Ο καλύτερος υπολογιστής του κόσμου;

Ή, μάλλον, για να το θέσω απολύτως ορθά, ο καλύτερος υπολογιστής του κόσμου που μπορείτε να αγοράσετε. Γιατί, σε έναν κόσμο που τα πάντα έχουν την (χρηστική) αξία τους αλλά και την αντίστοιχη τιμή αγοράς τους, προσωπικά δεν μπορώ να κρίνω οποιοδήποτε καταναλωτικό προϊόν εάν δεν γνωρίζω το πόσο κοστίζει, το πόσο στοιχίζουν τα ανταγωνιστικά προϊόντα και το τι σημαίνουν τα παραπάνω για την τσέπη του καταναλωτή, ανάλογα με το εισόδημά του.

Έχοντας λοιπόν πάντα τα παραπάνω στην άκρη του μυαλού μου, με πιάνω ώρες-ώρες να εκνευρίζομαι (το θέτω μάλλον κομψά) όταν ακούω για τη σαφή ανωτερότητα της Amiga απέναντι στον Atari ST χωρίς κάποιος να συνυπολογίζει το πόσο κόστιζαν τα μηχανήματα αυτά στην εποχή τους ή ότι ο Macintosh μάλλον ήταν καταπληκτικός γιατί τελικά επικράτησε και υπάρχει μέχρι και στις μέρες μας. Βέβαια, σύμφωνα με την παραπάνω λογική τα καλύτερα όλων ήταν τα PCs, γιατί αν κάποια πλατφόρμα βγήκε σαφώς κερδισμένη από τα format wars αυτή δεν ήταν άλλη από τα συμβατά. Προσωπικά, θεωρώ ότι όντως τα PCs ήταν τα καλύτερα, τουλάχιστον κατά το ότι συγκριτικά με τις υπόλοιπες πλατφόρμες είχαν ως όπλο βασικά την ανοιχτή αρχιτεκτονική, την πληθώρα software καθώς (αρχικά) και business oriented killer apps, όπως το Lotus 1-2-3 και αντίστοιχα επαγγελματικά πακέτα. Όταν, προς τα τέλη των 80s έπεσαν αρκετά και οι τιμές τους, ήταν μάλλον επόμενο και αναπόφευκτο να σαρώσουν την αγορά.

Κι όμως...

Κι όμως υπήρχε ένα χρονικό διάστημα, εκεί, από τα μέσα του 1985 μέχρι και αυτά του 1987, που κυκλοφορούσε στην αγορά μία πλατφόρμα που όχι απλά μπορούσε να ανταγωνιστεί τα PCs, αλλά ήταν ανώτερη σχεδόν σε οτιδήποτε (πλην της ανοιχτής αρχιτεκτονικής, βεβαίως, βεβαίως). Η πλατφόρμα αυτή δεν ήταν ο Macintosh και, φυσικά, δεν ήταν ούτε η Amiga: σε έναν κόσμο στον οποίο η τιμή αγοράς δεν θα είχε την παραμικρή σημασία, μάλλον η τελευταία θα ήταν λογικά η απόλυτη κυρίαρχος. Αλλά κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε και δεν συμβαίνει, με συνέπεια το ονειρεμένο hardware που βασιζόταν στο ασύλληπτο και μαγικό chipset που είχε δημιουργήσει ο Jay Miner και οι συνεργάτες του να μην δείχνει και τόσο ελκυστικό αν κανείς σκεφτόταν το τι θα έπρεπε να ξοδέψει για να το αποκτήσει. Η πλατφόρμα λοιπόν για την οποία σας έγραψα στην αρχή της παραγράφου ήταν το 16μπιτο όπλο μιας εταιρίας που το όνομά της ήταν επί χρόνια το συνώνυμο των video games. Ήταν ο ST της Atari, ένας υπολογιστής που στις μέρες μας χλευάζεται ως "η 8μπιτη Amiga", "ο υπολογιστής που θα ήθελε να ήταν Amiga" κι άλλα τέτοια φαιδρά. Όμως, για εκείνη την διετία που ξεκίνησε από τα μέσα του '85 τα πράγματα δεν ήταν καθόλου έτσι, και όσοι ήταν "μέσα στα πράγματα" εκείνα τα χρόνια θα το θυμούνται καλά. Για τους υπόλοιπους θα προσπαθήσω να εξηγήσω το πόσο ελκυστικό ήταν το πακέτο που προσέφερε ο ST συγκριτικά με τους ανταγωνιστές του, θυμίζοντας, σε όσους τουλάχιστον θέλουν να το καταλάβουν, ότι πάντοτε η ιστορία γράφεται από τους νικητές...

