Eurobasket '87

14 Ιουνίου 2017 σήμερα, και βρίσκομαι στην ευτυχή θέση να σας ανακοινώσω ότι κυκλοφόρησε το 16ο τεύχος του αγαπημένου και μοναδικού αποκλειστικά έντυπου retro περιοδικού στην Ελλάδα, του Retro Planet. Όσο όμως κι αν όλοι εμείς που συνεργαζόμαστε για να γίνεται αυτό το περιοδικό κάθε 3 μήνες πραγματικότητα θεωρούμε σημαντική την κυκλοφορία ενός ακόμα τεύχους, η αλήθεια είναι ότι η σημερινή ημέρα είναι πολύ πιο σημαντική για έναν άλλο λόγο. Ναι, ίσως να το θυμόσασταν έτσι κι αλλιώς, ίσως να προλάβατε να το διαβάσετε αλλού, το γεγονός όμως είναι ότι σήμερα συμπληρώνονται 30 χρόνια από την κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ του 1987 από την Ελλάδα. Συνεπώς, όσο κι αγαπάμε το Retro Planet, όσο κι αν αποτελεί πνευματικό μας τέκνο, σήμερα οφείλω να ασχοληθώ με την επέτειο εκείνης της μοναδικής Κυριακής, 30 χρόνια πίσω, στον καυτό Ιούνη του 1987...

Μπορεί κάποιος (εύλογα;) να αναρωτηθεί τι δουλειά έχει η επέτειος ενός αθλητικού γεγονότος με ένα περιοδικό για retro computers και ένα blog αντίστοιχου περιεχομένου. Θα απαντήσω ότι πέραν του προφανούς (υπάρχει κάτι πιο retro από το Eurobasket '87;), η 14η Ιουνίου του 1987 ήταν η ημέρα που συνέβη ένας (αθλητικός) άθλος ο οποίος, σε αντίθεση με δεκάδες κατακτήσεις τίτλων που μπορεί να έχει πανηγυρίσει ο καθένας μας, ναι, αυτός άλλαξε τη ζωή μας! Και την άλλαξε, γιατί πέραν του ότι γέννησε το επαγγελματικό μπάσκετ στην Ελλάδα, έκανε όλους μας να αισθανθούμε - έστω και για λίγο - κάτι παραπάνω από παρίες της Ευρώπης.

Ως Παναθηναϊκός είχα δεκάδες φορές μέχρι τώρα την ευκαιρία να πανηγυρίσω κάποια νίκη, κάποιον τίτλο ή κάποια διάκριση της ομάδας μου: πιο πρόσφατα αυτής του μπάσκετ, παλαιότερα αυτής του ποδοσφαίρου. Το ίδιο φυσικά έχει συμβεί με Ολυμπιακούς, ΑΕΚτσήδες, ΠΑΟΚτσήδες κλπ. Όλα καλά και όλα ωραία, αλλά η χαρά, η ικανοποίηση, η υπερηφάνεια που έδωσε σε όλους μας η κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ του 1987 δεν συγκρίνεται με τίποτα. Ίσως με την κατάκτηση του Euro 2004 στο ποδόσφαιρο, αλλά και πάλι, τότε δεν ήταν η πρώτη μας φορά: το 1987 ήταν.

Μιλάμε για την Ελλάδα, μια χώρα η οποία - τουλάχιστον για τη δική μου γενιά - σου δίνει καθημερινά δεκάδες λόγους να σκύβεις το κεφάλι από ντροπή. Για το ανύπαρκτο κράτος, για τους παρτάκηδες συμπολίτες σου, για την παροιμιώδη τσαπατσουλιά και τον μοναδικό ωχαδερφισμό, για, για, για... Πότε όμως πραγματικά αισθάνθηκες υπερήφανος που είσαι Έλληνας; Πότε ένιωσες ότι μπορείς να κοιτάξεις αφ' υψηλού τους "κρύους" δυτικοευρωπαίους και τους Βαλκάνιους γείτονές σου; Μην κοροϊδευόμαστε, η Ελλαδίτσα δεν έχει μεγάλο παλμαρέ από διακρίσεις στα γράμματα και τις τέχνες: αν κάτι έχει να επιδείξει, είναι διακρίσεις στον αθλητισμό. Τότε, το μακρινό πια 1987, για όσους τυχόν δεν θυμούνται, οι μεγάλες αθλητικές στιγμές της μεταπολεμικής Ελλάδας ήταν αμφότερες σε επίπεδο συλλόγων (κύπελο κυπελλούχων το 1968 στο μπάσκετ από την ΑΕΚ, τελικός κυπέλλου πρωταθλητριών στο ποδόσφαιρο το 1971 από τον Παναθηναϊκό). Ποιος άραγε περίμενε όταν ξεκινούσε η διοργάνωση, ότι μια παρέα από ψιλόλιγνους (εντάξει, οι περισσότεροι εξ' αυτών) αθλητές υπό την καθοδήγηση του Κώστα Πολίτη θα μας έφερνε στην κορυφή της Ευρώπης για πρώτη φορά σε ομαδικό άθλημα και για πρώτη φορά σε επίπεδο εθνικών ομάδων;

