Loving your ST with Rastari

Πρέπει να πάνε καμιά δεκαριά χρόνια τώρα από τότε που ξεκίνησα δειλά-δειλά την "επανασύνδεσή" μου με τον Atari ST, έναν υπολογιστή που τον είχα back in the day στην - ας την πούμε - χρυσή εποχή του. Αφού απέκτησα έναν 520STFM, τον πούλησα και μετά τον ξανα-αγόρασα πίσω (!), ξεκίνησα να κατεβάζω και να γράφω κάποια menu disks από γνωστά groups της εποχής (Automation, Pompey Pirates κ.ά.). Εννοείται πως εκτίμησα όσο δεν πάει την επιλογή της Atari για floppy disk controller και drives που επιτρέπουν ακόμα και σήμερα την άκοπη εγγραφή δισκετών από ένα PC, κι ας μην έχουν τις δυνατότητες του "εξωτικού" controller της Amiga. Πραγματικά, είναι παιχνιδάκι να γράψει κανείς από ένα Windows PC δισκέτες που να διαβάζονται άμεσα από τον ST και μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμα και USB floppy disk drive! Εννοείται πως αν κάποιος τα θέλει όλα γρήγορα και βολικά υπάρχουν - με το ανάλογο χρηματικό αντίτιμο, πάντα - και λύσεις όπως το Ultrasatan, αλλά θεωρώ πως ο ST είναι όσο χρειάζεται βολικός και με τις δισκέτες και δύσκολα θα νιώσει κάποιος πραγματική ανάγκη για σκληρό δίσκο, οπότε...

Για να επεκταθώ λιγάκι στην τελευταία πρόταση, το 95% (και βάλε;) του software που γράφτηκε και κυκλοφόρησε για τον Atari ST δεν απαιτούσε τίποτα περισσότερο από 512ΚΒ μνήμης RAM και ένα floppy disk drive των 720ΚΒ. Έτσι, θεωρητικά, με έναν 520STFM μπορεί κανείς να τρέξει πρακτικά τα πάντα, έτσι; Η απάντηση είναι "ναι", εκτός... Εκτός αν υπάρχουν και βλέψεις για καινούριες παραγωγές, περίπτωση κατά την οποία ο 520STFM είναι ουσιαστικά άχρηστος. Ναι, καλά διαβάσατε, το (πάνω-κάτω) 75% των demos και παιχνιδιών που κυκλοφόρησαν την τρέχουσα χιλιετία "ζητούν" Atari STE και το 99,9% από 1ΜΒ μνήμης RAM και πάνω. Πώς είπατε; Δεν ήταν αυτά τα χαρακτηριστικά του Atari που μεσουράνησε το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80; Ναι, το γνωρίζω πολύ καλά, αλλά, δυστυχώς, αυτή είναι η πραγματικότητα και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι' αυτό...

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω, ένας STE είναι η απόλυτη λύση (ST-wise) πλέον; Όχι και τόσο, αφού η συμβατότητά του με την πλειοψηφία των demos και παιχνιδιών που κυκλοφόρησαν μέχρι το 1989-1990 είναι, τουλάχιστον, αμφίβολη. Υπάρχουν φυσικά patches και fixes για πάρα πολλά εξ' αυτών, αλλά, όπως και να το κάνουμε, η όλη φάση δεν είναι και η πλέον ιδανική.

Βάσει των παραπάνω λοιπόν, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αν θέλετε να αναβιώσετε τις παλιές καλές μέρες του ST και να έχετε τη δυνατότητα να χαρείτε και οτιδήποτε νέο κυκλοφορεί πρακτικά χρειάζεστε 2 μηχανήματα, έναν ST κι έναν STE. Αν μάλιστα είστε και πλεονέκτες και επιθυμείτε και ολίγη εμπειρία από Falcon ε, το μαντέψατε, τα μηχανήματα γίνονται αυτομάτως 3 και ο χώρος και τα χρήματά σας συρρικνώνονται επικίνδυνα!

Επειδή όπως έγραφα και στην προηγούμενη ανάρτηση είναι ωραίο και γλυκό το real thing αλλά και οι ευκολίες της εξομοίωσης καθόλου αμελητέες, αποφάσισα να σας γράψω μερικά λογάκια για ένα "συνολάκι" εξομοίωσης που θα σας κάνει να χαρείτε ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η Atari scene με πολύ λίγα χρήματα. Αρχικά θα χρειαστείτε ένα Raspberry Pi, και, μάλιστα, θα διαπιστώσετε ότι ακόμα και ένα RPi 2 model B επαρκεί.

Και, όχι μονάχα αυτό, αλλά μπορείτε κάλλιστα να χρησιμοποιήσετε ακόμα και ένα Raspberry Pi Zero (ή Zero W) των 6-12€!