Το να μπορεί να αποκτήσει κάποιος ένα τέτοιο μηχάνημα με 799 δολάρια το 1985 ήταν απλά ανήκουστο!

Την αφορμή για όλα τα παραπάνω μου την έδωσε αυτή η διαφήμιση, που, αν δεν απατώμαι, πρέπει να δημοσιεύτηκε περί τα τέλη του 1985:

(παρακαλώ να την μεγεθύνετε και να εξετάσετε προσεκτικά τον συγκριτικό πίνακα. Και, κυρίως, να δώσετε την πρέπουσα σημασία στις τιμές)

Τι βλέπουμε λοιπόν εδώ; Τρεις 16bit προτάσεις με GUI που έρχονται να κονταροχτυπηθούν με το status quo της IBM, σαλπίζοντας την έναρξη της επανάστασης που κήρυξε η Apple και ο Steve Jobs ένα χρόνο πριν, με την περίφημη διαφήμιση του Ridley Scott που μεταδόθηκε για μία και μόνη φορά στο ημίχρονο του Super Bowl. Τώρα, το πώς συνέβη και από τις 3 αυτές προτάσεις εμπορικά βιώσιμη δέκα χρόνια αργότερα ήταν μονάχα η πλέον ασύμφορη όλων, ένας Θεός το ξέρει.!

Στην ουσία των πραγμάτων όμως, χοντρικά έχουμε τον Macintosh με 512ΚΒ RAM στα 2.800 δολάρια, τον IBM PC/AT με 256ΚΒ στα... 4.675 δολάρια (!), την Amiga 1000 με 256KB και τα Kickstart και Workbench να φορτώνονται από δισκέτα (άρα περίπου... 50-100ΚΒ ελεύθερα) στα 1.800 δολάρια - μακράν η πιο λογική τιμή αν αναλογιστούμε το προηγμένο hardware της Amiga - και, τελευταίο, τον Atari ST με 512ΚΒ μνήμης, το λειτουργικό σε ROM, μονόχρωμη οθόνη υπερυψηλής (για την εποχή) ανάλυσης και ευκρίνειας και floppy disk drive στα 800 δολάρια! Ε, ναι, "rip-off" που γράφει και η διαφήμιση.

Από τον οποίο Atari ST δεν λείπει και τίποτα, όπως σε κάποιους εκ των ανταγωνιστών του: ας πούμε, ο Macintosh των 2.800 δολαρίων δεν διαθέτει δυνατότητα έγχρωμης απεικόνισης ή αριθμητικό πληκτρολόγιο και το PC που κοστίζει περί τα 6 Atari ST (!) δεν έχει πολυκάναλο ήχο. Ή, πιο σωστά, δεν έχει καν chip ήχου. Ο - πτωχός πλην τίμιος - Jackintosh (που έγραφε κάποτε και το Pixel) τα έχει όλα και, πραγματικά, συμφέρει!

Και είναι γεγονός ότι εκείνα τα χρόνια ο Atari ST πούλησε πολύ καλά, ειδικά στην Ευρώπη. Στην Αμερική ίσως να έφταιγε το γεγονός ότι ο μέσος καταναλωτής δεν ήταν διατεθειμένος να δώσει 800 δολάρια για ένα Atari, που στο μυαλό του ήταν συνυφασμένο με το gaming και όχι κάποια άλλη πιο σοβαρή χρήση. Αλλά και πάλι, μιλάμε για μια εποχή που το PC ήταν πανάκριβο, η 1000άρα πήγε... άπατη (μην το ξεχνάμε αυτό) και η Apple δεν είχε πια τον Steve Jobs στις τάξεις της να πουλάει παγάκια σε Εσκιμώους και αυτοί να λένε και "ευχαριστώ"! Αν τα βάλει κανείς κάτω όλα αυτά είναι πράγματι ανεξήγητο το γιατί το impact του ST back in the day δεν έφτασε σε επίπεδα τέτοια που να ξεφύγει μια και καλή ο υπολογιστής αυτός από τον ανταγωνισμό.