Είναι πραγματικά ελάχιστες οι φορές που αισθάνθηκα εθνικά υπερήφανος στη ζωή μου. Οποιοσδήποτε έχει ζήσει σε αυτόν τον τόπο και έχει δει και κάποιες άλλες χώρες, μπορεί εύκολα να καταλάβει το γιατί. Δεν μπορείς, δεν είναι λογικό, δεν γίνεται να ζεις σε μια τριτοκοσμική χώρα - που κατ' εξαίρεση ανήκει γεωγραφικά στην Ευρώπη - και να αισθάνεσαι καλά με αυτό. Δεν μπορείς να βλέπεις γύρω σου τα πάντα να καταρρέουν και να αντιτάσσεις (πραγματικά αστεία) επιχειρήματα του τύπου "όταν εμείς φτιάχναμε την Ακρόπολη οι άλλοι ήταν πάνω στα δέντρα και έτρωγαν βελανίδια". Πραγματικά, δεν γίνεται. Αν όλα σου τα επιτεύγματα ως έθνος ανάγονται στην εποχή πριν από τη γέννηση του Χριστού τότε μάλλον πρέπει να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να κάνεις την αυτοκριτική σου. Και να αποφασίσεις να προσπαθήσεις να αλλάξεις κάτι. Ε, αυτοί οι τύποι λοιπόν, τα παιδιά που αποτέλεσαν την αποστολή της εθνικής ομάδας της Ελλάδας στο Eurobasket '87, αυτό ακριβώς έκαναν!

Τι κι αν δεν είχαν κατακτήσει τίποτα ποτέ τους; Τι κι αν κάθε τους συνάντηση με οποιαδήποτε άλλη αξιόλογη ευρωπαϊκή ομάδα είχε ως αποτέλεσμα ήττα, κατεβασμένα μούτρα και πληγωμένους εγωισμούς; Όχι πια, όλα θα τελείωναν εδώ. Ο Νίκος Γκάλης, ο Παναγιώτης Γιαννάκης (πραγματικά πληκτρολογώ με ρίγος τα ονόματα των τεράστιων αυτών αθλητών), ο Παναγιώτης Φασούλας, ο Φάνης Χριστοδούλου, ο Αργύρης Καμπούρης, ο Λιβέρης Ανδρίτσος, ο (παραλίγο μοιραίος) Μέμος Ιωάννου, ο Μιχάλης Ρωμανίδης, ο Νίκος Φιλίππου, ακόμα και ο Νίκος Λινάρδος με τον Παναγιώτη Καρατζά, πήραν τη γενναία απόφαση να σταθούν, για πρώτη ίσως φορά, ως ίσοι προς ίσους απέναντι σε ομάδες-μεγαθήρια και αθλητές-κολοσσούς, και να τους κοιτάξουν στα μάτια. Και να πουν "εδώ είναι Ελλάδα, αυτή τη φορά δεν θα πέσουμε χωρίς να πολεμήσουμε". Και δεν έπεσαν.

Παρά την - με αρκετό διαιτητικό σπρώξιμο, όπως μας είχε πείσει ο μακαρίτης ο Φίλιππας ο Συρίγος - ήττα στην φάση των ομίλων από την μεγάλη Σοβιετική Ένωση, παρά την απρόσμενη συντριβή από την Ισπανία (ποτέ το μπασκετικό DNA των Ιβήρων δεν ήταν συμβατό με το δικό μας) φτάσαμε να τα παίξουμε όλα για όλα, για μια ακόμα φορά απέναντι στην εθνική ομάδα της Γαλλίας. Ε, μετά από αυτή τη νίκη και την πρόκριση της εθνικής μας στα νοκ άουτ παιχνίδια, πλέον μονάχα ο ουρανός ήταν το όριο.