Σε αυτήν την περίπτωση μάλιστα, υπάρχει και ένα υπέροχο case που πιστεύω πως θα συμφωνήσετε ότι ολοκληρώνει ιδανικά το hardware κομμάτι:

Με αυτά τα ολίγα ολοκληρώνεται το hardware part του όλου project, οπότε προχωράμε στο software. Το πρώτο - και βασικότερο - που θα χρειαστούμε είναι το image file του Rastari, ενός πλήρους και πανέμορφου front end για τον emulator Hatari. Το Rastari περιλαμβάνει σχεδόν οτιδήποτε θα χρειαστεί κανείς και μπορείτε να το βρείτε εδώ. Αφού, με την βοήθεια του Etcher, μεταφέρουμε το Rastari σε μια microSD καρτούλα, μπορούμε να bootάρουμε το ολοκαίνουριο ST μας.

Την πρώτη φορά που θα ξεκινήσει το Rastari μας ρωτάει εάν επιθυμούμε να συνδεθούμε σε κάποιο δίκτυο WiFi το οποίο και θα χρησιμοποιηθεί μελλοντικά για τις (όποιες) ενημερώσεις. Επίσης επιλέγουμε εάν ο ήχος του ST μας θα εξέρχεται μέσω της HDMI ή του 3,5mm jack του Raspberry Pi. Μετά απ' αυτά είμαστε έτοιμοι: επιλέγουμε κάποιο από τα προεγκατεστημένα μοντέλα ST, TT ή Falcon και ξεκινάμε.

Μια στιγμή, όμως: λόγω του ότι δεν επιτρέπεται η ελεύθερη διακίνηση των ROM images των STs, το Rastari είναι εφοδιασμένο με διάφορες εκδόσεις του EmuTOS. Καθώς όμως εμείς δεν θέλουμε να κάνουμε μισές δουλειές, κατεβάζουμε τις ROMs που επιθυμούμε από εδώ αλλά και τα παιχνίδια που θέλουμε να παίξουμε από την σελίδα του Exxos και είμαστε έτοιμοι. Σχεδόν...

Το μόνο που μένει είναι να γράψουμε τα παραπάνω σε ένα USB stick ώστε να τα μεταφέρουμε στο Raspberry Pi και στον Rastari. Ο τελευταίος είναι εφοδιασμένος με έναν λειτουργικότατο file manager που θα μετατρέψει τη διαδικασία της μεταφοράς σε παιχνιδάκι.

Αφού τελειώσουμε λοιπόν και με τις μεταφορές, επιλέγουμε το μοντέλο ST που επιθυμούμε, του αλλάζουμε τα φώτα (ουπς, το configuration εννοούσα) με Alt+O, ενώ για quit στον οθόνη επιλογής μηχανήματος χρησιμοποιούμε το Alt+Q.

Ξεκινώντας με έναν απλό, κλασικό και παραδοσιακό Atari 1040STF, διαπίστωσα πως ό,τι κι αν έτρεξα λειτουργούσε as it should. Το GEM, διάφορα demos και, φυσικά, παιχνίδια, έλαμπαν στο Rastari:

Στη συνέχεια πέρασα σε κάποιες κλασικές παραγωγές στον Atari STE:

Για να ολοκληρώσουμε με gaming στον Falcon:

Εδώ θα πρέπει να πούμε 2-3 πραγματάκια για τον Hatari και τον βαθμό στον οποίο εξομοιώνει ικανοποιητικά τους υπολογιστές που καλείται να εξομοιώσει. Με μία πρόταση, το "πακετάκι" Raspberry Pi - Rastari - Hatari δουλεύει άψογα και εξομοιώνει σωστά όλα τα μηχανήματα που υποστηρίζει. Με λίγη προσοχή στην παραμετροποίηση του Hatari (σωστή TOS ROM, ενεργοποίηση του border) ακόμα και τα πιο απαιτητικά demos λειτουργούν άψογα. Το μόνο πρόβλημα που κατάφερα να εντοπίσω ήταν σχετικό με τον DSP ήχο στην εξομοίωση του Falcon: πρέπει να ρυθμίσουμε την εξομοίωση του DSP σε "dummy" γιατί, αν την έχουμε στο "disabled" έχουμε θέματα ασυμβατότητας και, εάν την έχουμε "enabled", σε οποιαδήποτε ποιότητα, ο emulator "τρέχει" με 20-30 frames. Το λεπτό! Οπότε "dummy" και καθαρίσαμε με μόνο τίμημα λίγη βουβαμάρα (!), ανάλογα πάντα με το παιχνίδι ή το demo...

Εν κατακλείδι, αν και εσείς όπως και εγώ επιθυμείτε να έχετε τη δυνατότητα να τρέξετε οτιδήποτε κυκλοφόρησε και θα κυκλοφορήσει για Atari ST, STE και Falcon και δεν "φτιάχνεστε" με το να ξοδέψετε ένα κάρο χρήματα για το real thing, θεωρώ ότι το Rastari είναι μια από τις καλύτερες - και οικονομικότερες - λύσεις. Μαζί φυσικά με ένα Raspberry Pi Zero και ένα τέτοιο case, έτσι;