Αλλά, πού πάτε, σας έχω κι άλλα: μισό χρόνο και κάτι αργότερα, κυκλοφορεί ο Atari 1040STf. Με ενσωματωμένο το floppy disk drive, δώρο το μονόχρωμο monitor υψηλής ανάλυσης και τιμή στα 999 δολάρια, για ένα ολόκληρο MegaByte μνήμης RAM - κάτι πραγματικά ασύλληπτο για τα δεδομένα της εποχής. Δείτε στον παρακάτω πίνακα από το περιοδικό Byte του Μαρτίου του 1986 πόσο πλήρωνε ο καταναλωτής για κάθε ΚΒ μνήμης του υπολογιστή του σε δολάρια:

Φυσικά ο Atari 1040STf είναι πρώτος (η μικρότερη τιμή είναι η καλύτερη) με τον μόνο υπολογιστή που τον πλησίαζε να είναι - ποιος άλλος; - ο Atari 520ST! Και, προτού αρχίσετε τις εξυπνάδες του τύπου "ναι, αλλά ο Macintosh είχε καλύτερο λειτουργικό", "η Amiga είχε καλύτερο ήχο" και άλλα τέτοια ωραία, να σας θυμίσω το εξής: τα πλεονεκτήματα των υπόλοιπων μηχανημάτων - πλην της ανοικτής αρχιτεκτονικής του PC - ήταν απλά βελτιωμένες εκδόσεις χαρακτηριστικών που διέθετε και ο ST, δηλαδή δεν αναφερόμαστε σε κάτι που π.χ. το είχε ο Mac αλλά ο Atari δεν το είχε καθόλου. Και αυτό όντως παίζει ρόλο στην τελική απόφαση του δυνητικού αγοραστή, γι' αυτό και έχω μείνει με την (εύλογη) απορία: γιατί ο - εκείνη την εποχή - καλύτερος υπολογιστής στον κόσμο δεν κυριάρχησε; Γιατί δεν πούλησε σαν ζεστό ψωμί, γιατί δεν σάρωσε τα πάντα - και πόσο μάλλον όταν πίσω απ' αυτόν βρισκόταν ο γερόλυκος του επιθετικού marketing Jack Tramiel; Έλα μου ντε...

Επειδή - το ξαναγράφω για να μην ξεχνιόμαστε - η τιμή ενός προϊόντος παίζει τεράστιο ρόλο στην εμπορική του επιτυχία, μεγαλύτερο ακόμη κι απ' τα χαρακτηριστικά αυτού, δεν μπορώ να κατανοήσω πώς το μηχάνημα που ήταν το απόλυτο πακέτο δεν τα πήγε καλύτερα απ' ότι τελικά συνέβη. Να ήταν η ποιότητα του software; Να ήταν το ότι χρειαζόταν ξεχωριστό έγχρωμο monitor; Ναι, αλλά τότε τι να πούμε για τον Macintosh που κόστιζε τα τριπλάσια και, απλά, δεν είχε καν χρώματα;

Να ήταν οι περιορισμένες δυνατότητες του GEM; Μπα, δεν το νομίζω - εδώ η Amiga πουλιόταν με GUI που δεν σου επέτρεπε να δεις τα περιεχόμενα της δισκέτας εάν αυτά δεν είχαν εικονίδιο, τι να λέμε τώρα;

Ειλικρινά, δεν ξέρω και δεν μπορώ να καταλάβω τι ακριβώς έφταιξε. Δεν γνωρίζω τι θα γινόταν αν π.χ. η Amiga 500 αργούσε ένα χρόνο να κυκλοφορήσει. Θα επέτρεπε κάτι τέτοιο στον ST να εδραιώσει την ήδη κυρίαρχη θέση που είχε στην αγορά το 1987; Ουδείς μπορεί να το γνωρίζει ή να απαντήσει με ασφάλεια, το μόνο βέβαιο είναι ότι, σε τέτοια (υποθετική) περίπτωση, μάλλον απλά θα χανόταν εντελώς η Amiga από τον χάρτη, οπότε είμαστε τυχεροί δεν συνέβη κάτι τέτοιο.

Πιστεύω ότι όλα τα παραπάνω προσφέρουν άφθονη τροφή για σκέψη, γιατί, μην το ξεχνάτε, έχουμε να κάνουμε με μηχανήματα με συγκρίσιμες δυνατότητες (τα ST, Mac και Amiga) αλλά με εντελώς διαφορετικές τιμές. Που, βάσει αυτών των τελευταίων, δεν μου το βγάζετε από το μυαλό, ο Atari ST ήταν, για μια διετία, ο καλύτερος υπολογιστής του κόσμου.