παιδικό Atari ST 520 σε άριστη κατάσταση. Αυτό που θέλω να ρωτήσω είναι, μπορώ να χρησιμοποιήσω USB joystick/gamepads και να τα συνδέσω μέσω του Jerry adapter ή κάτι ανάλογο;

    Ευχαριστώ πολύ - Μάνος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλημέρα Μάνο και σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

    Για USB ποντίκι η λύση είναι απλή και φθηνή: https://www.retro4fun.gr/pbb/viewtopic.php?f=66&t=932

    Για USB joysticks & gamepads όχι και τόσο, αλλά υπάρχουν πολύ αξιόλογες λύσεις με την κλασική 9pin υποδοχή, όπως αυτό: https://www.retro4fun.gr/pbb/viewtopic.php?f=66&t=374

    Καλώς επέστρεψες στον κόσμο του ST!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ευχαριστώ πολύ για την γρήγορη απάντηση. Θα απευθυνθώ αντίστοιχα στις ιστοσελίδες. Περιττό να πω πως πλέον θα είμαι τακτικός επισκέπτης του blog. Σε ευχαριστώ και πάλι για τις πληροφορίες καθώς χωρίς εσένα δεν θα μπορούσα να τα έχω καταφέρει. Ευχαριστώ και πάλι!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Το σχόλιό σας θα δημοσιευθεί μετά από έλεγχο του διαχειριστή του blog προς αποφυγή spam σχολίων. Σας ευχαριστούμε για την κατανόηση.