"Τους κοιτούσαμε στα μάτια κατά τη διάρκεια της προθέρμανσης και βλέπαμε ότι φοβόντουσαν" είχαν δηλώσει αργότερα οι παίκτες της εθνικής μας ομάδας για τους Ιταλούς. Ε, πώς να μην τους κερδίζαμε; Εδώ, στον επόμενο αγώνα, ακόμα και η τεράστια Γιουγκοσλαβία του μοναδικού Ντράζεν Πέτροβιτς λύγισε (για 2η φορά, μάλιστα) απέναντι στα μαγικά του Νίκου Γκάλη, τα τρίποντα του Φάνη, την ψυχή του Παναγιώτη Γιαννάκη και τους 15.000 τρελαμένους στις κερκίδες του σταδίου Ειρήνης και Φιλίας...

Όταν πια έφτασε η Κυριακή, 14 Ιουνίου (που κάθε άλλο παρά συννεφιασμένη αποδείχτηκε για όλους μας), έχω την αίσθηση ότι οι μόνοι που φοβόμασταν την "Σοβιετική αρκούδα" ήμασταν εμείς που θα βλέπαμε το παιχνίδι απ' έξω, απ' τις κερκίδες του ΣΕΦ ή τις τηλεοράσεις μας. Αυτοί που κατέβηκαν να παίξουν, δεν τρόμαξαν ούτε στιγμή μπροστά στην αρμάδα του Αλεξάντερ Γκομέλσκι. Δεν υπήρχαν Βάλτερς, Χομίτσιους, Γκομπόροφ, Τκατσένκο, Μαρτσουλιόνις, Γιοβάισα, Ταρακάνοφ, Πανκράσκιν παρά μόνο κάποιες θολές φιγούρες με κόκκινες φανέλες και σορτσάκια ανάμεσα σε αυτούς και το κύπελλο του πρωταθλητή Ευρώπης. Όχι, ακόμα και απέναντι στον "κολοσσό των 200 εκατομμυρίων κατοίκων" (αξέχαστες ατάκες του Συρίγου) δεν θα δείλιαζαν, δεν θα τα παρατούσαν, δεν θα το έβαζαν στα πόδια. Τουλάχιστον όχι αν δεν έδιναν ό,τι είχαν και δεν είχαν, αν δεν άφηναν μέχρι και την ψυχή τους στο παρκέ του ΣΕΦ. Και αυτό έκαναν.

Αν κάποιοι σας έχουν πρήξει τ' αυτιά με ατάκες του τύπου "το μεγαλείο της Ελληνικής ψυχής" ή αναφέρονται στο Ευρωμπάσκετ του '87 ή απλά λένε βλακείες για να σας πείσουν ότι είστε ανώτεροι από τους υπόλοιπους κι ότι ανήκετε σε κάποια ξεχωριστή ράτσα (είπαμε, απόγονοι του Περικλή και τα ρέστα). Αλλά, αν αναφερόμαστε στο Ευρωμπάσκετ του '87, τότε ναι, το μεγαλείο της Ελληνικής ψυχής υπήρξε και κατατέθηκε στο 100% του στο παρκέ του γηπέδου. Μαζί με μερικές δεκάδες καλάθια του Νίκου Γκάλη και των υπολοίπων.

Ξεκίνησα να γράψω μια-δυο αράδες και βλέπω ότι αν με αφήσουν, δεν πρόκειται να σταματήσω ούτε το βράδυ. Συγγνώμη, αλλά κάποιες φορές το μυαλό σου ταξιδεύει και τα δάχτυλα ακολουθούν, προσπαθώντας να μεταφέρουν λέξεις και εικόνες μέσω του πληκτρολογίου. Δεν σκοπεύω να σας πρήξω άλλο, αλλά είναι η αλήθεια ότι κάθε φορά που φέρνω στο μυαλό μου το Ευρωμπάσκετ του '87 και το πώς αυτό το γεγονός μας έκανε για πρώτη φορά να μην αισθανόμαστε ως οι "πτωχοί πλην τίμιοι" γείτονες των υπολοίπων Ευρωπαίων αλλά (τουλάχιστον) ως ισάξιοί τους, δεν μπορώ παρά να συγκινηθώ. Γιατί νιώθω και καταλαβαίνω ότι στην τελική αν σκύβαμε ταπεινά τα κεφάλια κάτω και δουλεύαμε ενωμένοι για τη χώρα μας, όπως έκανε εκείνη η παρέα που αποτέλεσε την εθνική του '87, το μέλλον δεν θα διαγραφόταν τόσο δυσοίωνο όσο σήμερα...

Σας ευχαριστούμε που μας δώσατε το παράδειγμα.